Giełdowe wskaźniki finansowe – jakie możemy spotkać w raportach spółek?

Wskaźniki finansowe to termin dobrze znany studentom kierunków ekonomicznych, jak również analitykom instytucji finansowych.

Niemniej jednak opanowanie podstaw w zakresie analizy wskaźnikowej jest wskazane dla każdego uczestnika obrotu giełdowego w celu podejmowania świadomych decyzji inwestycyjnych. Wskaźniki oblicza się na podstawie danych przedstawionych przez spółkę w sprawozdaniach finansowych (bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych), tj. danych przeszłych, a także danych prognozowanych. Obliczając je, powinno się mieć na uwadze, iż wartości przez nas otrzymywane stanowią dane historyczne (opóźnione terminy publikacji sprawozdań) lub obarczone ryzykiem prognozy.

Wskaźniki finansowe można podzielić na trzy główne kategorie. Zajmują się one zupełnie innymi obszarami badanego przedsiębiorstwa. W każdej z nich znajduje się od kilku do kilkunastu wskaźników, a w tym artykule przedstawimy jedynie te najważniejsze i najczęściej używane. Niestety, nie ma tu drogi na skróty, tudzież jednego magicznego wskaźnika, do którego można byłoby ograniczyć swoją naukę. Tak więc zachęcamy do lektury, jak również do dalszej, samodzielnej edukacji.

1. Wskaźniki rentowności – oceniają zdolność przedsiębiorstwa do generowania zysków, uwzględniając poniesione przy tym nakłady. Bazują one z reguły na zysku netto lub zysku operacyjnym.

Zysk operacyjny (EBIT) definiujemy jako różnicę pomiędzy przychodami a kosztami przedsiębiorstwa w ramach jego podstawowej działalności. EBIT nie uwzględnia wyniku zdarzeń jednorazowych, kosztów finansowych przedsiębiorstwa oraz obciążeń podatkowych. Z kolei wynik operacyjny powiększony o amortyzację (która jest kosztem, ale zarazem nie powoduje odpływu gotówki z przedsiębiorstwa) określamy jako wynik EBITDA.

EBITDA – jest to pozycja wyników, która najbardziej oddaje operacyjny potencjał przedsiębiorstwa do generowania gotówki, stąd wskaźniki na nim bazujące najlepiej oddają fundamentalną sytuację spółki.

Zyskiem brutto nazywamy wynik przedsiębiorstwa uwzględniający zdarzenia mające jednorazowy wpływ na wynik finansowy oraz koszty finansowe przedsiębiorstwa. Wynik brutto skorygowany o podatek nazywamy zyskiem netto. Z uwagi na fakt, iż część analizowanych spółek nie generuje dodatnich wyników na poziomie netto czy nawet brutto (z uwagi na np. wysokie koszty finansowania lub wczesne stadium rozwoju biznesu) wskaźniki bazujące na wynikach operacyjnym lub EBITDA są najczęściej stosowane w praktyce.

- rentowność działalności operacyjnej = (wynik na działalności operacyjnej) /(przychody ze sprzedaży)

Wskaźnik ten pokazuje rentowność szeroko pojętej działalności operacyjnej przedsiębiorstwa – zarówno podstawowej, jak i pozostałej. Niekiedy może być on mylący ze względu na jednorazowe zdarzenia zarówno po stronie pozostałych przychodów oraz kosztów operacyjnych, toteż warto porównać go do wskaźników prezentowanych w poprzednich okresach.

- ROS (Return on Sales) = (wynik netto) /(przychody ze sprzedaży netto)

Wskaźnik ten ocenia zdolność jednostki do generowania zysków poprzez sprzedaż. Wyższa wartość wskaźnika oznacza, iż jednostka jest w stanie efektywnie zamienić generowane przez siebie przychody ze sprzedaży na zysk, oznacza to również, że marże są na wysokim poziomie. Odwrotnie dzieje się w przypadku niskiej wartości wskaźnika.

- ROE (Return on Equity) =

(wynik netto)

/(kapitał własny)

Wskaźnik zwrotu z kapitału (ROE) to zysk przedstawiony jako procent kapitału własnego. Pokazuje on wielkość zysku netto generowanego przez przedsiębiorstwo na każdą jednostkę kapitału zainwestowanego przez akcjonariuszy. Wyższa wartość tego wskaźnika wskazuje na lepszą efektywność kapitału własnego.

- ROA (Return on Assets) =

(wynik netto)

/(aktywa ogółem)

Stopa zwrotu z aktywów określa zyskowność jednostki w stosunku do posiadanych przez nią aktywów. Wartość wskaźnika obrazuje, jak skuteczna jest każda złotówka zainwestowana w spółkę, zarówno po stronie kapitałów własnych, jak i obcych. Im wyższa wartość ROA, tym korzystniejsza korelacja pomiędzy aktywami a zyskownością.

2. Wskaźniki płynności–- oceniają zdolność przedsiębiorstwa do regulowania swoich zobowiązań w obowiązujących terminach. Utrzymanie płynności finansowej jest jednym z najważniejszych zadań podmiotów gospodarczych.

- Płynność bieżąca =

(aktywa obrotowe)

/(zobowiązania krótkoterminowe)

Informuje nas o potencjalnej zdolności do uregulowania zobowiązań krótkoterminowych (w dniu pomiarowym), w przypadku gdy wszystkie aktywa obrotowe spółki zostają zamienione na gotówkę. Uważa się, iż wartości

- Płynność szybka =

(aktywa obrotowe - zapasy)

/(zobowiązania krótkoterminowe)

Określa poziom pokrycia zobowiązań krótkoterminowych przez aktywa charakteryzujące się dużym stopniem płynności. Wskazana wartość to 1.0 – 1.2.

- Płynność natychmiastowa =

(Środki pieniężne)

/(zobowiązania krótkoterminowe)

Pokazuje stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych poprzez najbardziej płynne instrumenty finansowe w przedsiębiorstwie. Wartość na poziomie 1 wskazuje, iż całość zobowiązań może zostać pokryta za pomocą środków pieniężnych.

3. Wskaźniki zadłużenia – pokazują strukturę finansowania przedsiębiorstwa oraz oceniają jego zdolność do spłaty zobowiązań.

- Zadłużenie ogólne =

(zobowiązania ogółem)

/pasywa

Informuje nas o strukturze kapitału w spółce. Im większa wartość, tym większy udział kapitałów obcych w stosunku do kapitałów własnych.

- Zadłużenie kapitałów własnych =

(zobowiązania ogółem)

/(kapitał własny)

Wskazuje na stosunek zobowiązań (kapitałów obcych) do kapitałów własnych. Wzrost wskaźnika oznacza większe zaangażowanie kapitałów obcych.

- Wskaźnik pokrycia długu netto wynikiem EBITDA = (zobowiązania ogółem - środki pieniężne)

/EBITDA

Określa możliwość spłaty długu poprzez zyski operacyjne wypracowane przez spółkę. Uważa się, iż wartości wskaźnika przekraczające poziom 3.0 – 3.5 wskazują na nadmierne zadłużenie.

W rzeczywistości rynku kapitałowego do oceny każdej spółki używamy zestawu wskaźników zróżnicowanego w zależności od profilu branży, w jakiej działa analizowane przez nas przedsiębiorstwo – przedsiębiorstwa działające w branżach kapitałochłonnych (np. przemysłowe) mają zazwyczaj wyższe poziomy aktywów, przez co niższe ROA niż spółki o wyższym zapotrzebowaniu na pracę (np. IT). Stąd prawidłowa analiza wskaźnikowa powinna być oparta o grupę spółek o podobnym profilu biznesowym (np. JSW i Bogdanka, CCC i LPP). W naszej ocenie, pierwsze wnioski z analizy wskaźnikowej można wysnuć już po sprawdzeniu kilku najbardziej podstawowych i uniwersalnych wskaźników typu: ROE, wskaźnik płynności bieżącej czy wskaźnik poziomu długu netto do wyniku EBITDA. Jednakże chcieliśmy raz jeszcze podkreślić, iż dla uzyskania pełnego obrazu przedsiębiorstwa zestaw badanych wskaźników powinien być maksymalnie rozszerzony, gdyż wartości będące podstawą do obliczenia danego wskaźnika mogą być „zanieczyszczone" zdarzeniami o charakterze jednorazowym (odpisy aktualizujące należności lub zapasy, rozwiązane rezerwy), przez co ich wartość poznawcza dla analityka będzie niepełna, a czasami może wręcz fałszować realny, fundamentalny obraz analizowanego przez nas przedsiębiorstwa.