TGE wprowadzi do obrotu nowe kontrakty

Już za kilka dni ruszą notowania futures na prąd. Pod koniec roku mogą się pojawić forwardy na zielone certyfikaty, a w przyszłym – futures na gaz.

Towarowa Giełda Energii należy do jednych z największych towarowych giełd w Europie, zwłaszcza pod względem handlu energią elektryczną i gazem ziemnym z fizyczną dostawą. Za kilka dni rozpocznie nowy etap rozwoju. Uruchomi rynek instrumentów finansowych (RIF).

– W środę 4 listopada TGE symbolicznie oderwie się od kabli energetycznych. Tego dnia inwestorzy będą mogli po raz pierwszy zawrzeć transakcje na rynku finansowym terminowym i handlować kontraktami futures opartymi na cenach energii elektrycznej – mówi Ireneusz Łazor, prezes TGE. Jego zdaniem już pierwsze tygodnie funkcjonowania tego rynku pokażą skalę zainteresowania. Zbudowanie odpowiedniej płynności zajmie jednak więcej czasu.

TGE w pierwszej kolejności liczy na aktywną działalność dotychczasowych uczestników, dla których instrumenty pochodne będą narzędziem do zabezpieczania się przed ryzykiem cenowym. Później nowe papiery mają szansę stać się atrakcyjnymi dla inwestorów finansowych. Ci zazwyczaj decydują się na rozpoczęcie handlu, gdy rynek uznają już za rozwinięty.

Futures na prąd

Handel futures na prąd będzie można prowadzić tylko za pośrednictwem członków RIF. Jako pierwsze taki status otrzymały DM BOŚ i DM Noble Securities. Do tego grona właśnie dołączyły kolejne podmioty: PGE DM, IRL Polska, Duon Marketing and Trading i PGNiG.

Do obrotu wejdą papiery, dla których instrumentem bazowym będzie indeks TGe24. Jest on określany jako średnia arytmetyczna cen transakcji giełdowych na prąd zawartych podczas pierwszego fixingu w poszczególnych godzinach całej doby, czyli cen określonych dla 24 produktów godzinowych notowanych na rynku dnia następnego. Na TGE będą notowane po cztery serie kontraktów miesięcznych i kwartalnych oraz dwie serie rocznych. Minimalną jednostką transakcyjną będzie 1MWh. Tym samym nominał kontraktu miesięcznego będzie się mieścił w przedziale 672–745 MWh, kwartalnego od 2159 do 2209 MWh, a rocznego od 8760 do 8784 MWh. TGE zapowiedziała, że w przyszłym roku uruchomi futures na gaz.

– Dziś kontrakty futures na świecie to popularne instrumenty finansowe. Są transparentne, bezpieczne i tańsze – zachwala Łazor. Dodaje, że prąd jest takim samym towarem jak inne, ale posiadającym unikalne cechy. Jest produkowany, sprzedawany i konsumowany w czasie rzeczywistym i nie może być magazynowany. Z tego powodu ważna jest możliwość handlu wystandaryzowanymi kontraktami finansowymi na energię dostarczaną w przyszłości. – Doświadczenia rynków europejskich pokazują, że na tego typu instrumenty jest duży popyt. Obroty na rynkach finansowych w Europie kilkakrotnie przewyższają te z rynków fizycznych – informuje Łazor.

Prognozuje, że kontrakty finansowe, w szczególności oparte na towarach energetycznych, będą w najbliższym czasie przeżywać w naszym regionie rozkwit. Dodatkowym czynnikiem, który wspiera rozwój oferty giełd towarowo-finansowych, są zmiany w regulacjach unijnych, dyrektywie MIFiD II i rozporządzeniu EMIR, które promują handel na rynkach regulowanych.

Kluczowa rola IRGiT

Rynek instrumentów finansowych nie mógłby ruszyć bez Izby Rozliczeniowej Giełd Towarowych (IRGiT), która będzie prowadzić rozliczenia transakcji i zarządzać systemem zabezpieczeń umożliwiających prawidłowe dokonanie tych rozliczeń. – Wszystkie transakcje z rynku finansowego rozliczane będą za pośrednictwem uczestników rozliczających akredytowanych w IRGiT, którymi mogą być krajowe i zagraniczne firmy inwestycyjne. W chwili obecnej są nimi DM BOŚ i DM Noble Securities – mówi Dariusz Bliźniak, prezes IRGiT.

Dodaje, że podczas rozliczeń ustalana jest dla każdej ze stron wartość zobowiązań i należności z tytułu każdej zawartej przez nich transakcji. Rozliczenie finansowe kontraktów zawartych na RIF będzie realizowane we współpracy z bankami płatnikami, które muszą zostać odpowiednio wybrane przez każdego uczestnika rozliczającego IRGiT. – Obecnie bankami płatnikami izby są: Deutsche Bank Polska, ING Bank Śląski, Raiffeisen Bank Polska, PKO Bank Polski, Bank Handlowy w Warszawie, Getin Noble Bank. Za pomocą banku płatnika każdy uczestnik rozliczający będzie regulować swoje zobowiązania lub otrzymywać należności  z tytułu rozliczeń dokonywanych przez izbę – wyjaśnia Bliźniak.

System gwarantowania rozliczeń IRGiT powstał w celu zapewnienia bezpieczeństwa rozliczeń i rozrachunku dla wszystkich uczestników. Wnoszone przez nich zabezpieczenia pokrywają prognozowane koszty zamykania pozycji, na które IRGiT może być narażona w momencie ogłoszenia niewypłacalności danego uczestnika. Podstawowym elementem systemu gwarantowania rozliczeń są depozyty zabezpieczające. Obliczane są one w oparciu o otwarte pozycje oraz określone parametry ryzyka.

– Uczestnicy rozliczający mają możliwość wnoszenia zabezpieczeń w formie pieniężnej, jak i niepieniężnej. Zabezpieczenia niepieniężne pozwalają na zmniejszenie wymaganych środków pieniężnych z tytułu depozytów zabezpieczających – informuje Bliźniak. Ponadto umożliwiają zwiększenie limitu transakcyjnego.

Forwardy na zielone certyfikaty

– Pod koniec roku planujemy uruchomić także handel kontraktami terminowymi forward na tzw. zielone certyfikaty. Będą to instrumenty na dostawę w przyszłości praw majątkowych pochodzących ze świadectw pochodzenia dotyczących produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych – mówi prezes TGE. Regulamin tego rynku czeka na zatwierdzenie przez KNF. Notowania forwardów na OZE będą prowadzone w ramach rynku terminowego towarowego.

Nowe kontrakty forward mają pozwolić na rynkowe określenie ceny praw majątkowych dla OZE w okresach przyszłych. Powinny też pomóc uczestnikom rynku w zabezpieczeniu ceny i realizacji dostawy praw majątkowych. – Obecnie na TGE można zawierać transakcje z dostawą praw majątkowych tylko na rynku spot. Kontrakty terminowe na OZE będą skierowane do wszystkich uczestników rynku energii elektrycznej i będą doskonałą alternatywą dla transakcji bilateralnych – mówi Łazor.

Rynek towarowy

TGE, poza wprowadzaniem do notowań nowych kontraktów, stara się zwiększyć atrakcyjność rynku na wiele innych sposobów. Od 1 października wydłużyła do godz. 15.30 notowania na rynku dnia następnego i bieżącego gazu oraz na rynku dnia bieżącego energii elektrycznej.

– Budowanie płynności na rynkach spot ma szczególne znaczenie zarówno w obszarze bilansowania (niwelowanie różnicy pomiędzy kupioną energią lub gazem a faktycznie pobraną – red.), ale również myślimy tutaj o wzmacnianiu podstaw funkcjonowania rynku instrumentów finansowych, który wkrótce uruchomimy – twierdzi Łazor.

Niedawno rozpoczęto też publikację nowego indeksu TGEgasID dla rynku dnia bieżącego gazu. – Wyznaczy on średnią cenę gazu dla danej doby gazowej z zachowaniem zasad transparentności. Może on być wykorzystany przez Gaz-System do wyznaczania średniej ceny rozliczenia bilansowania oraz przez spółki obrotu na potrzeby wyznaczania formuł cenowych w zawieranych kontraktach gazowych – uważa prezes TGE.

[email protected]

Towarowa Giełda Energii duży nacisk kładzie na rozwój polskiego rynku praw majątkowych

Rynek praw majątkowych jest jednym z tych obszarów działalności Towarowej Giełdy Energii, którego znaczenie systematycznie rośnie. W ostatnich dziesięciu latach właściciela zmieniły świadectwa pochodzenia z wysokosprawnej kogeneracji (certyfikaty czerwone) odpowiadające ponad 186 TWh (terawatogodzin) energii elektrycznej. Z kolei świadectwa pochodzenia ze źródeł odnawialnych (certyfikaty zielone) to już ponad 145 TWh. W tym czasie giełdowemu rejestrowi świadectw pochodzenia, który umożliwia handel tego typu instrumentami, zaufało prawie 2,4 tys. podmiotów. Rejestr świadectw pochodzenia został uruchomiony 1 października 2005 r., jako element systemu wsparcia producentów energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii i kogeneracji. Umożliwia handel świadectwami pochodzenia w ramach transakcji sesyjnych i pozasesyjnych, a także identyfikację wytwórców oraz przysługujących im świadectw pochodzenia. Obecnie rejestr obejmuje sześć instrumentów powiązanych z energią ze źródeł odnawialnych i kogeneracji, a także tę, która została zaoszczędzona przez odbiorców, producentów oraz podczas przesyłu. Od września ubiegłego roku TGE prowadzi również oddzielny rejestr dla gwarancji pochodzenia. Rejestr świadectw pochodzenia jest otwarty dla wszystkich podmiotów, które wytwarzają energię z odnawialnych źródeł energii lub ograniczyły jej zużycie. Wśród nich znalazły się największe spółki energetyczne, przemysłowi odbiorcy energii, spółdzielnie mieszkaniowe, jednostki samorządowe, właściciele małych instalacji OZE oraz prosumenci.