Inwestowanie w fundusze jako forma optymalizacji podatkowej

Podatki są wyzwaniem dla każdego prowadzącego aktywną działalność przedsiębiorcy. Wiążą się z koniecznością ponoszenia stałych, wysokich obciążeń, jak również – ze względu na niejasność prawa – z ciągłą niepewnością co do skutków podejmowanych działań.

Włączenie do swojej struktury kapitałowej funduszu inwestycyjnego pozwala przedsiębiorcy na zapomnienie o obu tych niedogodnościach, przynajmniej w zakresie podatku dochodowego.

Większość istniejących funduszy oferuje swoje certyfikaty inwestycyjne (papiery wartościowe uprawniające do udziału w zysku funduszu) publicznie, jako rodzaj inwestycji kapitałowej, na której powodzenie inwestor nie ma wielkiego wpływu. Przedsiębiorca pragnący zmniejszyć obciążenia podatkowe może jednak utworzyć fundusz dedykowany wyłącznie dla niego, którego certyfikaty obejmie tylko on. Stanie się tym samym jedynym inwestorem uprawnionym do korzystania w całości ze wzrostu wartości funduszu.

Fundusze inwestycyjne, jako instytucje zbiorowego inwestowania, podlegają natomiast podmiotowemu zwolnieniu z podatku dochodowego. Dochód uzyskany przez fundusz inwestycyjny w całości nie podlega więc opodatkowaniu tym podatkiem. Oznacza to, że fundusz inwestycyjny może bez uszczuplenia podatkowego reinwestować uzyskane zyski. W porównaniu z innymi podmiotami, zobowiązanymi do ponoszenia obciążeń podatkowych, daje to strukturom opartym na funduszach znaczną przewagę konkurencyjną.

Przy zakładaniu funduszu należy pamiętać o szeregu wymogów/ograniczeń. W szczególności fundusze podlegają ustawowym wymogom dywersyfikacji, a także ograniczeniom co do rodzaju aktywów, w które mogą inwestować. Fundusze mogą inwestować w zbywalne papiery wartościowe, w tym akcje spółek komandytowo-akcyjnych prowadzących prawie każdą działalność operacyjną (z wyjątkiem tych rodzajów działalności, gdzie konieczne jest ustawowo prowadzenie działalności w formie spółki akcyjnej, na przykład działalności bankowej lub ubezpieczeniowej), wierzytelności, udziały w spółkach z o.o., waluty, instrumenty pochodne, instrumenty rynku pieniężnego, nieruchomości i prawa użytkowania wieczystego.

Co zrobić, by utworzyć podobną strukturę? Fundusze inwestycyjne są tworzone przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI). TFI formalnie zarządza też funduszem, ale ze względu na możliwość elastycznego określania statutu funduszu, a także zapewnienia sobie bezpośredniego wpływu na funkcjonowanie będących jego własnością spółek inwestor nie traci kontroli nad strukturą. Po utworzeniu funduszu wyzwaniem jest bezpieczne i neutralne podatkowo przeniesienie do funduszu aktywów, w szczególności udziałów i akcji. Działaniom tym należy poświęcić szczególną uwagę, by transakcje przeniesienia aktywów do funduszu były podatkowo neutralne. Każdy etap wdrażania struktury powinien więc znajdować się pod stałą kontrolą doradców prawnych i podatkowych.

Niestety, nie każdy przedsiębiorca może skorzystać z dobrodziejstw funduszu inwestycyjnego. O ile proces wdrożenia struktury nie jest bardzo kosztowny, o tyle już funkcjonująca struktura wymaga ponoszenia stałych nakładów finansowych związanych z utrzymaniem funduszu. Realne korzyści z jej wdrożenia mogą więc przynieść jedynie dochodowe przedsiębiorstwa. Warto podkreślić, że próg dochodowości stale się obniża, ponieważ koszty utrzymania funduszy spadają, a dodatkowo od tego roku można skorzystać z oferty funduszy zagranicznych.

Przez wiele lat budowanie struktur z udziałem funduszu było ograniczone do funduszy polskich – jedynych, które ustawa CIT wprost obejmowała zwolnieniem. Ze względu jednak na konieczność wyeliminowania dyskryminacji instytucji finansowych pochodzących z innych krajów Unii Europejskiej zwolnione z podatku dochodowego zostały również zagraniczne fundusze inwestycyjne. Wprowadzenie zwolnienia od 1 stycznia tego roku umożliwiło polskim przedsiębiorcom tworzenie struktur zawierających zagraniczne fundusze inwestycyjne, przede wszystkim luksemburskie (np. SIF-SICAV) oraz cypryjskie, (ICIS) mogących stanowić atrakcyjną alternatywę. Choć obecnie przepisy te są nowelizowane i wprowadzają dodatkowy wymóg dla zwolnienia funduszy zagranicznych z podatku dochodowego, można się spodziewać, że będą one stanowiły konkurencję dla funduszy krajowych i ciekawe uzupełnienie ich oferty.

Marek Szczepanik, doradca podatkowy, menedżer w Zespole Planowania Podatkowego Spółki Doradztwa Podatkowego Ożóg i Wspólnicy sp. z o.o.