Gdy emitent nie płaci odsetek od obligacji...

Obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii. Emitent stwierdza w nim, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.

Zazwyczaj emitent, obok obowiązku wykupu obligacji, zobowiązany jest również do zapłaty odsetek na koniec poszczególnych okresów odsetkowych. Termin płatności odsetek i ich wysokość określają warunki emisji.

Co, gdy emitent nie płaci odsetek?

Mimo że uważa się, że obligacje stanowią bezpieczną formę lokowania pieniędzy, nie są one wolne od ryzyka. W sytuacji wystąpienia problemów finansowych po stronie emitenta, może dojść do zwłoki z zapłatą odsetek kuponowych, w skrajnych przypadkach emitent może nawet nie mieć środków na wykup obligacji. Jeżeli emitent spóźnia się z zapłatą odsetek, nie warto czekać. Należy go wezwać do ich zapłaty. Brak zapłaty odsetek w wyznaczonym terminie pozwala na żądanie wykupu obligacji. Ustawa o obligacjach przewiduje, że jeżeli emitent nie wypełni w terminie, w całości lub w części, zobowiązań wynikających z obligacji, podlegają one, na żądanie obligatariusza, natychmiastowemu wykupowi w części, w jakiej przewidują świadczenia pieniężne.

Niewykupienie przez emitenta obligacji, w sytuacji opisanej powyżej, otwiera obligatariuszowi drogę do sądowego dochodzenia należności. Jeżeli emitent nie wykonuje prawomocnego wyroku sądu, nie pozostaje nic innego, jak skierować sprawę do egzekucji komorniczej.

Zabezpieczenie obligacji

Niestety, czasami wygranie sprawy sądowej wcale nie oznacza, że uda się obligatariuszowi uzyskać zasądzoną kwotę. Może się okazać, że emitent nie ma wystarczającego majątku. Większe lub mniejsze ryzyko niewypłacalności emitenta istnieje zawsze, dlatego inwestując w obligacje warto brać również pod uwagę, czy są one zabezpieczone oraz w jaki sposób.

Możliwe są różne formy. Przede wszystkim warto sprawdzić, czy zabezpieczenie stanowi realne pokrycie dla ewentualnych roszczeń wierzyciela. W tym kontekście należy zwracać uwagę na obligacje przychodowe. Ich konstrukcja zakłada, że emitent może ograniczyć swoją odpowiedzialność za zobowiązania z nich wynikające do kwoty przychodów lub wartości przedsięwzięcia. Istnieje wtedy ryzyko, że przyszłe przychody mogą nie wystarczyć na zaspokojenie wierzytelności obligatariuszy. Jeżeli sama firma nie będzie generowała przychodów, to również nie będzie miała pieniędzy na wykup obligacji.

Z administratorem hipoteki łatwiej

Najpewniejszą formą zabezpieczenia jest hipoteka. Ponadto wprowadzone z dniem 20 lutego 2011 r. zmiany w ustawie o obligacjach mogą jeszcze nieco zwiększyć bezpieczeństwo inwestycji oraz ułatwić obligatariuszom dochodzenie ewentualnych roszczeń. Mowa tu o przepisach nakazujących ustanowienie administratora hipoteki na nieruchomości, która ma zabezpieczać emisję obligacji. Osoba ta jest zobowiązana wykonywać obowiązki wierzyciela hipotecznego na rachunek obligatariuszy. Ponosi ona również odpowiedzialność za niewykonanie bądź nienależyte wykonanie tych obowiązków. W praktyce oznacza to, że obligatariusz może się zwrócić do administratora hipoteki w sytuacji, gdy emitent nie spełnił żądania natychmiastowego wykupu obligacji. Administrator hipoteki powinien wówczas doprowadzić do wszczęcia egzekucji z przedmiotu zabezpieczenia, sumę uzyskaną w wyniku przeprowadzonej egzekucji podzielić zaś między obligatariuszy.

Mankamentem przedstawionego rozwiązania jest to, że administrator hipoteki może dochodzić należności obligatariuszy tylko z przedmiotu zabezpieczenia, nie może zaś z pozostałego majątku emitenta. Egzekucja z nieruchomości trwa natomiast zazwyczaj bardzo długo i niekiedy nie udaje się w jej wyniku pozyskać kwoty niezbędnej do pełnego zaspokojenia wierzycieli. W niektórych sytuacjach korzystniejszym rozwiązaniem może być indywidualne skierowanie powództwa przeciwko emitentowi. W przypadku zasądzenia roszczenia możliwa będzie egzekucja z całego majątku emitenta, a szybkie uzyskanie wyroku może pozwolić na zaspokojenie się przed pozostałymi wierzycielami. Możliwe będzie wówczas np. przeprowadzenie egzekucji poprzez zajęcie środków na rachunku bankowym emitenta. Jeżeli egzekucja z innych składników majątku emitenta okazałaby się niemożliwa, zawsze można dokonać jej z nieruchomości.