Aleksander Wasiak, Senior Associate / Aplikant Radcowsk
W styczniu 2021 r. w Rządowym Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych, który w założeniu miał na celu deregulację działalności biur usług płatniczych oraz, wynikające z doświadczeń nadzorczych, nałożenie na małe instytucje płatnicze dodatkowych obowiązków. Po upływie blisko półtora roku projekt nowelizacji ustawy został znacząco zmieniony i pod koniec sierpnia br. opublikowany został znacznie bardziej rozbudowany dokument.
Zgodnie z obecnym brzmieniem ustawy transakcję uważa się za autoryzowaną, jeżeli płatnik wyrazi zgodę na wykonanie transakcji płatniczej w sposób przewidziany w umowie między płatnikiem a jego dostawcą. Natomiast projekt zakłada, iż transakcję będzie można uznać za autoryzowaną, jeżeli płatnik osobiście wyrazi zgodę na jej wykonanie. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy taki zabieg ma na celu uwzględnienie rzeczywistej zgody i woli użytkownika na wykonanie danej transakcji. Duże kontrowersje budzi użycie sformułowania „osobiście”, które może rodzić istotne problemy interpretacyjne. W przypadku zgłoszenia przez użytkownika wystąpienia nieautoryzowanej czy nienależycie wykonanej transakcji, dostawca usług płatniczych będzie musiał wykazać, że dana transakcja została uwierzytelniona (a nie autoryzowana) przez klienta. Wskazać należy, iż pod pojęciem uwierzytelnienia przepisy ustawy przewidują procedurę weryfikacji tożsamości klienta czy ważności instrumentu płatniczego, a nie transakcji. Z praktycznego punktu widzenia uwierzytelnienie transakcji powinno odbywać się np. z wykorzystaniem kodów dynamicznych celem zapewnienia, aby użytkownik każdorazowo był świadomy kwoty i odbiorcy transakcji (np. uwierzytelnienie transakcji jednorazowym kodem SMS).
Nowelizacja ustawy zakłada również nałożenie nowych obowiązków sprawozdawczych na dostawców usług płatniczych. W odstępach kwartalnych lub półrocznych NBP będzie otrzymywał informacje m.in. o liczbie posiadanych bankomatów czy wpłatomatów, liczbie użytkowników usługi PIS czy liczbie rachunków płatniczych, do których dostawcy świadczący usługę AIS uzyskali dostęp. Rozszerzenie obowiązków sprawozdawczych jest konsekwencją wejścia w życie rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie Europejskiego Banku Centralnego (EU) nr 1409/2013 w sprawie statystyki płatności.
Istotna zmiana nastąpi w postępowaniach o wpis do rejestru małych instytucji płatniczych. Obowiązująca ustawa o usługach płatniczych przewiduje, iż wniosek o wpis do rejestru powinien zawierać podstawowe dane przedsiębiorcy, wykaz usług płatniczych wraz z schematem graficznym oraz oświadczenie wnioskodawcy o kompletności oraz zgodności z prawdą danych zawartych w wniosku. Od sierpnia 2020 r. KNF sprawdza w ramach sprawowanego nadzoru, czy nowo zarejestrowane małe instytucje płatnicze wypełniają obowiązki przewidziane przepisami ustawy (m.in. w zakresie wyliczenia całkowitej miesięcznej kwoty transakcji płatniczych). Wraz z wejściem w życie nowelizacji zakres dokumentów i informacji dołączanych do wniosku ulegną znacznemu rozszerzeniu. Tytułem przykładu do wniosku trzeba będzie dołączyć procedurę AML/CFT, procedurę zarządzania ryzykiem czy opis sposobu ochrony środków użytkowników. W związku z powyższym należy spodziewać się znaczącego wydłużenia czasu trwania postępowań w przedmiocie wpisu do rejestru MIP. Co ważne, przepisy ustawy nowelizującej zakładają, iż nowe zasady będą stosowane do postępowań wszczętych, a niezakończonych przed wejściem w życie ustawy. Należy przewidywać, iż tak skonstruowane przepisy intertemporalne spowodują w praktyce, iż Komisja Nadzoru Finansowego będzie wzywać wnioskodawców do uzupełnienia dotychczas złożonej dokumentacji w przedmiocie wniosku o wpis do rejestru małych instytucji płatniczych. Dlatego tym bardziej wszystkie podmioty, które rozważają rozpoczęcie działalności w charakterze małej instytucji płatniczej nie powinny zwlekać z rozpoczęciem tego procesu.
