Dr Izabela Styczyńska, prezes think-tanku CASE.
Dr hab. Jan Hagemejer, profesor na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, dyrektor ds. makroekonomii i handlu w think-tanku CASE:
„To trudne pytanie. Problem polega na spójności długiego i krótkiego kryzysu oraz wiarygodności polityki rządu w dłuższym okresie. Z jednej strony finansowanie doraźnej pomocy i bodźce fiskalne wydają się konieczne. Z drugiej jednak strony, odpuszczenie w krótkim okresie często utrzymuje się w długim okresie. Reformy wymaga cały sposób wydatkowania, tzn. wydatki budżetu powinny mieć charakter antycykliczny – w okresach tłustych powinien być budowany bufor, żeby w okresach chudych luzowanie limitu nie było konieczne. Nie powinno obniżać się podatków w boomie itp. Nie znamy skali spowolnienia, które nastąpi – natomiast przykręcanie śruby w dołku będzie prowadziło do dalszego ograniczania popytu i dotknie w największym stopniu najbiedniejszych. Z drugiej jednak strony, fakt że nie jesteśmy w strefie euro sprawi, że prawdopodobnie zdeprecjonuje nam się (jeszcze) waluta i zwiększy premia za ryzyko naszych obligacji. Tanie pożyczanie też nie będzie trwało wiecznie".
Odpowiedzi „Nie mam zdania" udzielili:
Dr hab. Michał Myck, prezes think-tanku CenEA, badacz w Instytucie Ekonomii Pracy (IZA) w Bonn:
„Polska potrzebuje odpowiedzialnej polityki fiskalnej – z limitem czy bez limitu. Sam limit jej nie zastąpi: nie gwarantuje racjonalnych decyzji w czasie dynamicznego wzrostu i prowadzi do uproszczonych rozwiązań w czasie spowolnienia (np. przesunięcie środków z OFE w 2014 r. czy obecny brak przejrzystości w finansach publicznych)".
Dr Maciej Bukowski, prezes think-tanki WiseEuropa, pracownik naukowy Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego:
„Potrzebujemy limitu długu przede wszystkim dlatego, że to powściąga ambicje wydatkowe sektora publicznego czyniąc jego ograniczenie budżetowe mniej miękkim, a w konsekwencji bardziej racjonalnym. Z drugiej strony limit tego rodzaju ma skutki uboczne. W Polsce objawia się to np. obchodzeniem reguł ustawowych, zmianą definicji długu, przenoszeniem go do instytucji niekonsolidowanych (wg. definicji krajowej) itp. Konsolidacja odbywa się także w sposób suboptymalny, tzn. w mniejszym stopniu za pomocą transferów, w większym poprzez konsumpcję i inwestycje publiczne (co ma ujemne mnożniki keynesowskie). Limit jest więc niedoskonałym narzędziem dyscyplinującym politykę, skutecznym raczej w średnim niż długim okresie, w którym politycy mają tendencję do spóźniania się z podatkami i finansowania coraz większych wydatków zadłużeniem rosnącym szybciej niż PKB. Z drugiej strony wobec niskiej kultury technokratycznej w obrębie instytucji publicznych oraz braku zrozumienia gospodarki przez polityków i obywateli, tak limit zmniejsza - sam w sobie - prawdopodobieństwo niewypłacalności państwa, a w każdym razie przesuwa je w czasie obniżając m.in. koszt zadłużenia, który Polska ma bardzo niski m.in. przez to, że jest wiązana regułą".
Odpowiedzi „Nie zgadzam się" udzielili:
Dr hab.. Michał Rubaszek, profesor w Szkole Głównej Handlowej:
„Moim zdaniem w Polsce, jako kraju rozwijającym się, wysoki dług publiczny zwiększa podatność gospodarki na globalne zawirowania, np. wzrost niepewności. W czasach, gdy wszystko układa się dobrze, zadłużanie się pozwala na szybszy rozwój poprzez stymulację popytu, ale w gorszych uwarunkowaniach sprawia, że rośnie ryzyko scenariusza greckiego."
Dr hab. Marek Kośny, profesor na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu:
„Jeszcze kilka miesięcy temu napisałbym, że zdecydowanie nie, ale sytuacja jest wyjątkowa i jeśli ten limit miałby stanowić istotny hamulec w procesie ratowaniu gospodarki, to na pewno wymaga on przemyślenia. Limit powinien jednak istnieć: do tej pory okazywał się skutecznym narzędziem ograniczania zbyt ekspansywnej polityki. Pytanie natomiast, czy nie należałoby go czasowo zawiesić (z bardzo dokładnie wskazanym terminem przywrócenia), albo nieco podwyższyć, ponieważ jego poziom, uwzględniając sytuację innych państw, jest konserwatywny".
Prof. dr hab. Andrzej Cieślik, kierownik Katedry Makroekonomii i Handlu Międzynarodowego na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego:
„Osobiście nie jestem zwolennikiem reguł nie uwzględniających specyfiki poszczególnych krajów i tych samych ograniczeń dla wszystkich, zwłaszcza że sama wartość progowa 60 proc. PKB nie jest wyliczona na podstawie rzetelnych badań naukowych. Tym niemniej, w praktyce konieczne są pewne mechanizmy krajowe, których celem jest przeciwdziałanie nadmiernemu zadłużaniu się, nawet jeżeli mechanizmy te nie są doskonałe. W szczególności, dotyczy to kraju takiego jak Polska, w którym ogólny poziom edukacji ekonomicznej społeczeństwa jest bardzo niski"
Dr hab. Cezary Wójcik, profesor Szkoły Głównej Handlowej, założyciel Center for Leadership.
Prof. dr hab. Małgorzata Zaleska, dyrektor Instytutu Bankowości w Szkole Głównej Handlowej, była prezes GPW, była członkini zarządu NBP:
„Jakiś limit jest potrzebny, można jednak dyskutować o jego wysokości. Wiele tu zależy od waluty zadłużenia, ważne będą też ewentualne przyszłe decyzje w sprawie umorzenia / redukcji długów w skali globalnej i regionalnej".
Prof. dr hab. Andrzej Sławiński, kierownik Zakładu Rynku Papierów Skarbowych w Szkole Głównej Handlowej, były członek Rady Polityki Pieniężnej, były dyrektor Instytutu Ekonomicznego NBP
Dr hab. Joanna Wolszczak-Derlacz, profesor na Politechnice Gdańskiej, kierownik Katedry Nauk Ekonomicznych.
Prof. dr hab. Małgorzata Iwanicz-Drozdowska, kierownik Katedry Systemu Finansowego w Szkole Głównej Handlowej:
„Nie zgadzam się. Do ewentualnego rozważenia jest możliwość wprowadzenia opcji przekroczenia w szczególnych przypadkach, np. kryzysu wywołanego szokiem zewnętrznym. Wymagałoby to wypracowania stosownych rozwiązań prawnych."
Piotr Lewandowski, prezes Instytutu Badań Strukturalnych, badacz w Instytucie Ekonomii Pracy (IZA) w Bonn.
Dr Dorota Skała, adiunkt w Instytucie Ekonomii i Finansów Uniwersytetu Szczecińskiego.
Odpowiedzi „Zdecydowanie się nie zgadzam" udzielili:
Prof. Dr hab. Witold Orłowski, wykładowca i były rektor Akademii Finansów i Biznesu Vistula, główny doradca ekonomiczny PwC.
„Nawet jeśli jest niemal pewne, że nie uda się w najbliższych latach wypełnić tego kryterium, jego utrzymanie w Konstytucji zmusi do podjęcia działań dostosowawczych wtedy, gdy będzie to już możliwe. Unikanie nadmiernego zadłużenia jest ważne na każdym poziomie rozwoju”.
Prof. dr hab. Wojciech Czakon, kierownik Katedry Zarządzania Strategicznego na Uniwersytecie Jagiellońskim.
„Generalnie uważam, że problemem nie jest wysokość długu tylko koszt jego obsługi, tj. obsługi kapitału i odsetek. Ten element trzeba dostosowywać do potrzeb i możliwości. Na przykład, jeśli skumulowany koszt obsługi programów socjalnych przekracza nakłady na służbę zdrowia to zachodzi dylemat. Konstytucyjny limit jest potrzebny, ale ponadnarodowe reguły na poziomie UE mogą w sytuacjach nadzwyczajnych być użyteczne w łagodzeniu gorsetu konstytucyjnego. Dług na poziomie kraju może służyć transferom społecznym czyli pobudzaniu konsumpcji, co skutkuje wzrostem gospodarczym i lepszą dystrybucją bogactwa. Może też służyć inwestycjom, co jest bezpośrednio korzystne dla naszego rynku pracy. Ujednolicenie poziomu dopuszczalnego długu w skali UE stwarza dobrą podstawę do konwergencji, ponieważ pozwala nam na silniejsze bodźce gospodarcze. Obecnie możliwości Francji czy Niemiec w tym zakresie są znacznie większe (nie w wartościach bezwzględnych, ale w proporcji do PKB)".
Prof. dr hab. Marek Góra, kierownik Katedry Ekonomii I w Szkole Głównej Handlowej.
Prof. dr hab. Jerzy Wilkin, kierownik Zakładu Integracji Europejskiej w Polskiej Akademii Nauk.
Prof. dr hab. Mikołaj Czajkowski, kierownik Katedry Mikroekonomii, Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego:
„Zwiększanie długu powyżej tego poziomu może się udać, ale jest ryzykowne, więc lepiej tego unikać".
Prof. dr hab. Elżbieta Adamowicz, pracownik naukowy Instytutu Rozwoju Gospodarczego w Szkole Głównej Handlowej.
Dr Karolina Goraus-Tańska, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego
Prof. dr hab. Krzysztof Jajuga, kierownik Katedry Inwestycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu:
„Taki limit (oczywiście można dyskutować, czy ma być o 5 pkt. proc. wyższy lub niższy) jest potrzebny, głównie z powodu konieczności ograniczania zakusów polityków na budżet, a w konsekwencji na chęć zwiększania długu. Mogą się pojawić sytuacje ekstremalne (takie jak COVID-19), które spowodują, że w krótkim okresie limit zostanie przekroczony, tutaj jednak rozmawiamy w kontekście długiego okresu".
Dr hab. Marek Dąbrowski, profesor na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie:
„Bez takiego zabezpieczenia grozi nam erozja stanu finansów publicznych".
Dr hab. Michał Mackiewicz, profesor na Uniwersytecie Łódzkim, kierownik Katedry Funkcjonowania Gospodarki .
B: Dla zapewnienia stabilności finansów publicznych wystarczą nam bardziej elastyczne ograniczenia i reguły obowiązujące nas jako członka UE.
Odpowiedzi „Zdecydowanie się zgadzam" udzielili:
Prof. dr hab. Grzegorz Gorzelak, pracownik naukowy Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych na Uniwersytecie Warszawskim.
Odpowiedzi „Zgadzam się" udzielili:
Prof. dr hab. Wojciech Czakon, kierownik Katedry Zarządzania Strategicznego na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Prof. dr hab. Barbara Liberda, kierownik Katedry Teorii Rozwoju Gospodarczego na Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Dr hab. Michał Brzeziński, pracownik naukowy Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Dr hab. Małgorzata Knauff, profesor w Szkole Głównej Handlowej.
Dr Jakub Borowski, pracownik naukowy w Szkole Głównej Handlowej, główny ekonomista Credit Agricole Bank Polska .
Piotr Lewandowski, prezes Instytutu Badań Strukturalnych, badacz w Instytucie Ekonomii Pracy (IZA) w Bonn.
Dr Izabela Styczyńska, prezes think-tanku CASE.
Dr hab. Jan Hagemejer, profesor na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, dyrektor ds. makroekonomii i handlu w think-tanku CASE:
„Teoretycznie wystarczą, ale powstaje pytanie jak długo jeszcze Unia będzie dla nas tzw. „commitment device". W wielu innych aspektach realnie nie jest – niestety."
Odpowiedzi „Nie mam zdania" udzielili:
Prof. dr hab. Krzysztof Jajuga, kierownik Katedry Inwestycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu: „Dobrze byłoby zastanowić się nad konkretnymi regułami, wtedy można udzielić bardziej precyzyjnej odpowiedzi".
Dr Maciej Bukowski, prezes think-tanki WiseEuropa, pracownik naukowy Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego:
„Co do zasady mogłyby wystarczać. W praktyce niekoniecznie, czego dowiodły historie tych krajów południa Europy, których zadłużenie publiczne wzrosło do 120-200 proc PKB. Samo w sobie wysokie zadłużenie nie jest problemem o ile znajdują się nabywcy długu danego kraju, a więc - pośrednio - zainteresowanie aktywami denominowanymi w jego walucie jest wystarczająco wysokie. Limit 60 proc. PKB w zasadzie zapewnia, że kraj taki jak Polska znajdzie nabywców na swój dług. Jego brak, lub brak sankcji za jego przekroczenie, pozwala przez jakiś czas zwiększać zadłużenie, aż zaufanie nabywców się nie odwróci. Co doprowadza do kryzysu. Limit krajowy jest więc - w przypadku kraju takiego jak Polska - środkiem na zwiększenie zaufania inwestorów i sposobem na zmniejszenie oprocentowania długu oraz minimalizację ryzyka kryzysu. To, czy jest to środek nadmierny, jest raczej kwestią wyczucia niż racjonalnej kalkulacji".
Odpowiedzi „Nie zgadzam się" udzielili:
Prof. Dr hab. Witold Orłowski, wykładowca i były rektor Akademii Finansów i Biznesu Vistula, główny doradca ekonomiczny PwC.
„Jak pokazuje dotychczasowe doświadczenie, UE nie jest w stanie wymusić przestrzegania kryteriów”.
Dr hab.. Michał Rubaszek, profesor w Szkole Głównej Handlowej.
Prof. dr hab. Jerzy Wilkin, kierownik Zakładu Integracji Europejskiej w Polskiej Akademii Nauk.
Prof. dr hab. Mikołaj Czajkowski, kierownik Katedry Mikroekonomii, Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Prof. dr hab. Andrzej Cieślik, kierownik Katedry Makroekonomii i Handlu Międzynarodowego na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego:
„Niezależnie od reguł unijnych konieczne są również reguły krajowe, które muszą być respektowane".
Dr hab. Cezary Wójcik, profesor Szkoły Głównej Handlowej, założyciel Center for Leadership .
Prof. dr hab. Małgorzata Zaleska, dyrektor Instytutu Bankowości w Szkole Głównej Handlowej, była prezes GPW, była członkini zarządu NBP:
„UE to "zbiór państw" o bardzo różnej sytuacji ekonomicznej i potrzebie stosowania różnej polityki gospodarczej".
Dr Karolina Goraus-Tańska, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Dr hab. Joanna Wolszczak-Derlacz, profesor na Politechnice Gdańskiej, kierownik Katedry Nauk Ekonomicznych.
Dr hab. Michał Myck, prezes think-tanku CenEA, badacz w Instytucie Ekonomii Pracy (IZA) w Bonn.
Prof. dr hab. Małgorzata Iwanicz-Drozdowska, kierownik Katedry Systemu Finansowego w Szkole Głównej Handlowej.
Dr hab. Marek Dąbrowski, profesor na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie.
Dr hab. Michał Mackiewicz, profesor na Uniwersytecie Łódzkim, kierownik Katedry Funkcjonowania Gospodarki .
Dr Dorota Skała, adiunkt w Instytucie Ekonomii i Finansów Uniwersytetu Szczecińskiego.
Odpowiedzi „Zdecydowanie się nie zgadzam" udzielili:
Prof. dr hab. Marek Góra, kierownik Katedry Ekonomii I w Szkole Głównej Handlowej.
Dr hab. Marek Kośny, profesor na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu:
„Jak pokazuje doświadczenie, zwłaszcza sytuacja w Europie Południowej, te limity nie rozwiązują problemów".
Prof. dr hab. Elżbieta Adamowicz, pracownik naukowy Instytutu Rozwoju Gospodarczego w Szkole Głównej Handlowej.
Prof. dr hab. Andrzej Sławiński, kierownik Zakładu Rynku Papierów Skarbowych w Szkole Głównej Handlowej, były członek Rady Polityki Pieniężnej, były dyrektor Instytutu Ekonomicznego NBP.
C: Gdy zakończy się pandemia, polski rząd powinien dążyć do możliwie szybkiego obniżenia długu publicznego wyraźnie poniżej 60 proc. PKB (według ESA 2010).
Odpowiedzi „Zdecydowanie się zgadzam" udzielili:
Prof. dr hab. Marek Góra, kierownik Katedry Ekonomii I w Szkole Głównej Handlowej.
Dr hab. Cezary Wójcik, profesor Szkoły Głównej Handlowej, założyciel Center for Leadership.
Prof. dr hab. Elżbieta Adamowicz, pracownik naukowy Instytutu Rozwoju Gospodarczego w Szkole Głównej Handlowej.
Prof. dr hab. Krzysztof Jajuga, kierownik Katedry Inwestycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu:
„Jeśli sytuacja gospodarcza pozwoli, należy obniżyć dług. Zadłużanie ma uzasadnienie, jeśli dług jest wykorzystywany na rozwój, a niekoniecznie na transfery socjalne nie zawsze skierowane do tych, którzy ich potrzebują, lecz do wszystkich".
Dr hab. Marek Dąbrowski, profesor na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie:
„Dług powinien zostać obniżony, aby w przypadku kolejnego kryzysu istniało pole do prowadzenia ekspansywnej polityki budżetowej".
Odpowiedzi „Zgadzam się" udzielili:
Dr hab.. Michał Rubaszek, profesor w Szkole Głównej Handlowej.
Prof. dr hab. Jerzy Wilkin, kierownik Zakładu Integracji Europejskiej w Polskiej Akademii Nauk.
Dr hab. Marek Kośny, profesor na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu:
„Generalnie tak, chociaż to zależy co rozumieć przez sformułowania „zakończy się pandemia" i „możliwie szybko" oraz z zastrzeżeniem odpowiedzi na pytanie A".
Prof. dr hab. Mikołaj Czajkowski, kierownik Katedry Mikroekonomii, Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego:
„To zależy od jakości rządów".
Prof. dr hab. Andrzej Sławiński, kierownik Zakładu Rynku Papierów Skarbowych w Szkole Głównej Handlowej, były członek Rady Polityki Pieniężnej, były dyrektor Instytutu Ekonomicznego NBP.
Dr hab. Joanna Wolszczak-Derlacz, profesor na Politechnice Gdańskiej, kierownik Katedry Nauk Ekonomicznych.
Dr Jakub Borowski, pracownik naukowy w Szkole Głównej Handlowej, główny ekonomista Credit Agricole Bank Polska.
Dr Dorota Skała, adiunkt w Instytucie Ekonomii i Finansów Uniwersytetu Szczecińskiego.
Dr Izabela Styczyńska, prezes think-tanku CASE.
Dr Maciej Bukowski, prezes think-tanki WiseEuropa, pracownik naukowy Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego:
„Niski dług publiczny w okresie niekryzysowym pozwala na łatwe reagowanie fiskalne na recesję, gdy się taka pojawi, bez wzrostu rentowności długu i ryzyka niewypłacalności w dłuższym okresie. Dług sam w sobie - nawet zaciągany pod tzw. cele rozwojowe (czyli inwestycje) - w praktyce niczego gospodarce nie dodaje ani nie odejmuje tj. jest neutralny dla ścieżki wzrostu (o ile nie spowoduje kryzysu zadłużeniowego lub nie przyczyni się - wraz z innymi szokami - do załamania popytu na walutę danego kraju). Nie jest więc potrzebny, a już zwłaszcza w Polsce, która może korzystać z dużych środków strukturalnych UE finansujących potrzeby inwestycyjne sektora publicznego. Powinien być więc trzymany na niskim poziomie tj. poniżej 40 proc. PKB.
Odpowiedzi „Nie mam zdania" udzielili:
Prof. Prof. dr hab. Barbara Liberda, kierownik Katedry Teorii Rozwoju Gospodarczego na Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego:
„Rząd powinien dążyć do stymulowania wzrostu gospodarczego, a wówczas zadłużenie do PKB będzie malało".
Dr hab. Małgorzata Knauff, profesor w Szkole Głównej Handlowej.
Dr hab. Michał Myck, prezes think-tanku CenEA, badacz w Instytucie Ekonomii Pracy (IZA) w Bonn:
„Bardzo trudno cokolwiek przewidzieć odnośnie stanu gospodarki i tempa wzrostu „gdy zakończy się pandemia" – tym samym nie jest jasne jak rząd powinien kształtować poziom deficytu sektora finansów publicznych".
Dr hab. Jan Hagemejer, profesor na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, dyrektor ds. makroekonomii i handlu w think-tanku CASE:
„Nie wiem, co to znaczy „szybkiego", gwałtowne zaciskanie w kryzysie nie ma sensu. Ale w średnim okresie zdecydowanie powinniśmy wracać do progu".
Odpowiedzi „Nie zgadzam się" udzielili:
Prof. Dr hab. Witold Orłowski, wykładowca i były rektor Akademii Finansów i Biznesu Vistula, główny doradca ekonomiczny PwC:
„Po pandemii czeka nas jeszcze kilka lat kłopotów, pewna elastyczność polityki fiskalnej może być niezbędna".
Prof. dr hab. Wojciech Czakon, kierownik Katedry Zarządzania Strategicznego na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Prof. dr hab. Andrzej Cieślik, kierownik Katedry Makroekonomii i Handlu Międzynarodowego na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego:
„Obniżanie długu nie może odbywać się kosztem wydatków mających na celu podniesienie ogólnonarodowej produktywności, a w szczególności wydatków infrastrukturalnych mających na celu podniesienie ogólnonarodowej produktywności".
Dr hab. Michał Brzeziński, pracownik naukowy Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Prof. dr hab. Małgorzata Zaleska, dyrektor Instytutu Bankowości w Szkole Głównej Handlowej, była prezes GPW, była członkini zarządu NBP:
„Zbyt szybkie zmniejszanie zadłużenia może ograniczyć wzrost gospodarczy".
Dr Karolina Goraus-Tańska, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Prof. dr hab. Małgorzata Iwanicz-Drozdowska, kierownik Katedry Systemu Finansowego w Szkole Głównej Handlowej:
„To będzie zależało od poziomu zadłużenia poszczególnych krajów po zakończeniu pandemii; dopiero po oszacowaniu skali deficytu po COVID-19 powinno się ustalić ścieżkę ograniczania długu do racjonalnego poziomu".
Piotr Lewandowski, prezes Instytutu Badań Strukturalnych, badacz w Instytucie Ekonomii Pracy (IZA) w Bonn.
Prof. dr hab. Grzegorz Gorzelak, pracownik naukowy Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych na Uniwersytecie Warszawskim.
Dr hab. Michał Mackiewicz, profesor na Uniwersytecie Łódzkim, kierownik Katedry Funkcjonowania Gospodarki.
Odpowiedzi „Zdecydowanie się nie zgadzam" udzielili:
Dr hab. Marcin Piątkowski, profesor Akademii Leona Koźmińskiego.
D. Po zakończeniu pandemii, dążenie do utrzymania długu publicznego (w warunkach niskich stóp procentowych) wyraźnie poniżej średniej unijnej będzie ograniczało potencjał rozwojowy Polski.
Odpowiedzi „Zdecydowanie się zgadzam" udzielili:
Prof. dr hab. Wojciech Czakon, kierownik Katedry Zarządzania Strategicznego na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Dr hab. Marcin Piątkowski, profesor Akademii Leona Koźmińskiego.
Odpowiedzi „Zgadzam się" udzielili:
Prof. dr hab. Barbara Liberda, kierownik Katedry Teorii Rozwoju Gospodarczego na Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Dr hab. Michał Brzeziński, pracownik naukowy Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Prof. dr hab. Małgorzata Zaleska, dyrektor Instytutu Bankowości w Szkole Głównej Handlowej, była prezes GPW, była członek zarządu NBP.
Dr hab. Małgorzata Knauff, profesor w Szkole Głównej Handlowej.
Prof. dr hab. Małgorzata Iwanicz-Drozdowska, kierownik Katedry Systemu Finansowego w Szkole Głównej Handlowej.
Piotr Lewandowski, prezes Instytutu Badań Strukturalnych, badacz w Instytucie Ekonomii Pracy (IZA) w Bonn.
Prof. dr hab. Grzegorz Gorzelak, pracownik naukowy Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych na Uniwersytecie Warszawskim.
Odpowiedzi „Nie mam zdania" udzielili:
Prof. dr hab. Mikołaj Czajkowski, kierownik Katedry Mikroekonomii, Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Dr Izabela Styczyńska, prezes think-tanku CASE.
Dr hab. Jan Hagemejer, profesor na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, dyrektor ds. makroekonomii i handlu w think-tanku CASE:
„Gdyby faktycznie finansowało to potencjał rozwojowy to bym się zgodził z tym zdaniem, ale mam co do tego wątpliwości".
Odpowiedzi „Nie zgadzam się" udzielili:
Prof. dr hab. Marek Góra, kierownik Katedry Ekonomii I w Szkole Głównej Handlowej.
Dr hab.. Michał Rubaszek, profesor w Szkole Głównej Handlowej.
Prof. dr hab. Jerzy Wilkin, kierownik Zakładu Integracji Europejskiej w Polskiej Akademii Nauk.
Dr hab. Marek Kośny, profesor na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu:
„Mocna stymulacja może krótkookresowo istotnie zwiększyć tempo wzrostu PKB. Ale utrzymanie poziomu długu na poziomie adekwatnym do poziomu rozwoju (który jest niższy niż średnia dla UE) średnio- i długookresowo pozwoli stworzyć warunki dla stabilnego wzrostu".
Prof. dr hab. Andrzej Cieślik, kierownik Katedry Makroekonomii i Handlu Międzynarodowego na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego:
„Dążenie to może, ale wcale nie musi ograniczać potencjał rozwojowy. Wszystko zależy od tego jakie wydatki miałyby zostać zredukowane. Jeżeli byłyby to wydatki służące poprawie ogólnonarodowej produktywności to tak, natomiast jeżeli byłyby to inne wydatki, to wcale tak być nie musi".
Dr hab. Cezary Wójcik, profesor Szkoły Głównej Handlowej, założyciel Center for Leadership.
Prof. dr hab. Elżbieta Adamowicz, pracownik naukowy Instytutu Rozwoju Gospodarczego w Szkole Głównej Handlowej.
Dr Karolina Goraus-Tańska, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych SGH.
Prof. dr hab. Andrzej Sławiński, kierownik Zakładu Rynku Papierów Skarbowych w Szkole Głównej Handlowej, były członek Rady Polityki Pieniężnej, były dyrektor Instytutu Ekonomicznego NBP:
„Polska nie jest w sytuacji, w jakiej jest Japonia i inne kraje wysoko rozwinięte. Nie ma u nas dużego chronicznego nadmiaru oszczędności w przedsiębiorstwach, które rząd musiałby pożyczać poprzez emisję długu i wydawać, by wróciły do gospodarki. Nie ma więc obiektywnej potrzeby dużej emisji długu publicznego – poza okresami kryzysów. Nie ma tym samym powodu, by rezygnować z dobrego ratingu naszego długu i niskiej premii za ryzyko. Nie wiemy, przy jakim poziomie długu inwestorzy mogliby zacząć sprzedawać nasz dług, gdyby jego wielkość znacząco rosła w czasie, gdy gospodarka będzie już na ścieżce wzrostu. Tracone zaufanie rynków odrabia się latami. We Włoszech nieomal każda próba rozluźnienia polityki fiskalnej powoduje wzrost premii za ryzyko na rynku obligacji skarbowych i to pomimo QE ECB (!). Punktem odniesienia przy zastanawianiu się na temat szybkości powrotu do limitu zadłużenia powinno być potencjalne tempo wzrostu. Jeśli tempo wzrostu PKB jest wyższe od potencjalnego, to jest szczególnie dobra okazja, aby zmniejszać dług i stabilizować jednocześnie gospodarkę".
Dr hab. Joanna Wolszczak-Derlacz, profesor na Politechnice Gdańskiej, kierownik Katedry Nauk Ekonomicznych.
Dr hab. Michał Myck, prezes think-tanku CenEA, badacz w Instytucie Ekonomii Pracy (IZA) w Bonn:
„O potencjale rozwojowym Polski zdecyduje przede wszystkim to, na co przeznaczane będą środki publiczne i jak zmieniona zostanie struktura polskiego systemu podatkowego".
Prof. dr hab. Krzysztof Jajuga, kierownik Katedry Inwestycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu:
„To stwierdzenie nie ma uzasadnienia. Miałoby wtedy, gdyby zadłużanie się pomagało realizowaniu rozwojowych projektów, nakierowanych na rozwój kraju w długim okresie, nie zaś było wykorzystywane na zwiększanie bieżącej konsumpcji".
Dr hab. Marek Dąbrowski, profesor na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie:
„Dobrej polityki gospodarczej nie da się zastąpić stymulowaniem wzrostu za pomocą długu".
Dr Dorota Skała, adiunkt w Instytucie Ekonomii i Finansów Uniwersytetu Szczecińskiego.
Dr Maciej Bukowski, prezes think-tanki WiseEuropa, pracownik naukowy Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego:
„Nie będzie. Polska już obecnie stoi na granicy możliwości absorpcyjnych środków UE (z MFF i pakietu antykryzysowego). A więc realne moce gospodarki w segmencie infrastrukturalnym wystarczą do zaspokojenia programu finansowanego środkami UE, ale nic ponad to. Z tego powodu dodatkowy stymulus nie jest potrzebny a nawet - w związku z koniecznością rezerwowania możliwości reakcji na kolejny kryzys - byłby fiskalnym błędem".
Odpowiedzi „Zdecydowanie się nie zgadzam" udzielili:
Prof. Dr hab. Witold Orłowski, wykładowca i były rektor Akademii Finansów i Biznesu Vistula, główny doradca ekonomiczny PwC.
Dr Jakub Borowski, pracownik naukowy w Szkole Głównej Handlowej, główny ekonomista Credit Agricole Bank Polska.
Dr hab. Michał Mackiewicz, profesor na Uniwersytecie Łódzkim, kierownik Katedry Funkcjonowania Gospodarki.
Informacje o panelu
Do panelu ekonomistów „Parkietu" zaprosiliśmy ponad 50 wybitnych polskich ekonomistów z różnych pokoleń i ośrodków akademickich oraz o różnorodnych zainteresowaniach naukowych. Tę grupę ekspertów raz na miesiąc będziemy prosili o opinie i komentarze dotyczące aktualnych zagadnień dotyczących szeroko rozumianej polityki gospodarczej. To sposób na ustalenie, w jakim stopniu ekonomiści zgadzają się ze sobą w ważnych dla rozwoju gospodarczego Polski kwestiach. Przede wszystkim jednak badania opinii grupy cenionych ekonomistów pozwolą na nieuprzedzone recenzowanie wszelkich pomysłów, które pojawiają się w debacie publicznej, a także rekomendowanie pomysłów nowych.
Panel ekonomistów wzorowany jest na przedsięwzięciu, które z powodzeniem od 2011 r. realizuje Inicjatywa na rzecz Globalnych Rynków przy Booth School of Business (część Uniwersytetu Chicagowskiego).
Na pierwszą serię naszych pytań odpowiedzi udzieliło 29 lub 30 (w zależności od pytania) ekonomistów. GS
