Jakie konsekwencje prawne?

Umowa rachunku bankowego jest umową nazwaną i mieści się w kategorii umów o świadczenie usług. W przypadku zawarcia umowy na czas nieokreślony prawo do jej wypowiedzenia przysługuje obydwu stronom i można z niego skorzystać w każdym czasie.

Publikacja: 08.03.2022 21:00

Jakie konsekwencje prawne?

Foto: Adobe Stock

 

Kodeks cywilny zastrzega przy tym, że prawo banku do wypowiedzenia umowy może opierać się wyłącznie na ważnych powodach. Regulacją tą wprowadza się częściowy przymus kontraktowy po stronie banku, który a contrario bez ważnych powodów umowy wypowiedzieć nie może. Postanowienie kodeksowe jest bezwzględnie obowiązujące, co oznacza, że nie może być zmodyfikowane treścią umowy.

Postanowienia Kodeksu cywilnego w odniesieniu do rachunków prowadzonych przez bank precyzowane są ustawą – Prawo bankowe. Jeżeli rachunek ten jest jednocześnie rachunkiem płatniczym, a więc służy do wykonywania transakcji płatniczych, zastosowanie znajdą przepisy ustawy o usługach płatniczych. Obie ustawy przewidują dodatkowe wymogi stawiane treści łączącego strony stosunku prawnego. W odniesieniu do zasad jego rozwiązania prawo bankowe przewiduje, że umowa rachunku bankowego powinna w szczególności określać przesłanki i tryb jej rozwiązania (art. 52 ust. 2 pkt 9 prawa bankowego). Wśród przesłanek do rozwiązania umowy o prowadzenie rachunku bankowego należy szukać właśnie rzeczonych ważnych powodów, w razie zaistnienia których bank będzie uprawniony do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Z kolei zgodnie z ustawą o usługach płatniczych, regulującą zasady i tryb zawierania umowy ramowej zawierającej również postanowienia w zakresie prowadzenia rachunku płatniczego, dostawca może wypowiedzieć umowę ramową zawartą na czas nieokreślony z co najmniej dwumiesięcznym wypowiedzeniem. Zasada ta jednak ze względu na treść Kodeksu cywilnego nie znajdzie zastosowania, jeżeli dostawcą jest bank – w takim przypadku prowadzony rachunek płatniczy jest jednocześnie rachunkiem bankowym.

Konstrukcja art. 730 Kodeksu cywilnego przewiduje zatem konieczność zaistnienia i udowodnienia przez bank ważnych powodów leżących u podstaw złożonego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Jeżeli wskazane przez bank przesłanki nie stanowią ważnego powodu, takie wypowiedzenie jest bezskuteczne. W praktyce umowy rachunku bankowego są tak konstruowane, że wprost określają przyczyny uważane przez bank za ważne. W odniesieniu do rachunków bankowych, niepełniących jednak jednocześnie funkcji rachunku płatniczego (ze względu na wyłączenie ustawowe z art. 52. ust. 4), wymóg wskazania ważnych powodów wynika z ustawy i statuuje go art. 52 ust. 2 pkt 9 prawa bankowego. W przypadku relacji z konsumentem (B2C) brak wskazania w umowie ważnych powodów był uznawany za niedozwoloną klauzulę umowną.

W konsekwencji, zgodnie z przepisami ogólnymi Kodeksu cywilnego, taka czynność prawna (złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy bez ważnego powodu), jako czynność prawna sprzeczna z ustawą, będzie czynnością nieważną. Nieważność będzie przejawiać się w tym, że nie wywoła zamierzonych przez bank skutków prawnych złożonego oświadczenia. Nie będzie ona przy tym wywoływać skutków prawnych z mocy prawa, bez konieczności podejmowania żadnych działań w kierunku stwierdzenia jej nieważności, od początku i nieodwracalnie. Nie wyklucza to oczywiście możliwości ponownego złożenia oświadczenia woli, które pozbawione będzie wad prawnych skutkujących nieważnością i wywoła skutek w postaci rozwiązania rachunku bankowego. Niezależnie od tego podmiot mający interes prawny w zakresie ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego może żądać takiego ustalenia przez sąd na podstawie art. 189 kpc.

Powództwo o stwierdzenie istnienia stosunku prawnego to jednak niejedyne uprawnienie przysługujące podmiotowi, któremu bank w ten sposób odmawia dalszego świadczenia usług. Zachowanie to bowiem, mimo że nie wywołuje skutków prawnych, jest jednocześnie elementem szerszego stanu faktycznego, które może wypełniać hipotezę innych norm prawnych, chociażby odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania istniejącego między stronami stosunku zobowiązaniowego czy z deliktu.

Felietony
Wzrost zredukuje dług
Felietony
Wyzwania HR emitentów
Felietony
Wejście tygrysa
Felietony
Czy IPO straciło w oczach funduszy?
Felietony
Zasoby srebra szansą dla zielonej transformacji Polski
Felietony
Spółki lepiej monitorowane