Przybyło obligacji w portfelach OFE. Głównie EBI i korporacyjnych

Na koniec 2022 r. otwarte fundusze emerytalne (OFE) i dobrowolne fundusze emerytalne (DFE) ulokowały łącznie 12,6 mld zł w dłużnych papierach pozaskarbowych, co oznaczało wzrost o 6,6 proc. w skali roku i o 12,5 proc. od końca 2020 r.

Jeszcze wyraźniej wzrost zaangażowania OFE w dług widać na tle całości aktywów. Na koniec 2022 r. było to 8,1 proc. wobec 6,6 proc. rok wcześniej, co oznacza zmianę o 22,7 proc. Niestety, jest to przede wszystkim efekt spadku wartości inwestycji w akcje, który wynikał z ubiegłorocznej przeceny na GPW. Nie można więc mówić o zwrocie w strategii realizowanej przez fundusze emerytalne – dług stanowi nadal tylko uzupełnienie portfeli, a wciąż są one przede wszystkim graczami na rynku akcji.

Warto odnotować, że DFE posiadały na koniec roku obligacje skarbowe za 745 mln zł. OFE nie wolno inwestować w papiery skarbowe, ale DFE ten zakaz nie obejmuje. I – jak widać – zarządzających ciągnie „na stare śmieci”.

Konserwatywny jak OFE

Widać to także po zmianie zaangażowania w obligacje Banku Gospodarstwa Krajowego, które wzrosło w ciągu roku o 375 mln zł (20,6 proc.), do 2,2 mld zł. OFE mogą inwestować w obligacje BGK i choć nie są to papiery skarbowe, są objęte gwarancjami Skarbu Państwa. Przy czym warto podkreślić, że 85 proc. tych lokat to obligacje o oprocentowaniu zmiennym, opartym na WIBOR, i wygasające w większości w 2023 r. – OFE nie podjęły więc ryzyka stopy procentowej nawet wówczas, kiedy takie działanie wydawałoby się usprawiedliwione okolicznościami (papiery o stałym oprocentowaniu mocno zyskują od jesieni ub.r.).

Dla odmiany zaangażowanie funduszy emerytalnych w listy zastawne spadło o 507 mln zł (o 19,3 proc.), do 2,1 mld zł, choć listy zastawne znakomicie wpasowują się w profil konserwatywnego inwestora, jaki OFE prezentują na rynku obligacji. Nie chodzi jednak o zmianę strategii, ale o brak dostępnych emisji. Jak się okazuje, OFE są zbyt małymi graczami, by banki hipoteczne pomyślały o emisjach adresowanych specjalnie do funduszy emerytalnych, a innych kupujących na rynku nie było. Inna sprawa, że w kontekście ostro rosnących stóp procentowych i spadającej zdolności kredytowej zabezpieczenia listów zastawnych (są nimi aktywne kredyty hipoteczne) wymagają być może nowego spojrzenia i wyceny. Nie był to więc rok sprzyjający tego rodzaju emisjom i trudno powiedzieć, co przyniesie kolejny. Skoro banki przebudowują portfele hipoteczne w kierunku stałego oprocentowania, być może inwestorzy otrzymają możliwość inwestycji w listy zastawne o stałym oprocentowaniu.

Najmocniej, bo o 1128 mln zł (czyli o ponad miliard, wzrost o 83,7 proc.), do 2,5 mld zł, wzrosło zaangażowanie OFE w obligacje komunalne plus EBI (papiery Europejskiego Banku Inwestycyjnego notowane są na Catalyst razem z komunalnymi, stąd ta nieco dziwaczna kategoria) i jak czytelnicy zapewne się domyślają, OFE angażowały się głównie w papiery EBI, na które przypadło 2,3 mld zł w tej kategorii. Możemy się domyślać, że ocena inwestycji w obligacje komunalne mogła ulec zmianie – w następstwie Polskiego Ładu finanse samorządowe znacząco ucierpiały i stały się przedmiotem targów i nacisków politycznych, co oczywiście nie odpowiada inwestorom o konserwatywnym nastawieniu.

W górę o 40 proc.

Zaangażowanie OFE w obligacje korporacyjne spadło w ub.r. o 209 mln zł (o 3,5 proc.), do 5,8 mld zł i w tym wypadku można mówić o narastającej niechęci zarządzających do tego typu długu. Na koniec 2022 r. obligacje korporacyjne zajmowały 46,2 proc. portfeli dłużnych OFE wobec 51 proc. rok wcześniej i 53,6 proc. przed dwoma laty. W dwa lata udział spadł więc o prawie 14 proc., co wygląda na celowe działanie. Jednak są też i sygnały świadczące o czymś przeciwnym.

Jeśli wyjmiemy z puli obligacji korporacyjnych obligacje PZU, banków i ich spółek zależnych (faktoring, leasing), na papiery przedsiębiorstw niefinansowych przypadnie 2,4 mld zł i to jest ta dobra wiadomość. Okazuje się bowiem, że jest to wartość o 40 proc. wyższa niż rok wcześniej – zatem OFE dokupowały obligacji firm w najtrudniejszym dla segmentu roku (brak innych kupujących inwestorów instytucjonalnych).

W minionym roku fundusze emerytalne najchętniej zwiększały zaangażowanie w obligacje Orlenu (+157 mln zł), Kruka (+82 mln zł), a także Echo Investment (+80 mln zł). Nie szczędziły też grosza na dług Dom Development (+70 mln zł), Enei (+68 mln zł) czy PGE (+56 mln zł). Najmocniej spadło zaś zaangażowanie w obligacje CCC (-14 mln zł), co jednak wiązać się mogło po prostu z mocną przeceną tych papierów. Wyraźne zmalała też wartość obligacji Ronsona w portfelach OFE (-10 mln zł), co z kolei wynikało z majowego wykupu. Po emisjach refinansujących o około 5 mln zł spadła też wartość inwestycji w dług Ghelamco i Kredyt Inkaso.

Większe otwarcie OFE na dług korporacyjny to generalnie dobra wiadomość dla tego segmentu rynku, ale też oferujący nie powinni robić sobie zbyt wielkich nadziei. Po wyjęciu obligacji spółek z udziałem Skarbu Państwa (PKN, KGHM, energetyka), na pozostałe obligacje przypadło nieco ponad 1,5 mld zł. W praktyce wszystkie OFE łącznie są dla rynku tym, czym solidnych rozmiarów jeden fundusz obligacji korporacyjnych. To zbyt mało na game changera.