Sprawozdania półroczne wymagają uważnej lektury

Większość firm korzysta z możliwości przygotowania skróconych sprawozdań półrocznych, przez co liczba ujawnień i ich szczegółowość jest zdecydowanie mniejsza aniżeli w raportach rocznych

Uważne przeczytanie informacji objaśniającej do sprawozdania finansowego przygotowanego zgodnie z MSSF może umożliwić identyfikację wielu kwestii, które są istotne dla oceny wyników i kondycji finansowej spółki.

Sezonowość

Sezonowość może mocno skomplikować analizę sprawozdań z uwagi na ograniczoną porównywalność danych półrocznych z danymi kwartalnymi oraz rocznym sprawozdaniem finansowym. Warto jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z MSR spółki powinny zawrzeć w informacji dodatkowej komentarz objaśniający sezonowość działalności w okresie półrocznym. Ponadto, podmioty prowadzące działalność wysoce sezonową mogą zdecydować o zaprezentowaniu w sprawozdaniu okresu 12 miesięcy od dnia zakończenia śródrocznego okresu wraz z okresem porównawczym, co znacznie ułatwia analizę sprawozdań.

Dane sprawozdawcze odnoszą się jedynie do transakcji, które miały miejsce w I półroczu. Nie można zatem oczekiwać, że przychody uzyskiwane sezonowo w ciągu roku obrotowego będą rozliczane w czasie na dzień sprawozdania śródrocznego.

Przykładowo, jednostka prowadząca sprzedaż detaliczną, której sprzedaż jest największa w okresie lipiec – sierpień, nie dzieli prognozowanego przychodu na dwa, w celu ustalenia swoich przychodów za okresy półroczne. Zamiast tego podaje w sprawozdaniu faktyczne wyniki za  sześć miesięcy, gdzie efekt sprzedaży wakacyjnej nie będzie jeszcze widoczny. Jednocześnie jednostka powinna poinformować w sprawozdaniu finansowym o sezonowości prowadzonego biznesu.

Szacunki istotnie wpływają na jakość danych finansowych

Procedury wyceny stosowane do śródrocznych sprawozdań finansowych powinny zapewniać rzetelne i wiarygodne informacje. Niemniej jednak śródroczne sprawozdania finansowe na ogół wymagać będą szerszego wykorzystywania szacunków niż roczne sprawozdania finansowe.

Wprawdzie oceny dotyczące istotności są zawsze subiektywne, to nadrzędną zasadą jest zapewnienie, że śródroczny raport zawiera wszelkie informacje istotne dla zrozumienia pozycji finansowej i wyników przedsiębiorstwa

W praktyce oznacza to większą niepewność co do raportowanych danych finansowych. Przyjęte szacunki mogą odgrywać kluczową rolę dla raportowanych wyników (np. w spółkach sektora budowlanego, gdzie wyceniane są kontrakty budowlane na podstawie planowanych przychoów i kosztów oraz stopnia zaawansowania). Jednocześnie rzadko zdarza się, że efekt szacunków jest całkowicie nieistotny dla sprawozdań finansowych, dlatego należy dokładnie się im przyjrzeć i upewnić się o wpływie na wyniki zmian wielkości szacunkowych takich jak rezerwy (np. na sprawy sądowe, gwarancje, premie od obrotu, świadczenia pracownicze), odpisy aktualizujące (np. dotyczące zagrożonych należności, nierotujących zapasów, zaniechanych inwestycji).

Zasadniczo, w przypadku zmiany wartości szacunkowych wyniki poprzedzających okresów śródrocznych nie podlegają korekcie wstecznej, co sprawia, że korekty wcześniejszych szacunków dokonane w okresie półrocznym wpływają w całości na wynik półroczny.

Podobnie jak przy sezonowości, również i w  tym przypadku konieczne są dodatkowe ujawnienia, które pomogą czytelnikowi w analizie wielkości szacunkowych. Jednostki powinny opisać rodzaj oraz kwoty zmian wartości szacunkowych, które były prezentowane w poprzednich okresach śródrocznych, a wpływają na wyniki bieżącego okresu.

Przykładowo istotny wpływ na raportowane wyniki może mieć rozwiązanie istotnej pozycji rezerwy, która została utworzona na koniec poprzedniego roku. Tego typu informacje powinny być opisane w notach objaśniających wraz z podaniem wpływu zmiany na raportowane wyniki.

Zastosowane uproszczenia

Jednostki w sprawozdaniach stosują pewne uproszczenia, korzystając przy tym z zasady istotności. Wprawdzie oceny dotyczące istotności są zawsze subiektywne, to nadrzędną zasadą jest zapewnienie, iż śródroczny raport zawiera wszelkie informacje istotne dla zrozumienia pozycji finansowej i wyników finansowych jednostki w ciągu okresu śródrocznego. Dlatego też niewłaściwe jest opieranie szacunków istotności na prognozach danych w skali całego roku, a istotność przyjęta do sprawozdań półrocznych powinna być mniejsza niż ta wyznaczona dla sprawozdania rocznego.

W praktyce jednostki w sprawozdaniach półrocznych stosują wiele uproszczeń, czego efektem może być brak aktualizacji pewnych wielkości (np. szacunków) w sprawozdaniach półrocznych. Jest to o tyle ważne, że brak aktualizacji rezerw, odpisów aktualizujących, wyliczenia podatku dochodowego czy odroczonego będzie skutkować obniżeniem wyniku II półrocza o kwoty niedoszacowane w I półroczu.

Identyfikacja przyjętych uproszczeń jest trudna. Pomoże w tym analiza not objaśniających, gdzie dla istotnych pozycji można odnaleźć informacje o zmianach wartościowych, choć nie zawsze, gdyż w skróconym sprawozdaniu półrocznym nie dla wszystkich pozycji będą przygotowane noty ze szczegółowymi objaśnieniami.

Zdarzenia jednorazowe

Zdarzenia jednorazowe mogą bardzo istotnie wpływać na raportowane wyniki jednostki. Zgodnie z MSR34 spółki powinny również w sprawozdaniach półrocznych ujawnić rodzaj oraz kwoty pozycji, które są nietypowe ze względu na ich wielkość, rodzaj lub częstotliwość. Zdarzeniami takimi mogą być transakcje dotyczące sprzedaży środków trwałych, utworzenie znaczącej rezerwy na sprawy sądowe, dodatkowy podatek do zapłaty wynikający z kontroli UKS, utworzenia rezerwy restrukturyzacyjnej.

Zmiany zasad rachunkowości

Zasady polityki rachunkowości stosowane do śródrocznych sprawozdań finansowych powinny być zgodne z tymi, które stosowane były do ostatnich rocznych sprawozdań finansowych. Wyjątkiem jest tutaj sytuacja, gdzie dokonano zmian zasad rachunkowości.

Zmiany stosowanych zasad rachunkowości wymagają przekształcenia sprawozdań finansowych dotyczących porównywalnych okresów śródrocznych poprzednich lat obrotowych, które to sprawozdania zostaną przekształcone w rocznych sprawozdaniach finansowych zgodnie z MSR8.

Zmiany polityki rachunkowości mogą rzutować bardzo istotnie na finalne dane oraz wyniki raportowane przez jednostkę. Jeżeli wystąpiła jakakolwiek zmiana zasad rachunkowości od czasu ostatniego rocznego sprawozdania finansowego, to wtedy w śródrocznym sprawozdaniu finansowym jednostka powinna zamieścić opis rodzaju i następstw takiej zmiany, łączenie z podaniem wpływu na raportowane wyniki oraz kapitały własne oraz na wskaźnik zysku na akcję.

Informacje o kondycji finansowej jednostki

Ocena kondycji finansowej jest jedną z kluczowych kwestii dla czytelników sprawozdań. Dlatego też w informacji dodatkowej powinny zostać omówione wszelkie informacje istotne z punktu widzenia możliwości kontynuacji działalności przez jednostkę przez okres kolejnych 12 miesięcy.

Ponadto warto zwrócić uwagę, czy w sprawozdaniu nie ujawniono faktu niespełnienia przez jednostkę warunków umowy kredytowej (np. kowenantów bankowych), co również jest obligatoryjne.

Dodatkowo warto przeglądnąć, jak zmieniły się zobowiązania warunkowe np. udzielone gwarancje, poręczenia, zabezpieczenia ustanowione na majątku spółki w celu oceny potencjalnego obowiązku ciążącego na spółce, który może się zrealizować w przyszłości.

Podsumowanie

Lektura sprawozdań półrocznych nie powinna być ograniczona jedynie do sprawozdania z całkowitych dochodów i sprawozdania ze zmian w sytuacji finansowej. Wiele użytecznych informacji będzie zawartych w objaśnieniach do sprawozdań półrocznych, których analiza z pewnością pomoże w identyfikacji kwestii, które mają istotny wpływ na raportowane wyniki I półrocza.