To główne wnioski z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego na temat tzw. luki CIT, który zostanie opublikowany w środę. Ta luka to różnica między teoretycznymi wpływami z podatku dochodowego od osób prawnych, które powinno otrzymać państwo, gdyby wszystkie rozliczenia w gospodarce były przeprowadzone rzetelnie i prawidłowo, a rzeczywistymi dochodami sektora finansów publicznych z tego tytułu.
Według badań PIE luka CIT wyniosła w 2018 r. 22 mld zł, czyli około 1 proc. PKB oraz około 33 proc. teoretycznych wpływów. W porównaniu z 2017 r. zmalała o 4,2 mld zł, a w porównaniu z 2014 r. – gdy stanowiła 2 proc. PKB – o niemal 12 mld zł. To, jak podkreślają analitycy PIE, było najważniejszą przyczyną tego, że wpływy z CIT w analizowanym okresie wzrosły o 50 proc., podczas gdy nominalny PKB (tzn. w cenach bieżących) zwiększył się o 32 proc. „Spadek luki CIT odpowiada za około 80 proc. wzrostu dochodów z tytułu tego podatku w latach 2014–2018" – piszą autorzy raportu.
Dlaczego luka CIT malała? – Po pierwsze, w badanym okresie mieliśmy do czynienia z dynamicznym rozwojem gospodarczym i dobrą koniunkturą, które osłabiły skłonność firm do poszukiwania dróg unikania opodatkowania. Po drugie zaś, wprowadzone przez Ministerstwo Finansów narzędzia utrudniające unikanie płacenia CIT przez firmy doprowadziły do zwiększenia jego ściągalności – tłumaczy Jakub Sawulski, kierownik zespołu makroekonomii w PIE.
Pomimo szybkiego wzrostu wpływów z tytułu CIT, w 2018 r. stanowiły one zaledwie 5 proc. dochodów państwa. Średnio w krajach UE udział ten wynosi 7 proc. W ocenie ekspertów PIE sugeruje to, że w Polsce wciąż istnieje duży potencjał do redukcji luki CIT i zwiększenia dochodów państwa z tej daniny. Według nich rząd powinien skoncentrować się przede wszystkim na ukróceniu sztucznego transferowania zysków przez przedsiębiorstwa za granicę.
„Wartość wytransferowanych z Polski zysków w 2018 r. wyniosła 17 mld zł, co przełożyło się na ponad 3 mld zł strat dla budżetu państwa i samorządów. Co więcej, w odróżnieniu od całkowitej luki CIT ubytek wynikający z transferowania zysków za granicę w badanym okresie rósł: z 2,3 mld zł (0,13 proc. PKB) w 2014 r. do 3,2 mld zł (0,15 proc. PKB) w 2018 r." – czytamy w raporcie. GS
