Europa ma przez Ateny czkawkę

Miażdżące greckie „nie" zostało przyjęte przez europejskich inwestorów bez oznak paniki. Ateński rząd wciąż jest gotów negocjować z wierzycielami, choć ci są mocno zirytowani. Porozumienie jest możliwe, ale Grexit bardziej.

Co prawda rynki zareagowały na wynik greckiego referendum wyprzedażą bardziej ryzykownych aktywów, ale inwestorzy byli dalecy od paniki. Negatywna reakcja była też silniejsza w Azji niż w Europie. Tokijski indeks Nikkei 225 zamknął się w poniedziałek 2,1 proc. na minusie, a Hang Seng, indeks giełdy w Hongkongu, spadł o 3,2 proc.

Szok związany z wynikiem referendum (61,3 proc. Greków opowiedziało się za odrzuceniem warunków wierzycieli) osłabł jednak na początku sesji w Europie, gdy podał się do dymisji grecki minister finansów Yanis Varoufakis. Niemiecki DAX tracił po południu zaledwie 1,2 proc., francuski CAC40 1,5 proc., a brytyjski FTSE 100 0,9 proc.

Silniej reagowały rynki południa Europy. Włoski indeks FTSE MIB tracił w ciągu dnia 2,7 proc., a rentowność obligacji Hiszpanii, Portugalii i Włoch umiarkowanie poszła w górę – ale nie tak wysoko, by mówić o panice. Euro osłabło wobec wszystkich głównych walut. W ciągu dnia za 1 euro płacono już tylko 1,09 USD. Tracił też złoty. Za 1 dolara płacono nawet 3,87 zł, a za 1 franka 4,06 zł.

Europejskie pęknięcie

Varoufakis pożegnał się z resortem finansów w dość dobrym nastroju, a jego dymisję powszechnie potraktowano jako manewr, który może ułatwić greckiemu rządowi osiągnięcie porozumienia z wierzycielami. – Będę z dumą obnosił się z pogardą, jaką mnie darzą wierzyciele Grecji – stwierdził Varoufakis.

Powszechnie się spodziewano, że jego następcą zostanie Euclid Tsakalotos, technokratyczny ekonomista będący dotychczas szefem greckiej delegacji podczas negocjacji z wierzycielami. Po godz. 16 greckie media donosiły o jego oficjalnej nominacji. Negocjacje Grecji z wierzycielami mają być kontynuowane we wtorek podczas spotkania Eurogrupy i szczytu unijnych przywódców.

– Pierwsze reakcje wewnątrz UE wskazują, że oficjele spychają na grecki rząd obowiązek podjęcia kroków prowadzących do wyjścia z sytuacji. Rządy państw strefy euro dają do zrozumienia, że poczekają, aż Grecja przedstawi nowe i konkretne propozycje, które pozwolą krajowi pozostać wewnątrz unii walutowej. Jest więc wśród nich małe zainteresowanie tym, by pójść wobec Grecji na ustępstwa, co nie pomoże euro na rynkach walutowych – wskazuje Stephen Pope, partner w firmie analitycznej Spotlight Ideas.

Niemiecki rząd poinformował w poniedziałek, że nie widzi podstaw do negocjacji o nowym pakiecie pomocowym dla Grecji. Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Valdis Dombrovskis posunął się zaś do kwestionowania legalności greckiego referendum i zagroził, że nie ułatwiło ono Grekom życia. Europejscy oficjele wcześniej przez wiele dni wzywali Greków do zagłosowania w referendum na „tak" i spodziewali się, że dzięki temu upadnie nielubiany przez nich rząd Ciprasa.

– To, że Grecy zagłosowali w referendum na „nie", oznacza, że choć porozumienie jest wciąż możliwe, to znacząco wzrosło prawdopodobieństwo załamania się rozmów. Powiększa to przepaść między tymi w Europie, którzy skłaniają się ku utrzymaniu Grecji wewnątrz strefy euro, a tymi, którzy dostrzegają w referendum świetną okazję do przeprowadzenia Grexitu – wskazuje Konstantinos Venetis, ekonomista z Lombard Street Research.

Pirackie euro

Analitycy Oxford Economics oceniają ryzyko Grexitu na 85 proc. Ekonomiści Barclays szacują je na 70 proc. Wśród ekspertów toczy się już dyskusja nie tyle nad tym, czy do wyjścia Grecji ze strefy euro dojdzie, ile nad tym, w jakiej mierze będzie ono uporządkowane.

– Nieuporządkowane wyjście Grecji ze strefy euro stało się bardziej prawdopodobne niż kiedykolwiek wcześniej. Możemy się spodziewać, że doprowadziłoby ono do zwiększonej zmienności i wyprzedaży na rynkach europejskich, a także bardzo poważnych długoterminowych skutków politycznych dla Europy. Jednakże, biorąc pod uwagę, że decydenci odpowiedzą odpowiednio mocno na oznaki rozlewania się kryzysu, nie spodziewamy się, by było ono wielkim zagrożeniem dla europejskich inwestorów i dla ożywienia gospodarczego w Europie – uważa Stephanie Flanders, strateg z banku JP Morgan.

Możliwe jest również, że Grecja znajdzie się w stanie pośrednim między uczestnictwem w unii walutowej a Grexitem, gdyż np. nie będzie uznawała legalności jej wykluczenia ze strefy euro lub nie da się jej z niej wyrzucić (unijne prawo nie daje wszak możliwości wyrzucenia jakiegokolwiek kraju z unii walutowej), Taki scenariusz zyskał nazwę Grimbo (od słów Greek limbo, czyli greckie zawieszenie).

Minister Varoufakis przed niedzielnym referendum sugerował, że w razie potrzeby może zostać wprowadzona tymczasowa, alternatywna, elektroniczna waluta do rozliczeń bankowych, jeśli greccy pożyczkodawcy zostaną odcięci przez Europejski Bank Centralny od nadzwyczajnej pomocy płynnościowej (ELA). Porównał to do wydawania przez władze stanu Kalifornia kwitów z obietnicą uregulowania rachunków w przyszłości. Wówczas walutą funkcjonującą w normalnym obiegu pozostałoby euro.

Słychać też w Grecji głosy, że kraj ma techniczną możliwość drukowania banknotów 20 euro, więc można z niej skorzystać.

[email protected]