Praca „The Great Rebirth. Lessons from the Victory of Capitalism over Communism" jest właśnie takim zgrabnym, syntetycznym podsumowaniem ćwierćwiecza reform w Europie Środkowo-Wschodniej. Wydana przez prestiżowy waszyngtoński Peterson Institute for International Economics, zredagowana przez takich wybijających się ekonomistów jak Anders Aslund (specjalista od transformacji ustrojowej, były szwedzki dyplomata odbywający służbę m.in. w Warszawie) i Simeon Djankov (były bułgarski minister finansów, twórca rankingu Banku Światowego Doing Business), opisuje reformy oczami ludzi, którzy je przeprowadzali i wspierali. Rozdział dotyczący Polski napisał Leszek Balcerowicz, współautorem części poświęconej Gruzji jest Micheil Saakaszwili, wśród autorów mamy też m.in. byłego czeskiego prezydenta Vaclava Klausa czy byłego premiera Estonii Marta Laara. Praca ta jest więc oparta na analizach i relacjach ludzi, którzy często brali aktywny udział w opisywanych wydarzeniach – co jest zarówno jej dużą zaletą, jak i poważną wadą. Wszak różne aspekty transformacji gospodarczej do dziś wzbudzają kontrowersje i prowokują pytanie: „Czy można było to zrobić inaczej?".
Jaką naukę wyciągają autorzy „The Great Rebirth" z historii transformacji ustrojowej w naszym regionie? Przede wszystkim, że szybkość reform ma ogromne znaczenie. Krytyczne dla zmian są pierwsze miesiące programu reform, a państwo dużo trudniej jest restrukturyzować niż spółki. Ponieważ ludzkie zachowania trudno zmienić, trzeba zmiany na szczytach władzy.
red. Anders Aslund, The great rebirth, Peterson Institute for International Economics, Washington DC, 2014
