Skoordynowana globalna akcja przeciwko rosyjskiej ropie

Rosyjska "flota cieni" tankowców wzrosła ponad trzykrotnie od początku 2022 r. Moskwa zwraca się ku starszym statkom, aby ominąć sankcje. Tymczasem tegoroczna fala sankcji USA, Wielkiej Brytanii i UE zmusza rosyjską ropę do powrotu na zachodnie tankowce.

https://pbs.twimg.com/media/GvQr-PVXkAA-w8t?format=png&name=900x900

Główne taktyki floty cieni obejmują wyłączanie systemów automatycznej identyfikacji, częste zmiany flag, ukrywanie struktur własnościowych i działanie przy minimalnym ubezpieczeniu w celu transportu zatwierdzonych ładunków.

Globalne sankcje wobec rosyjskiej „floty cieni"

Ten wzrost spowodował skoordynowane sankcje: między styczniem a majem 2025 r. Departament Skarbu USA umieścił 183 tankowce na czarnej liście 10 stycznia, UE dodała 74 w lutym i 189 w maju, w ramach 17. pakietu sankcji, wymierzonych w tankowce, które przekroczyły pułap cenowy 60 USD, zakazując im wstępu do europejskich portów i stosując przepisy dotyczące odpowiedzialności dla niebezpiecznych lub nieubezpieczonych statków. Wielka Brytania objęła sankcjami 29 statków w marcu – łącznie usuwając prawie 25 milionów ton nośności z głównego nurtu handlu.

Niemcy ogłosiły 1 lipca, że władze będą kontrolować tankowce przepływające przez ich wody w sprawie ich ubezpieczenia od szkód spowodowanych zanieczyszczeniem ropą. „To pomoże wywrzeć presję na tajne operacje morskie Rosji i ochroni środowisko Morza Bałtyckiego" – powiedział niemiecki minister spraw zagranicznych Johann Wadephul.

Szwecja i Dania dołączyły do Niemiec, wymagając dokumentacji ubezpieczeniowej od tankowców przepływających przez ich wody terytorialne na Morzu Bałtyckim — posunięcie mające na celu ograniczenie działalności tzw. floty cieni Rosji, poinformował 7 lipca portal branżowy Enkorr.ua, powołując się na Foreign Policy.

Statki bez zweryfikowanego ubezpieczenia ryzykują umieszczeniem na czarnej liście Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Unii Europejskiej, co jeszcze bardziej ograniczy możliwości Kremla w zakresie obchodzenia sankcji energetycznych i finansowania wojny z Ukrainą.

„Jeśli szukamy prawdziwego problemu, to są to ci, którzy nie chcą pokazać swoich dokumentów" – powiedziała Kristina Siig, profesor prawa morskiego na Uniwersytecie Południowej Danii.

20 maja Unia Europejska nałożyła sankcje na rosyjską firmę ubezpieczeniową TSK za zapewnianie ochrony statkom w ramach floty cieni. Siig powiedział, że środek ten może odstraszyć bardziej ostrożnych właścicieli statków, ale ostrzegł, że gracze tolerujący ryzyko nadal stanowią zagrożenie — szczególnie biorąc pod uwagę konsekwencje dla środowiska.

„Flota cieni Kremla już teraz wygląda jak potwór, którego zbudowała własnymi rękami" – dodała ekspert.

Sankcje spowodowały gwałtowny wzrost stawek frachtowych

Działania USA usunęły około 4 proc. globalnej przepustowości Aframax, podwajając stawki spot z rosyjskiego terminalu Kozmino do północnych Chin w ciągu kilku dni, a do pierwszego kwartału 2025 r. średnie stawki Aframax były o około 30 proc. wyższe niż w roku poprzednim, ponieważ czarterujący zmieniają trasę przez Przylądek Dobrej Nadziei, aby ominąć europejskie strefy egzekwowania.

Poza względami ekonomicznymi, zaawansowany wiek floty i operacje stealth stwarzają zagrożenia dla środowiska i bezpieczeństwa: starsze tankowce spalają paliwo o wysokiej zawartości siarki, co zwiększa emisje, podczas gdy transfery między statkami na morzu i sfałszowane dokumenty ładunkowe zwiększają prawdopodobieństwo wycieków ropy — co skłania organy regulacyjne i inwestorów do korzystania z obrazów satelitarnych i platform monitorujących emisje w celu oznaczenia tonażu wysokiego ryzyka.

Drony kontra rosyjska „flota cieni"

Tymczasem Saildrone, wiodąca firma zajmująca się autonomią morską, zademonstrowała swoje zaawansowane możliwości nadzoru, skutecznie identyfikując rosyjskie statki „floty cieni" podczas ostatnich operacji NATO na Morzu Bałtyckim. Od 16 do 27 czerwca 2025 r. cztery bezzałogowe pojazdy nawodne (USV) Saildrone Voyager operowały w Zatoce Fińskiej i zachodniej części Morza Bałtyckiego w ramach inicjatywy NATO Task Force X Baltic. Demonstracja, prowadzona przez NATO Allied Command Transformation (ACT) we współpracy z NATO Maritime Command (MARCOM) i Centre for Maritime Research and Experimentation (CMRE), miała na celu integrację bezzałogowych systemów z aktywnymi operacjami morskimi Sojuszu.

Podczas całej operacji Saildrone Voyagers utrzymywały ciągłą obecność na stacji, zapewniając całodobowy nadzór szerokopasmowy i świadomość domeny morskiej w czasie rzeczywistym, pomimo trudnych warunków, w tym sztormowych wiatrów i wzburzonego morza z falami przekraczającymi 2 metry. Co godne uwagi, Voyagers wykrywały i śledziły setki statków dziennie, skutecznie identyfikowały ćwiczenia „czerwonych sił" i wykrywały rzeczywiste cele, w tym rosyjską „flotę cieni" i okręty wojskowe operujące w tym rejonie.