Na drodze do globalnych standardów raportowania ESG

Uwzględnianie danych pozafinansowych w procesach decyzyjnych na rynkach kapitałowych staje się nowym paradygmatem funkcjonowania nowoczesnych firm inwestycyjnych na całym świecie.

Coraz więcej podmiotów działających na rynku finansowym wskazuje, że określony procent ich aktywów bazuje na analizach wskaźników ESG. W swojej ofercie portfele stawiające na inwestycje zrównoważone posiadają nie tylko takie podmioty na BlackRock czy Vanguard, ale fundusze ESG dostępne są praktycznie w każdej liczącej się firmie inwestycyjnej.

Odpowiedzią na potrzeby inwestorów jest rosnąca oferta firm informacyjnych w zakresie dostarczania danych opisujących przedsiębiorstwa z perspektywy wskaźników zrównoważonego rozwoju. Obecnie na rynku przetwarzania danych ESG dominują dwa trendy: udostępnianie danych zgodnie z określonym standardem lub ratingi udostępniane przez wyspecjalizowane podmioty rynkowe. W pierwszym przypadku dominują takie standardy jak GRI czy TCFD, natomiast z punktu widzenia ratingów ESG największym zainteresowaniem cieszą się oceny udostępniane przez MorningStar czy MSCI. Warto dodać, że globalne agencje informacyjne również w swojej ofercie posiadają pakiety podstawowych wskaźników ESG dla największych spółek giełdowych notowanych na rynkach publicznych całego świata.

Takie podejście prowadzi do powstania istotnej luki informacyjnej: jakie wskaźniki są najważniejsze dla inwestorów, co należy raportować, według jakich standardów publikować dane, jakie repozytoria agencji ratingowych ESG są kluczowe dla klientów? Odpowiedzią na te wyzwania są realizowane obecnie dwie ważne inicjatywy: opracowanie jednolitego standardu raportowania ESRS przez Unię Europejską oraz przyjęcie standardu globalnego ISSB przez Radę Międzynarodowych Standardów Raportowania.

Ważnym wydarzeniem w kalendarzu tych działań było spotkanie zorganizowane przez Ministerstwo Finansów w połowie czerwca bieżącego roku na Giełdzie Papierów Wartościowych, w którym brali udział przedstawiciele GRI, EFRAG, ISSB w ramach spotkań Rady IFRS w Polsce. Kluczowym tematem dyskusji było określenie działań, jakie należy podjąć w celu zharmonizowania prac na arenie europejskiej i międzynarodowej w celu zbudowania jednolitych wymagań raportowania ESG. Warto przybliżyć wymogi stawiane przez ISSB i skutki, jakie mogą one nieść ze sobą dla polskich przedsiębiorstw.

Od deklaracji do czynów

Rada Międzynarodowych Standardów Zrównoważonego Rozwoju (ISSB) została powołana w 2021 roku przez Powierników Fundacji MSSF w odpowiedzi na wezwania z krajów G7 i G20, Rady Stabilności Finansowej (FSB), a także liderów biznesu i inwestorów. Założeniem ISSB jest ustanowienie kompleksowej globalnej linii bazowej ujawniania informacji finansowych związanych ze zrównoważonym rozwojem i klimatem dla rynków kapitałowych, które mają zastosowanie do przedsiębiorstw i instytucji finansowych. Zgodnie ze swoim mandatem ISSB wydało swoje pierwsze dwa standardy ujawniania zrównoważonego rozwoju („Standardy”) 26 czerwca 2023 r. Pierwszy z nich (S1) definiuje ogólne wymagania dotyczące ujawniania informacji finansowych związanych ze zrównoważonym rozwojem, natomiast drugi (S2) skupia się na ujawnieniach związanych z klimatem.

Norma S1 odnosi się do raportowania zagrożeń i szans związanych ze zrównoważonym rozwojem. Wymaga to ujawnienia informacji o procesach zarządzania, strategii oraz działaniach związanych z monitorowaniem i oceną w celu zarządzania i nadzorowania ryzyka i szans związanych ze zrównoważonym rozwojem. Wymaga również informacji o wskaźnikach zrównoważonego rozwoju jednostki i postępach poczynionych w osiąganiu wszelkich prawnych lub regulacyjnych celów związanych ze zrównoważonym rozwojem. Norma MSSF S1 określa, w jaki sposób jednostka powinna przygotować i zgłosić swoje ujawnienia, określając ogólne wymagania dotyczące treści i prezentacji. Wymogi te mają również zastosowanie do informacji związanych z klimatem MSSF S2 i miałyby też zastosowanie do innych aktualnych standardów, których opublikowanie ISSB rozważa, związanych z różnorodnością biologiczną, kapitałem ludzkim i prawami człowieka.

Norma S2 ma charakter tematyczny, opiera się na S1 i koncentruje się na ujawnieniach związanych z klimatem. Wymagane informacje są dostarczane przez czterofilarowe podejście TCFD (zarządzanie, strategia, zarządzanie ryzykiem oraz wskaźniki i cele) i dotyczą zarówno ryzyka związanego z klimatem fizycznym, jak i ryzyka przejściowego (takiego jak wpływ zwiększonej regulacji emisji gazów cieplarnianych). Ujawnienia powinny identyfikować ryzyka i szanse związane z klimatem, które mogą wpłynąć na przyszłość jednostki w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej. Jednostka jest zobowiązana do rozważenia możliwości zastosowania branżowych tematów ujawniania informacji, o których mowa w wytycznych branżowych i innych wskaźnikach międzybranżowych. Ponadto w zakresie emisji gazów cieplarnianych wymagane jest podawanie informacji z zakresu 1, 2 i 3 generowanych w okresie sprawozdawczym (mierzonych zgodnie ze standardem korporacyjnym protokołu GHG), a także intensywności każdego zakresu emisji gazów cieplarnianych. W przypadku podmiotów uczestniczących w zarządzaniu aktywami, bankowości komercyjnej i działalności ubezpieczeniowej wymagane jest również ujawnienie emisji finansowanych brutto dla każdego zakresu.

Kluczowa interoperacyjność

Co warto podkreślić, standardy w pełni integrują zalecenia i opierają się na standardach Rady Standardów Rachunkowości Zrównoważonego Rozwoju (SASB), Ramach Rady ds. Standardów Ujawniania Informacji Klimatycznych i Zintegrowanych Ramach Sprawozdawczości. Oczekuje się, że konsolidacja ta zmniejszy złożoność związaną z obecnością różnych ram i standardów ujawniania zrównoważonego rozwoju, zaradzi obciążeniom sprawozdawczym podmiotów i poprawi ogólną wydajność systemu sprawozdawczości. Prace nad konsolidacją obejmowały też aktywną współpracę pomiędzy EFRAG i GRI.

Zgodnie z założeniami standardy będą miały zastosowanie do podmiotów korporacyjnych, które zdecydują się na sporządzenie sprawozdań finansowych ogólnego przeznaczenia i opierają się na istniejących standardach rynkowych, takich jak te wydane przez TCFD i SASB. Oczekuje się, że normy zostaną przyjęte przez krajowe organy regulacyjne, co uczyni je obowiązkowymi dla regulowanych uczestników rynku. Temu służy aktywna współpraca ISSB z krajowymi organami regulacyjnymi i innymi organami wyznaczającymi normy w celu ustanowienia interoperacyjności norm związanych ze zrównoważonym rozwojem. Celem jest zapewnienie, że wymogi dotyczące ujawniania informacji są dostosowane w jak największym stopniu, aby zapobiec powielaniu sprawozdawczości, która jest kluczem do wydajnej i wiarygodnej sprawozdawczości firm.

W nadchodzących miesiącach kluczowe będzie monitorowanie, które jurysdykcje na całym świecie i w swoich krajach działalności przyjmują określone standardy, ponieważ będzie to miało bezpośredni wpływ na wiele podmiotów. Normy mają na celu stworzenie podstawy wymagań, do których jurysdykcje mogą dodać dalsze wymagania lub zapewnić tymczasowe ulgi.

Warto podkreślić, że ISSB nie ma prawa nakazać stosowania standardów. Firmy mogą dobrowolnie stosować normy, dopóki organy krajowe nie opracują narzędzi i mechanizmów ich przyjmowania. Pierwszą tego typu inicjatywę zgłosił rząd Wielkiej Brytanii, który wyraził zamiar włączenia standardów do swojego krajobrazu regulacyjnego, ale oczekuje się, że formalna decyzja zostanie podjęta w tej kwestii w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Taką samą wolę wyraził również rząd Nigerii. Jednocześnie jurysdykcje oraz organy regulacyjne w Australii, Kanadzie, Chinach, Egipcie, Hongkongu, Japonii, Kenii, Malezji, Singapurze i RPA wskazały, że zamierzają przyjąć rozwiązania ISSB. Ponadto Międzynarodowa Organizacja Komisji Papierów Wartościowych (IOSCO) przeprowadza niezależną ocenę standardów w celu podjęcia decyzji o potencjalnym zatwierdzeniu standardów przez IOSCO.

W czerwcu Komisja Europejska opublikowała projekt Europejskich Standardów Sprawozdawczości na rzecz Zrównoważonego Rozwoju (ESRS), które były konsultowane do 7 lipca. ESRS zostały zmienione i uwzględniono ocenę istotności w celu sprawdzenia, które matryce sprawozdawcze mają być stosowane. Projekt ten został zastosowany do wszystkich ESRS, w tym klimatu. Komisja planuje dostarczyć ostateczną wersję do końca lipca, w oparciu o proces konsultacji. Jednym z kluczowych celów projektów i trwających konsultacji jest często umożliwienie interoperacyjności między ESRS a MSSF, tak aby firmy sprawozdawcze w ramach ESRS mogły, w razie potrzeby, również przestrzegać MSSF. Na razie raportowanie ESRS wykracza poza standardy MSSF w zakresie sprawozdawczości oraz liczby tematów i opiera się na podwójnej istotności, w której brane są pod uwagę i raportowane zarówno wpływy na zrównoważony rozwój, jak i finansowe. Ogólnie rzecz biorąc, w ciągu ostatniego roku nastąpiła znacząca konwergencja między standardami, a ukierunkowanie interoperacyjności pozwoli na przyszłe budowanie solidniejszych ram sprawozdawczości. To może sprawić, że ESRS będzie bardziej wymagający niż standardy MSSF.

W praktyce ocena istotności (ang. materiality) oraz zakres audytu weryfikującego będą kluczowymi elementami oraz wymogiem dla każdego podmiotu. EFRAG wraz z KE opracowują wytyczne dotyczące oszacowania istotności; a międzynarodowa organizacja standardów księgowanych opublikuje do konsultacji publicznej standard audytu zrównoważonego rozwoju (ISSA 5000).

Perspektywa krajowa

Sprawozdawczość MSSF prawdopodobnie stanie się globalnym podstawowym standardem raportowania. W Polsce obowiązkowo będzie wykorzystany ESRS, co oznacza, że ważne będzie podejście do interoperacyjności i zrozumienie różnic między ESRS a MSSF. Na razie jednak widoczny jest znaczny brak gotowości i świadomości zagrożeń, skutków i szans związanych ze zrównoważonym rozwojem i klimatem, a także różnych poziomów dojrzałości w tym zakresie wśród przedsiębiorstw w Polsce. Dlatego konieczne jest opracowanie i ujawnienie funkcji planów przejściowych w standardach ISSB i projekcie ESRS. Pomoc techniczna w planowaniu transformacji instytucji finansowych stanowi część metodologii dostosowania porozumienia paryskiego, można się zastanowić, jakie standardy rozważyć w celu zapewnienia wsparcia w planowaniu transformacji przedsiębiorstwom w przyszłości.

Tekst wyraża opinie autorów i nie powinien być inaczej interpretowany