Rząd ma dwa lata na redukcję długu. Czeka nas ostre zaciskanie pasa?

Minister finansów Andrzej Domański ostrzega, że zadłużanie państwa już w 2028 r. przekroczy ustawowe progi ostrożnościowe. By uniknąć tej podbramkowej sytuacji, zapowiada też działania konsolidacyjne.

W przypadku realizacji prognoz długu publicznego, próg ostrożnościowy 55 proc. PKB określony w ustawie o finansach publicznych zostałby przekroczony w 2028 r., co oznaczałoby uruchomienie procedur ostrożnościowych w 2030 r. – alarmuje resort finansów w opublikowanej ostatnio „Strategii Zarządzania Długiem na lata 2026-2029 r.”.

Czym są procedury ostrożnościowe przy zbyt wysokim długu

Procedury ostrożnościowe, wynikające z ustawy o finansach publicznych, to budżet państwa na kolejny rok w ogóle bez deficytu (lub taki budżet, który obniża relację długu do PKB), co de facto oznacza duże cięcia wydatków lub wzrost podatków.

Poza tym oznacza to brak jakichkolwiek podwyżek dla pracowników państwowej sfery budżetowej, a waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć poziomu inflacji. Ogranicza się też wzrost wydatków wielu instytucji państwowych (takich jak np. Sejm i Senat, Kancelaria Prezydenta RP, Trybunał Konstytucyjny i Najwyższa Izba Kontroli), ograniczona jest też wysokość wydatków samorządów. A rząd musi przedstawić program sanacyjny.

Wdrożenie procedur ostrożnościowych to inaczej ostre zaciskanie pasa. Andrzej Domański, minister finansów i gospodarki, deklaruje jednak, że rząd podejmie działania, by do tego nie doszło.

Minister Domański obiecuje: podejmiemy działania konsolidacyjne

– W strategii zarządzania długiem przedstawiliśmy scenariusz zakładający brak dodatkowych działań konsolidacyjnych – wyjaśniał we wtorek wieczorem w wypowiedzi dla PAP minister Domański. – Rząd jednak będzie podejmował dodatkowe działania na rzecz ograniczenia deficytu, czego konsekwencją będzie niższa od zakładanej w strategii ścieżka długu – zaznaczył.

Minister Domański obecną trudną sytuację finansów publicznych tłumaczył niższą od spodziewanych w budżecie państwa inflacją i niższą konsumpcją Polaków z tytułu wyższych oszczędności w okresie podwyższonych stóp procentowych. A to wpływa na niższe od założonych dochodów budżetowych.

– Jednocześnie nakłady na obronę i szerzej na bezpieczeństwo są naszym priorytetem, który nikogo nie może dziwić – dodał minister.

Szef resortu finansów podkreślał, że w konsekwencji zapowiedzianych działań konsolidacyjnych ścieżka długu będzie niższa od założonej w dokumencie i nie przekroczy progów ostrożnościowych. Ale nie ujawnił, jakie to będą działania.

Rządowe prognozy dla długu do 2029 r.

Ze strategii dla długu na lata 2026-2029 wynika, że zadłużenie państwa w każdym wymiarze ma dynamicznie rosnąć z roku na rok. Ścieżka zadłużenia według definicji UE (sektora instytucji rządowych i samorządowych) to wzrost z 59,8 proc. PKB w 2025 r. do 65,4 proc. w 2026 r., w kolejnych latach ma to być odpowiednio 69,1 proc., 72,7 proc. oraz 75,3 proc. PKB w 2029 r.

Państwowy dług publiczny (według polskiej definicji) w tym roku ma wynieść 48,9 proc., w 2026 r. – 53 proc., w 2027 r. – 55,6 proc., w 2028 r. – 58,3 proc., a w 2029 r. – 59,5 proc. PKB.

Natomiast państwowy dług publiczny po uwzględnieniu pewnych odliczeń, który to poziom jest najistotniejszy w odniesieniu do progów ostrożnościowych w ustawie o finansach publicznych, przekroczyć ma poziom 55 proc. PKB w 2028 r., sięgając 57,2 proc. PKB. W 2029 r. ma to być 58,4 proc. PKB.