Rosną koszty kryzysu cen energii

Rząd przedstawia coraz to nowe programy osłonowe przed drożejącym prądem, gazem czy ciepłem. Jednocześnie nie podaje wyliczeń, ile potrzeba na to pieniędzy i kto za to zapłaci. Wiadomo za to, że łączne koszty będę ogromne.

Im bardziej dramatyczna staje się sytuacja na hurtowych rynkach energii, tym więcej inicjatyw podejmują władze, by złagodzić skutki tego kryzysu. Tylko w ostatnich dniach rząd przyjął ustawę przedłużającą tzw. tarczę anyinflacyjną (do końca roku z końca października) czy o dodatkach dla gospodarstw domowych na inne źródła ciepła niż węgiel.

1,8 proc. PKB

Tylko te dwa rozwiązania kosztować mają ok. 15 mld zł (przedłużenie tarczy to 4,8 mld zł, a dodatki – 10 mld zł). Biorąc zaś pod uwagę wcześniej przyjęte programy, na bezpośrednie działania osłonowe dla gospodarstw domowych kasa państwa będzie musiała przeznaczyć co najmniej 1,8 proc. PKB – szacują ekonomiści.

– Szacujemy, że koszty tych działań w skali roku sięgną ok. 55 mld zł. Ponad połowa tej kwoty wynika z utraty dochodów podatkowych wynikających z tarczy antyinflacyjnej, obniżonych stawek VAT i akcyzy na nośniki energii praktycznie przez cały rok. Reszta to koszt rekompensat na wzrosty cen energii, tj. węgla i innych paliw, dla gospodarstw domowych – wylicza Leszek Kąsek, ekonomista ING Banku Śląskiego.

– Wedle naszych obliczeń tarcza antyinflacyjna to ok. 31 mld zł łącznie w tym roku, dodatki węglowe to 11,5 mld zł, a dodatki na inne źródła ciepła – 10 mld zł. Razem mamy co najmniej ponad 52 mld zł – mówi Karol Pogorzelski, ekonomista Banku Pekao.

To duże obciążenie dla finansów państwa, ale na tym przecież nie koniec. Także w tym tygodniu rząd zdecydował, że przekaże samorządom jednorazowo niebagatelną kwotę 13,7 mld zł (z budżetu państwa). Teoretycznie ta dotacja nie ma ścisłego związku z kryzysem energetycznym, ale rząd chce, by pieniądze przeznaczono na zadania związane z poprawą efektywności energetycznej posiadanych zasobów oraz z ograniczeniem kosztów zakupu ciepła dla mieszkańców i innych „samorządowych” odbiorców energii. Lokalni włodarze prosili zaś o wsparcie w związku z rosnącymi kosztami podstawowych usług, takich jak transport publiczny, oświetlenie ulic, utrzymanie urzędów, szkół, szpitali czy mieszkań komunalnych.

Łącznie mamy już więc blisko 70 mld zł kosztów walki z kryzysem energetycznym. – A przecież zupełnie nie wiemy, ile kosztować będą rozwiązania systemowe związane z ograniczaniem wzrostu cen regulowanych – dodaje Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorstw Polskich.

Chodzi tu o zadeklarowane już przez rząd utrzymanie cen gazu dla gospodarstw domowych do 2027 r., a także projekt wprowadzenia na nadchodzący sezon grzewczy cen z rekompensatą, jeśli chodzi o ciepło systemowe produkowane z węgla lub gazu (ceny dla gospodarstw domowych mają wzrosnąć o nie więcej niż 40 proc.). Przed nami zaś decyzje dotyczące wzrostu cen energii elektrycznej dla ludności – eksperci przewidują, że instytucje publiczne nie dopuszczą do przerzucenie na odbiorców indywidualnych całego wzrostu na rynkach.

Reakcja nieunikniona

Rząd milczy na temat kosztów tych działań, a także kto je ostatecznie poniesie. Po części może to być budżet państwa czy szerzej – sektora finansów publicznych, po części jednak do ochrony ludności mogą też dołożyć się spółki z sektora energetycznego, obniżając zyski. Do tego nie można wykluczyć programów osłonowych także dla biznesu, zwłaszcza sektorów energochłonnych.

– Łączne koszty łagodzenia kryzysu energetycznego dla gospodarki będą naprawdę ogromne, sięgające może nawet połowy pakietu ratunkowego podczas pandemii, co przyczyni się do wzrostu deficytu sektora finansów publicznych – ocenia Karol Pogorzelski.

– To trochę nieuniknione, trudno sobie wyobrazić, by rząd w tej sytuacji pozostawiał obywateli bez wsparcia, adekwatne programy powstają też w innych krajach – komentuje Piotr Bielski, główny ekonomista Santander Bank Polska. – Tyle że skala wzrostu cen energii jest olbrzymia i wydaje się, że działania osłonowe powinny być podejmowane z większym namysłem. Dobrze przemyślany pakiet mógłby być mniej kosztowny, ale trafiający w punkt potrzeb – dodaje.