Transakcje przejęć także można optymalizować

Decyzja o tym, czy przejęte zostaną udziały innej firmy, część aktywów lub zorganizowana część przedsiębiorstwa, nie pozostaje bez wpływu na wysokość podatków

Przygotowanie transakcji przejęcia nieraz zajmuje wiele miesięcy. Jedną z istotnych rozważanych w trakcie prac kwestii są aspekty podatkowe. Dlaczego warto poświęcić im więcej uwagi i czemu przyjrzeć się szczególnie dokładnie?

[srodtytul]Udziały czy aktywa?[/srodtytul]

Kluczową kwestią w przypadku przejęć jest to, czy kupowane są udziały w istniejącej spółce, czy wybrane aktywa spółki bądź przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Poszczególne transakcje różnią się bowiem opodatkowaniem oraz odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe. Na czym polegają podstawowe różnice? – Z nabyciem udziałów lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa wiąże się konieczność zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. W przypadku zakupu aktywów najczęściej pojawia się obowiązek w zakresie podatku VAT – tłumaczy Michał Krawczyk, menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte.

Zakup udziałów innej firmy oznacza też pośrednio przejęcie odpowiedzialności za jej zaległości podatkowe. – Jeśli przejmowane są udziały, to spółka dalej funkcjonuje jako ten sam podmiot. Kupujący ponosi zatem ryzyko, że w przyszłości ujawnią się zaległości podatkowe związane z jej wcześniejszą działalnością, które doprowadzą do spadku jej wartości. Dlatego tak duże znaczenie ma przeprowadzenie przed transakcją badania due diligence, w trakcie którego sprawdza się historię podatkową, by ustalić skalę potencjalnego ryzyka podatkowego – tłumaczy Krawczyk. W jaki sposób można zmniejszyć ryzyko? – Kluczowe znaczenie ma kształt umowy ze sprzedającym. Mogą się w niej bowiem znaleźć zapisy, że jeśli kontrola podatkowa stwierdzi wystąpienie zaległości podatkowych związanych z działalnością spółki przed zmianą właściciela, to koszty z tym związane zostaną przynajmniej częściowo zwrócone przez zbywającego udziały – mówi nasz rozmówca. Dodaje, że w przypadku przejęcia zorganizowanej części przedsiębiorstwa można wystąpić do organów podatkowych o wystawienie zaświadczenia o wysokości zaległości podatkowych zbywającego (lub stwierdzającego brak zaległości). W razie pojawienia się zaległości przekraczających kwotę wykazaną w certyfikacie, pod pewnymi warunkami nabywca nie odpowiada za zaległości podatkowe powyżej tej kwoty.

[srodtytul]Różne podatki przy różnych transakcjach[/srodtytul]

W przypadku zakupu udziałów firmy przejmujący płaci podatek od czynności cywilnoprawnych odpowiadający 1 proc. ich wartości rynkowej. Bardziej skomplikowana jest sytuacja, gdy kupowane jest przedsiębiorstwo. – Wadą takiego przejęcia jest to, że wiąże się ono zwykle z koniecznością zapłaty wyższego podatku od czynności cywilnoprawnych. Stawka waha się od 1 do 2 proc. w zależności od tego, jakie składniki wchodzą w skład przedsiębiorstwa – mówi Sławomir Krempa, dyrektor w dziale prawno-podatkowym PwC. – Inaczej obliczana jest też podstawa opodatkowania. W przypadku przejęcia udziałów jest to wartość udziałów, czyli de facto wartość przedsiębiorstwa z uwzględnieniem jego zobowiązań. W razie zakupu przedsiębiorstwa podatek obliczany jest natomiast od wartości rynkowej aktywów – dodaje. Dla przykładu, jeśli za 100 mln zł kupione zostaną udziały w spółce, która ma 200 mln zł aktywów i 100 mln zł zobowiązań, to podatek wynosi 1 mln zł. W razie zakupu przedsiębiorstwa podatek wyniesie 1–2 proc. od 200 mln zł. Znajdzie się zatem w przedziale 2–4 mln zł.

Zakup udziałów jest za to najczęściej mniej korzystnym dla kupującego rozwiązaniem z punktu widzenia podatku dochodowego – zapłacona cena nie jest kosztem podatkowym do momentu zbycia udziałów. W przypadku kupna przedsiębiorstwa za koszt (jednorazowo lub w postaci odpisów amortyzacyjnych) zasadniczo uznać można natomiast całą cenę. – W uproszczeniu: jeśli za udziały firmy, której wartość księgowa wynosi 100 mln zł, zapłacimy 500 mln zł, to kosztem podatkowym (w kupionej spółce) będzie jedynie ta niższa kwota. W przypadku zakupu przedsiębiorstwa cała zapłacona cena będzie w ten czy inny sposób kosztem, więc efektywnie podatek dochodowy w przyszłości będzie niższy – tłumaczy Krempa.

Honorata Green, partner w KPMG, podkreśla, że trudno jest określić dokładną granicę pomiędzy tym, czy kupowane jest przedsiębiorstwo, czy grupa aktywów. Szczególnie skomplikowane jest to w przypadku branży nieruchomościowej, gdy sprzedawany jest biurowiec lub centrum handlowe. To z kolei rodzi wątpliwości w odniesieniu do tego, jakie podatki powinny zostać zapłacone. – Jeśli kupowane jest przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, to nie płaci się VAT. Jest za to podatek od czynności prawnych, który jest kosztem. Jeśli jednak organy podatkowe uznają, że przejęte zostały aktywa, to pojawia się konieczność zapłacenia zaległego podatku VAT – mówi. Dodaje, że aktywa często są czymś niematerialnym (np. kontakty, klienci). Nie można wykazać ich w księgach, dlatego są uznawane za koszt. – Szczególnie niekorzystne jest to z perspektywy firm, które dużo inwestują, a nie osiągają zbyt wysokich przychodów. Wówczas ich wyniki mogą się znacznie pogorszyć – mówi.

[srodtytul]Połączenie w grupie neutralne podatkowo[/srodtytul]

Anna Lipińska, menedżer w dziale doradztwa podatkowego Ernst & Young, informuje, że połączenia w ramach jednej grupy co do zasady są neutralne podatkowo zarówno dla spółek, jak i ich udziałowców. Dla zapewnienia neutralności połączenia spółek na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych konieczne jest jednak istnienie uzasadnionych przyczyn ekonomicznych konsolidacji. Na co warto zwrócić uwagę przed podjęciem decyzji o fuzji? Jednym z aspektów, które trzeba sprawdzić, jest to, czy firmy nie mają innego prawa do odliczania VAT. – Spółka przejmująca jest sukcesorem praw i obowiązków firmy przejmowanej. Jeśli zatem spółka przejmująca nie ma prawa do odliczenia podatku VAT, a spółka przejmowana takie prawo miała, to w zależności od konsolidowanego majątku przejmujący może być zobowiązany do zwrotu odliczonych kwot – mówi Lipińska. – Wśród podmiotów prowadzących działalność co do zasady zwolnioną z VAT są m.in. banki, ubezpieczyciele czy firmy medyczne – wylicza. Zwraca uwagę, że w wyniku połączenia wzajemne wierzytelności i odpowiadające im zobowiązania spółek łączonych wygasną z mocy prawa, co nie powinno skutkować powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych u dłużnika. Może to być szczególnie korzystne np. w razie istnienia znacznych wzajemnych zobowiązań pożyczkowych.

[[email protected]][email protected][/mail]