Krajowy Depozyt jest dziś firmą technologiczną

WYWIAD | MACIEJ TRYBUCHOWSKI z prezesem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych rozmawia Przemysław Tychmanowicz

W tym roku „Parkiet" i KDPW świętują 25-lecie. Z perspektywy rynku kapitałowego to chyba cała wieczność? Jak pan wspomina pierwsze lata funkcjonowania rynku?

Jestem z pokolenia, które weszło w życie zawodowe w okresie „rewolucji transformacyjnej" w obszarze naszej gospodarki. Pamiętam zatem okres, w którym rynek kapitałowy nie istniał, ale był tworzony koncepcyjnie w biurze pełnomocnika rządu ds. przekształceń własnościowych pod kierunkiem śp. dr. Krzysztofa Lisa. Miałem zaszczyt być jego pierwszym asystentem. Tam skupieni byli wszyscy, których dziś nazywamy „ojcami założycielami" rynku kapitałowego. To był w pełnym tego słowa znaczeniu pionierski i fascynujący okres. Tworzyły się koncepcje rynku kapitałowego i prywatyzacji, które rozwijane przez lata wytworzyły dzisiejszą architekturę i strukturę instytucjonalną naszego rynku kapitałowego. Był to dla mnie czas szczególny. Natomiast szczególnie utkwiły mi w pamięci dwie kwestie: jak zbudować w Polsce kapitalizm bez kapitału (był to rok 1989) oraz jak ważną rolę przypisywano powstaniu rynku kapitałowego. Dziś te sprawy nie straciły na aktualności w kontekście potrzeby budowania polskiego kapitału oraz wpisywania rynku kapitałowego w rozwój polskiej gospodarki.

Czy paradoksalnie wtedy nie było łatwiej działać na rynku, zarówno inwestorom, jak i poszczególnym instytucjom? Dziś wszyscy narzekają na regulacje, kolejne obciążenia, koszty...

KDPW jest instytucją infrastrukturalną, od której uczestnicy oczekują najwyższych standardów obsługi i bezpieczeństwa. Musimy utrzymywać rentowność, stabilność finansową firmy oraz zdolność do finansowania projektów rozwojowych. Zrównoważona struktura przychodów to także kwestia bezpieczeństwa całego rynku. Zdajemy sobie sprawę ze znaczenia kosztów infrastruktury dla uczestników rynku i staramy się realizować taką politykę opłat, aby przy zachowaniu stabilności finansowej i spełnianiu wymogów kapitałowych spółek GK KDPW nie stanowić nadmiernego obciążenia kosztowego dla uczestników rynku. Przykładowo od 1 lipca 2018 r. średnio o 20 proc. obniżyliśmy opłaty za nadanie i odnowienie kodu LEI w KDPW, od stycznia 2018 r. zniesiona została opłata za uczestnictwo. W tych sprawach nie powiedzieliśmy jeszcze ostatniego słowa.

Co w pana ocenie jest dziś najmocniejszą stroną naszego rynku, a co najsłabszą?

Za najmocniejsze strony rynku uważam sprawnie funkcjonującą i dobrze uregulowaną infrastrukturę rynku kapitałowego, w tym także jej obszar posttransakcyjny, z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych oraz izbą rozliczeniową KDPW_CCP, autoryzowaną na gruncie prawa europejskiego, oferujące cały wachlarz komplementarnych usług, w tym także repozytorium transakcji (KDPW_TR), które jako jedno z pierwszych w Europie uzyskało rejestrację w Europejskim Urzędzie Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA). W dobie harmonizacji regulacji na poziomie europejskim i otwierania się na kapitał transgraniczny tylko pełna, bezpieczna i efektywna infrastruktura transakcyjna i posttransakcyjna rynku kapitałowego pozwolą zatrzymać wysokie kompetencje w Polsce, aby działające na polskim rynku instytucje finansowe i przedsiębiorstwa mogły korzystać z krajowych rozwiązań. Do słabych stron zaliczyłbym brak nowych ofert, niską płynność. Coraz bardziej ograniczona baza inwestorów, zwłaszcza indywidualnych, które wobec wyczerpania dotychczasowych motorów wzrostu, takich jak: prywatyzacja, inwestycje realizowane w ramach OFE oraz kryzys zaufania do szeroko rozumianego rynku finansowego, wymagają wskazania nowych źródeł rozwoju rynku oraz właściwej identyfikacji i usuwania barier ograniczających jego wzrost. Jestem przekonany, że przygotowywana strategia rozwoju rynku kapitałowego przyczyni się do zlikwidowania słabych stron naszego rynku.

Tak jak wspominałem na początku, w tym roku również Krajowy Depozyt świętuje swoje 25-lecie. Jak na przestrzeni lat zmieniła się ta instytucja?

Dla mnie zarówno Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, jak i izba rozliczeniowa KDPW_CCP, to przede wszystkim podmioty stanowiące trzon infrastruktury rynku kapitałowego, oferujące cały wachlarz komplementarnych usług posttransakcyjnych. Otwarcie rynku na konkurencję i przepływ kapitału transgranicznego sprawiły, że grupa KDPW postawiła sobie za cel zatrzymanie wysokich kompetencji w Polsce oraz pozycjonowanie KDPW jako dostawcy pierwszego wyboru dla polskich uczestników.

Dziś KDPW jest jednym z filarów infrastruktury rynkowej. Coraz częściej mówi się również, że KDPW staje się także firmą technologiczną. To jest kierunek, w którym będziecie podążali w kolejnych latach?

Dzisiaj KDPW jest tak naprawdę firmą technologiczną. Większość projektów realizujemy własnymi siłami. Dotyczy to m.in. oprogramowania, na którym pracuje zarówno KDPW, jak i izba rozliczeniowa KDPW_CCP. KDPW co jakiś czas oferuje nowe rozwiązania, które może nie są spektakularne, ale dla domów maklerskich, banków, emitentów są to istotne rzeczy, które podnoszą jakość funkcjonowania rynku. Aktualnie realizujemy projekt związany z wykorzystaniem technologii blockchain. Chodzi o e-voting, czyli możliwość zdalnego głosowania na walnych zgromadzeniach. Chcę także podkreślić, że nie jest to jedyny projekt technologiczny, nad którym pracujemy w chwili obecnej. Niezwykle istotną kwestią dla rynku jest temat krótkiej sprzedaży, czyli stworzenia platformy do pożyczek papierów wartościowych. W tym obszarze dobrze i blisko współpracujemy z GPW, więc jest szansa, że w końcu realnie krótka sprzedaż zacznie funkcjonować również na naszym rynku. To jest element, którego na pewno potrzebuje rynek, i który może przełożyć się na większą płynność.

W tym roku mają być uruchomione m.in. centralny rejestr obligacji czy też wspomniana usługa e-votingu. Na jakim etapie są te projekty?

Przygotowanie KDPW do obsługi niepublicznych papierów wartościowych oraz uruchomienie usługi e-voting opartej na technologii blockchain w ramach zintegrowanej platformy do obsługi walnych zgromadzeń akcjonariuszy – to dwa kluczowe projekty. Obowiązek rejestracji niepublicznych papierów wartościowych ma na celu przede wszystkim zwiększenie przejrzystości i bezpieczeństwa obrotu i ochronę inwestorów przed ryzykiem podejmowania decyzji na podstawie niepełnych lub nieprawdziwych informacji. KDPW będzie dostarczał kluczowych informacji na temat wielkości emisji i zadłużenia emitentów z tytułu wyemitowanych papierów wartościowych. Wprowadzenie obowiązku rejestracji instrumentów finansowych w KDPW i, co należy podkreślić, w ścisłej współpracy z jego uczestnikami (domy maklerskie, banki), zapewni kontrolę procesu emisyjnego, który będzie w pełni realizowany w ramach systemu wyspecjalizowanego w obsłudze rejestracji papierów wartościowych. KDPW, od strony organizacyjnej i technicznej, jest gotowy do realizacji nowych zadań związanych z rejestrem obligacji niepublicznych. Warto dodać, że nie postrzegamy tego jako możliwości dodatkowego zarobku, a bardziej chcemy spełnić swoją rolę jako instytucja infrastrukturalna rynku. Mamy zapewnić sprawność i efektywność kosztową, a sam rejestr ma zapewnić przejrzystość, a przez to także większe bezpieczeństwo. Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem nadzoru nad rynkiem finansowym oraz ochrony inwestorów na tym rynku 29 listopada 2018 r. została podpisana przez prezydenta. Obecnie KDPW prowadzi prace projektowo-programistyczne mające na celu implementację nowych rozwiązań informatycznych, które będą wykorzystywane w zakresie obsługi niepublicznych papierów wartościowych. Równolegle prowadzone są prace związane z dostosowaniem regulacji KDPW do obsługi takich papierów wartościowych, z uwzględnieniem zmienionych przepisów ustawowych, wchodzących w życie od lipca.

A co z e-votingiem?

E-voting na platformie blockchain to pionierski projekt, z wykorzystaniem technologii rozproszonego rejestru. Platforma usprawni przygotowanie i obsługę głosowań oraz zapewni transparentność całego procesu. Sprawi, że akcjonariusze zaczną aktywnie uczestniczyć w walnych zgromadzeniach i wykonywać prawo głosu, umożliwi im także dostęp do wyników głosowania. KDPW zaoferuje platformę, dzięki której banki i domy maklerskie będą mogły zaoferować swoim klientom możliwość głosowania na walnym zgromadzeniu, a spółki publiczne uzyskają platformę do efektywnego zaangażowania wszystkich akcjonariuszy. Technologia blockchain zapewni wspólny, zdecentralizowany, zabezpieczony kryptograficznie rejestr, przechowujący historię zdarzeń związanych z danym zgromadzeniem akcjonariuszy, listę uchwał poddanych głosowaniu, liczbę zarejestrowanych uczestników i głosów oraz dane o wynikach głosowania. Będzie to skutkowało większą dostępnością, odpowiedzialnością oraz transparentnością dla wszystkich uczestników systemu. W przypadku takich instytucji infrastruktury rynku, jak Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych czy izba rozliczeniowa KDPW_CCP, które są kluczowe dla efektywności, bezpieczeństwa i stabilności systemu finansowego, podstawą są wysokie standardy zarządcze, regulacyjne, operacyjne i technologiczne. Dlatego zastosowanie nowych rozwiązań musi być poparte solidną analizą. Prace są bardzo zaawansowane. Nie jesteśmy jednak jedyną siłą sprawczą. Do tego dochodzą jeszcze kwestie regulacyjne. Przewidujemy, że projekt zostanie zrealizowany w II półroczu 2019 r.

Czy dziś z perspektywy całego rynku kapitałowego widzi pan więcej szans czy zagrożeń? Jest szansa, że lata świetności naszego rynku dopiero przed nami? Czy lepiej już było?

Rynki kapitałowe charakteryzują się cyklicznością. Cykle rynkowe mają różnorodne uwarunkowania. Polski rynek kapitałowy w ostatnim czasie znajduje się w takim właśnie negatywnym cyklu. Pomimo wysokiego wzrostu gospodarczego szereg czynników sprawiło, że kondycja naszego rynku kapitałowego oceniana jest negatywnie. Liczę na pozytywny impuls dla rynku wynikający z przyjętej ustawy o PPK. Dopływ kapitału na rynek ma fundamentalne znaczenie dla jego dalszego rozwoju. Mam także nadzieję, że opracowywana obecnie strategia rozwoju rynku kapitałowego i jej efektywne wdrożenie pozytywnie wpłyną na polski rynek kapitałowy, który jest nieodzownym elementem każdej nowoczesnej gospodarki.

Maciej Trybuchowski z rynkiem kapitałowym związany jest od ponad 20 lat. W przeszłości pracował m.in. w biurze pełnomocnika rządu ds. przekształceń własnościowych w MF. W kolejnych latach związał się z branżą maklerską. Pracował w takich firmach jak: CDM Pekao, BM Banku BGŻ, IDMSA czy też DM Banku BPS. Zanim trafił do KDPW, pełnił funkcję prezesa PGE DM. Prezesem KDPW został w 2018 r.