Rekordowe dotacje do ropy i gazu. Gdyby nie one, łatwiej byłoby chronić klimat

Wśród ważniejszych gospodarek najmocniej zużywanie paliw kopalnych dotuje Arabia Saudyjska, ale i polskie subsydia są niemałe – wynika z raportu Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

Rekordowych 7 bln dol. sięgnęły w ubiegłym roku w skali globu dotacje do spalania paliw kopalnych – oblicza w najnowszym raporcie Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW). Spośród większych gospodarek najwięcej na jawne i ukryte subsydia wydawała Arabia Saudyjska – 7 tys. dol. rocznie na mieszkańca, co w jej przypadku oznacza równowartość aż 27 proc. PKB.

MFW: Polska mocno subsydiuje spalanie ropy i węgla

Mimo wysokich podatków od paliw samochodowych oraz cen uprawnień do emisji CO2 okazuje się, że paliwa kopalne subsydiuje też Europa Zachodnia i Polska. Nasze subsydia MFW oszacował na prawie 1,5 tys. dol. rocznie na mieszkańca, czyli nominalnie na nieco mniej niż niemieckie, ale na więcej niż brytyjskie czy francuskie (jednak już w relacji do wielkości gospodarki paliwa kopalne dotujemy dużo bardziej od wszystkich tych krajów – wydajemy na to 8 proc. PKB).

Najbardziej w kategoriach nominalnych subsydiowaliśmy w 2022 r. używanie ropy i węgla, wartość jawnych i ukrytych dotacji była niższa w przypadku elektryczności i gazu ziemnego. Dla porównania w Niemczech na subsydia wydano 3 proc. PKB, z czego ponad połowa wsparła spalanie kluczowego dla tamtejszej gospodarki gazu ziemnego, którego ceny skoczyły kilkunastokrotnie. To prawda, że w przeciwieństwie do Arabii Saudyjskiej i kilku innych krajów będących producentami ropy i gazu w Europie nie utrzymuje się sztucznie niskich cen paliw na stacjach.

Jednak nadal dość wysokie są subsydia „ukryte”, czyli niedoliczanie do cen paliw pełnego kosztu wynikających z ich spalania szkód środowiskowych. Na świecie to właśnie one stanowią większość obliczonych przez MFW subsydiów. Jawne subsydia, wynikające ze sprzedaży paliw poniżej cen rynkowych, to jedynie czubek góry lodowej – w skali globu mają w całości dotacji jedynie 18-procentowy udział, podczas gdy w przypadku Polski jest to nawet mniej.

MFW: Paliwa kopalne są wyceniane niepoprawnie

Jak zauważa MFW, wielkość subsydiów do zużycia paliw kopalnych skoczyła po 2020 r. za sprawą działań rządów nakierowanych na chronienie konsumentów i przedsiębiorców przed skokiem cen związanym z rosyjską inwazją na Ukrainę. Zdaniem instytucji zmniejszenie subsydiów pomogłoby ograniczyć emisje CO2 i śmiertelność związaną z zanieczyszczeniem powietrza, a jednocześnie zwiększyłoby wpływy budżetowe.

„W większości krajów wycenianie paliw kopalnych jest niepoprawne. Niestety obecne ceny są zwykle  ustalane tak nisko, że nie odzwierciedlają odpowiednio szkód środowiskowych, a w niektórych przypadkach nawet kosztów produkcji paliw” – oceniają autorzy raportu.

W kategoriach bezwzględnych najwięcej na subsydiowanie paliw kopalnych wydały Chiny, a w dalszej kolejności USA i Rosja. Jednak w przeliczeniu na głowę mieszkańca wśród większych gospodarek na szczycie znalazła się Arabia Saudyjska, a za nią Rosja i USA (jeszcze więcej od Saudyjczyków w tym ujęciu na subsydia do paliw kopalnych wydają Katarczycy – ponad 14 tys. dol. na mieszkańca).

MFW już wcześniej wzywał Arabię Saudyjską, gdzie ceny benzyny należą do najniższych na świecie, do zmniejszenia subsydiów i wspierania niezamożnych przez kierowaną pomoc socjalną. Instytucja docenia jednak działania rządu w Rijadzie, który planuje podnosić ceny paliw, tak aby do 2030 r. subsydia zniknęły zupełnie.