Sprawdź fundusz przed zakupem jego jednostek

Zanim nasze oszczędności trafią do funduszu, powinniśmy sprawdzić, z jakim ryzykiem wiąże się taka inwestycja. Takie informacje znajdziemy w prospekcie informacyjnym, karcie funduszu oraz sprawozdaniu finansowym

Kupując jednostki funduszu klienci muszą potwierdzić, że zapoznali się z jego prospektem informacyjnym. To bardzo obszerny dokument i jego przeczytanie jest czasochłonne. Dlatego z reguły oświadczają oni, że znają prospekt, choć tak naprawdę nigdy do niego nie zajrzeli. Jednak warto wyłuskać stamtąd najważniejsze informacje, które dotyczą ryzyka oraz polityki inwestycyjnej. Takie informacje pomogą inwestorowi dopasować rodzaj funduszu do jego preferencji, oczekiwanej stopy zwrotu, a także czasu, na jaki zamierza zamrozić środki.

Informacje podane na tacy

Aby ułatwić klientom TFI zapoznanie się z tym dokumentem, wprowadzono jego skróty. Jednak mimo tego, że streszczenie ponadstustronicowego prospektu zajmuje już tylko kilkanaście stron, to nadal jest ono trudne do zrozumienia dla przeciętnego inwestora. Dobrą informacją dla klientów TFI jest zapowiedź wprowadzenia obowiązku prezentowania informacji o funduszach za pomocą nowych kart, tzw. Key Investor Information (KII). Będą one w prostszy i bardziej przejrzysty sposób niż skrót przedstawiały najważniejsze informacje o funduszu zgodnie z wymogami unijnego prawa (ryzyko, strategia, historyczne stopy zwrotu). Prawdopodobnie KII zaczną obowiązywać pod koniec tego roku.

Znajdź kluczowe dane

Jednak na razie obowiązkowym źródłem informacji dla inwestorów są skróty prospektów. Tam znajdziemy m.in. opis polityki inwestycyjnej funduszu. Dowiemy się z niego, w co fundusz może lokować środki i w jakich proporcjach. Na przykład jeśli będzie tam informacja, że fundusz może inwestować do 66 proc. w akcje, a pozostałą część środków lokuje w obligacje i instrumenty rynku pieniężnego, oznacza to, że mamy do czynienia z funduszem akcyjnym zaliczanym do produktów o wysokim ryzyku. W prospekcie znajdziemy również informacje, na jakich rynkach fundusz może operować i czy jego aktywa są obciążone ryzykiem kursowym. Jeśli większość pieniędzy jest inwestowana na rynkach rozwijających się, takich jak np. Rosja czy Chiny, możemy założyć, że ryzyko inwestycyjne jest bardzo wysokie.

Ważną informacją, którą można znaleźć w prospekcie, jest profil ryzyka. Jest to wskazówka, jakiemu inwestorowi dany produkt jest polecany: osobie niebojącej się ryzyka czy też takiej, która przede wszystkim ceni bezpieczeństwo inwestycji. Na ogół towarzystwa podają również zalecany minimalny czas inwestycji. W prospekcie, a dokładnie w statucie funduszu, który stanowi załącznik do prospektu informacyjnego, znajdują się także informacje o pierwszej minimalnej wpłacie do funduszu, maksymalnej wysokości prowizji czy opłat za zarządzanie. Dokładne dane na temat aktualnych opłat i sposobu ich naliczania zamieszczone są w tabeli opłat i prowizji.

Ze statutu dowiemy się też, w jakich terminach realizowane są transakcje zakupu czy umorzenia jednostek, na jakich zasadach można przeprowadzić operację konwersji jednostek, czyli zamiany jednego funduszu na inny.

Ostatnią istotną informacją jest cena jednostki. Prospekt zawiera wskazówkę, gdzie są publikowane wyceny jednostek funduszy i w jakim terminie. Z reguły podana jest strona internetowa.

Prześwietl portfel funduszu

Informacje o inwestycjach funduszu zamieszczone w prospektach są dosyć ogólne. Trudno z nich wywnioskować, czy zarządzający preferują duże banki czy też stawiają na wzrostowe mniejsze firmy np. z branży nowych technologii.

Szczegółowe informacje, o tym, w co dokładnie zainwestował dany fundusz, znajdziemy w publikowanym co pół roku sprawozdaniu finansowym. Ostatnie straty funduszy wynikające z przeszacowania w ich portfelach obligacji niektórych spółek budowlanych pokazują, że warto przejrzeć sprawozdania. Bo to tam można sprawdzić, czy fundusz większość aktywów zainwestował w obligacje skarbowe, czy obligacje korporacyjne o wysokim oprocentowaniu, a więc i o większym ryzyku. TFI te dokumenty muszą publikować co pół roku. Mają na to czas do 31 sierpnia w przypadku sprawozdań za pierwsze półrocze, a do końca kwietnia dla rocznych dokumentów. Co prawda skład portfela poznajemy z kilkumiesięcznym opóźnieniem, ale z reguły nie ma w nim dużych zmian w porównaniu z tym, jaki jest prezentowany w ostatnim sprawozdaniu.

W tym dokumencie najważniejsze jest zestawienie lokat na koniec okresu rozliczeniowego. Z tabeli głównej dowiemy się, w jakiego rodzaju instrumenty zainwestował fundusz i w jakich proporcjach. Będą tam informacje, jaką część aktywów stanowią akcje, a jaką papiery dłużne (obligacje, bony skarbowe) czy depozyty bankowe. Możemy również sprawdzić, czy dana inwestycja zakończyła się zyskiem czy stratą. W sprawozdaniu podawana jest bowiem wartość danego instrumentu w momencie jego zakupu, a obok wartość na koniec badanego okresu.

Z kolei w tabelach uzupełniających znajdziemy dokładne informacje, w jakiego rodzaju akcje i obligacje zainwestował fundusz, na jakich rynkach notowane są te papiery i jaki procent aktywów stanowią poszczególne lokaty.

[email protected]

Karty funduszy źródłem informacji

Większość towarzystw funduszy inwestycyjnych informuje o strukturze portfela w kartach funduszy. Jednak forma prezentowania tych informacji jest dowolna. Niektóre TFI informują w nich np. o pięciu instrumentach finansowych z największym udziałem w aktywach. Inne pokazują strukturę inwestycji, biorąc pod uwagę branże czy region geograficzny. Jeszcze inne ogólnikowo publikują udział poszczególnych rodzajów instrumentów (procentowy udział akcji, obligacji, gotówki). Karty są aktualizowane w regularnych odstępach, np. co kwartał. Prawdopodobnie już pod koniec roku będą obowiązywały ujednolicone karty tzw. Key Investor Information (KII), które będą zgodne z wymogami unijnego prawa.

Opinie

Jolanta Orełko, Raiffeisen Bank Polska

Przy dokonywaniu wyboru funduszu inwestycyjnego warto spotkać się z doradcą bankowym, który przedstawi szeroką ofertę funduszy z różnych towarzystw funduszy inwestycyjnych. Doradcy bankowi dysponują narzędziami, które z jednej strony pomagają zdefiniować profil inwestycyjny klienta, a?z?drugiej ułatwiają wybór funduszu zgodnego z tym profilem. Narzędzia te opierają się na analizie funduszy i uwzględniają takie elementy, jak: stabilność wyniku funduszu osiąganego w różnych okresach, wiarygodność danego TFI, doświadczenie zarządzających czy przejrzystość strategii inwestycyjnych. Niezależnie od tego, czy klient skorzysta z możliwości spotkania z doradcą, czy sam dokona wyboru funduszu, podstawowym źródłem informacji pozostają sprawozdania finansowe, statuty i karty funduszy, które są udostępnianie przez TFI na stronach internetowych, a także przez banki w ich oddziałach.

Maksymilian Łochowski, analityk, BRE Wealth Management

W zależności od specyfiki funduszu zestaw informacji użytecznych z punktu widzenia oceny jego potencjału może być zróżnicowany. Najbardziej popularne na polskim rynku benchmarkowe fundusze akcji, mieszane oraz dłużne cechują się relatywnie przejrzystymi oraz jednorodnymi strategiami inwestycyjnymi. Natomiast fundusze o alternatywnej polityce inwestycyjnej, ukierunkowanej zazwyczaj na osiąganie pozytywnych stóp zwrotu w każdych warunkach rynkowych, stanowią mniej jednorodny segment inwestycyjny. To właśnie w przypadku ostatniej grupy proces analizy jest najbardziej skomplikowany, jednak w przypadku trafnej selekcji funduszu alternatywnego wartość dodana z tytułu takiej inwestycji może mieć bardziej trwały charakter. Jednym z elementów procesu analizy funduszy inwestycyjnych powinna być ocena historycznych wyników inwestycyjnych, dla której punktem odniesienia powinny być zarówno benchmark funduszu, jak i wyniki inwestycyjne funduszy o zbliżonych strategiach inwestycyjnych. Wysokie stopy zwrotu osiągnięte w przeszłości nie stanowią co prawda gwarancji utrzymania wysokiej efektywności zarządzania w przyszłości. Jednak ich wartość prognostyczna może być istotna w przypadku funduszy, które w sposób konsekwentny od wielu lat stosują obraną strategię inwestycyjną, a skład zespołu zarządzającego jest stabilny. Niestety, polski rynek odznacza się stosunkowo wysoką rotacją kadr, a ponadto w ostatnich latach część funduszy dokonała zmian w zakresie polityki inwestycyjnej. Dokonując analizy podmiotu zarządzającego (TFI), należy uwzględnić kwestie związane z organizacją procesu inwestycyjnego, takie jak: struktura organizacyjna TFI, proces decyzyjny, wsparcie analityczne, doświadczenie oraz kompetencje osób zarządzających, polityka w zakresie zarządzania ryzykiem.