ESG – nowe ryzyko na horyzoncie

Czas na dostosowanie do nowych wymogów upłynie w zasadzie z końcem lipca 2022 r. Ale z zaprojektowaniem i wdrożeniem zmian lepiej nie czekać do samego końca.

10 marca rynki finansowe powitały długo wyczekiwane nowe wymogi regulacyjne związane z ujawnianiem informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem (sustainable development). A wszystko to za sprawą rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088 z 27 listopada 2019 r. w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (rozporządzenie ESG), które objęło zakresem zastosowania wiele instytucji finansowych (m.in. firmy inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń czy towarzystwa funduszy inwestycyjnych).

Główne obowiązki dotyczyły m.in. informacji na temat strategii dotyczących wprowadzania do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju (ryzyko ESG) w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych. Czy instytucje finansowe biorą pod uwagę główne niekorzystne skutki decyzji inwestycyjnych dla czynników zrównoważonego rozwoju, czy ujmują w swoich politykach wynagrodzeń informacje o sposobie zapewniania spójności tych polityk z wprowadzaniem do działalności ryzyk ESG. W końcu upubliczniane informacje musiały także dotyczyć wyjaśnienia sposobu, w jaki ryzyka ESG są wprowadzane w podejmowanych przez instytucje finansowe decyzjach inwestycyjnych, oraz zawierać informacje o wynikach oceny prawdopodobnego wpływu ryzyka ESG na zwrot z tytułu produktów finansowych, które udostępniają inwestorom.

W praktyce obowiązki zostały wykonane (inną kwestią jest oczywiście prawidłowy sposób ich wykonania), a na stronach internetowych instytucji finansowych zaczęto tworzyć nawet specjalne zakładki dotyczące zrównoważonego rozwoju. Do 2 sierpnia sytuacja w zakresie zarządzania ryzykiem ESG była, wydaje się, prostsza. Na gruncie rozporządzeń ESG podmioty musiały co prawda ujawniać określone dane (o czym powyżej), jednakże samo kompleksowe podejście do zarządzania ryzykiem ESG pozostawało poza ich zakresem zainteresowania. Jednakże już podczas wdrażania zmian wymuszonych przez rozporządzenie ESG w instytucjach finansowych zaczęto się zastanawiać nad tym, czy mamy już do czynienia z dodatkowym ryzykiem, które powinno zostać prawidłowo zidentyfikowane w działalności i właściwie zarządzane, czy może należy rozpatrywać ryzyko ESG w kategoriach ryzyka rynkowego, a mówiąc precyzyjniej, szczególnego ryzyka rynkowego. Niestety, nie znajdowano często na tak postawione pytanie właściwej odpowiedzi.

Częściowo wynikało to z tego, iż tematyka ryzyka ESG pojawiła się dosyć niedawno i jednak brakowało praktyki. Nawet w tych przypadkach, kiedy przejawiano bardziej aktywne zainteresowanie ryzykiem ESG, powstawały praktyczne pytania: jak zarządzać tym ryzykiem, jak zaprojektować procesy, w tym m.in. system limitów dla tego właśnie ryzyka. Praktyka pokazała jednak, że samych podejść do tematu ryzyka ESG może być co najmniej kilka. Niektóre instytucje finansowe zaczęły zatem upubliczniać informacje o tym, iż ryzyko ESG w ich działalności nie występuje w ogóle, inne zaś, że nie jest istotne. Rzadko jednak decydowano się na to, aby rozpatrywać ryzyko ESG w kategoriach odrębnego ryzyka. Stąd od marca istniał pewien stan niepewności, jak podejść do tematu. Oczywiście znalazły się także instytucje finansowe, które podeszły do kwestii ryzyka ESG proaktywnie, starając się jednocześnie wykorzystać marketingowo rosnące zainteresowanie inwestorów i interesariuszy tematyką tzw. green finance.

I tutaj z pomocą przyszedł ustawodawca europejski. Pakiet regulacyjny opublikowany 2 sierpnia oznacza bowiem spore zmiany dla instytucji finansowych. Wprowadza on m.in. wymóg polityki zarządzania ryzykiem firm inwestycyjnych, towarzystw funduszy inwestycyjnych oraz zakładów ubezpieczeń obok metod i zasad zarządzania ryzykiem rynkowym, ryzykiem płynności, ryzykiem kontrahenta, ryzykiem operacyjnym oraz wszelkimi innymi rodzajami ryzyka, które mogą być istotne, obowiązkowo uwzględniały także metody, zasady i procedury zarządzaniem ryzykiem ESG. Obecnie zatem sytuacja w kwestii podejścia do istnienia ryzyka ESG wydaje się dosyć jasna i czytelna – polityki zarządzania ryzykiem instytucji finansowych zobowiązanych do ujawniania informacji w zakresie ESG muszą określać metody i zasady zarządzania ryzykiem ESG.

To oznacza przede wszystkim konieczność ponownej rewizji działalności danej instytucji finansowej pod kątem występowania ryzyka ESG. Co może oznaczać spore zmiany w zakresie metod i zasad zarządzania ryzykiem oraz konieczność aktualizacji ujawnianych inwestorom informacji, regulacji wewnętrznych, zbudowania kompetencji w zakresie zarządzania ryzykiem ESG czy właściwego zaprojektowania procesów wewnętrznych. Żeby troszeczkę jednak uspokoić nastroje, jest i dobra informacja. Czas na dostosowanie do nowych wymogów upłynie w zasadzie z końcem lipca 2022 r. Ale z zaprojektowaniem i wdrożeniem zmian lepiej nie czekać do samego końca. Tym bardziej że już dzisiaj instytucje finansowe muszą identyfikować istotne ryzyka występujące w ich działalności.

Na pewno proaktywne podejście do ryzyka ESG zostałoby także pozytywnie odczytane przez organ nadzoru, ale też przez samych inwestorów, którzy spoglądają z coraz większym zaciekawieniem w stronę kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem. Szkoda byłoby bowiem dowiedzieć się o występowaniu ryzyka ESG w działalności danej instytucji finansowej w trakcie działań nadzorczych podejmowanych przez organ nadzoru.