JSW będzie mogło skorzystać z osłon społecznych i przetrwać? Znamy szacunki kosztów

Ministerstwo Energii zapowiedziało dialog ze stroną społeczną na temat złej sytuacji polskiego przemysłu hutniczego. W tle jest także niejasna przyszłość JSW, która przez niskie ceny węgla koksującego zmaga się z problemami finansowymi. Z informacji „Rzeczpospolitej” wynika, że resort energii ma swoje propozycje, aby pomóc tej spółce.

Z tego artykułu się dowiesz:

• Jakie propozycje ministerstwo energii ma dla wsparcia Jastrzębskiej Spółki Węglowej?
• Jakie postulaty przedstawili hutnicy podczas protestu i jakie są ich żądania wobec rządu?
• Jak spadający popyt na stal wpływa na produkcję i sprzedaż Jastrzębskiej Spółki Węglowej?
• Jakie zmiany w projekcie ustawy dotyczącej pracowników kopalń mogą wpłynąć na sytuację JSW?
• Jakie są potencjalne koszty wsparcia socjalnego dla pracowników JSW?

Otwarciu konferencji Energy Days w Katowicach towarzyszył protest hutników pod hasłem „Ratujmy polskie hutnictwo, zanim zgaśnie ostatni piec”. Protestujący z różnych zakładów hutniczych w kraju przedstawili pięć postulatów. Z prośbą o ich realizację protestujący złożyli je na ręce ministra energii, Miłosza Motyki, który wyszedł do protestujących.

Postulaty hutników

Hutnicy protestujący przed katowickim MCK, gdzie odbywa się kongres energetyczny Energy Days, domagali się wprowadzenia ceł na import stali z Ukrainy, wprowadzenia systemu ceł na import stali spoza UE (poza unijnym węglowym podatkiem granicznym – CBAM), zagwarantowania cen energii dla przemysłu, które nie przekroczą 50 euro za MWh, wprowadzenia niższych o 90 proc. taryf sieciowych dla energochłonnych zakładów oraz wsparcia hutnictwa w ramach UE.

Minister Miłosz Motyka zwracając się do protestujących podkreślił, że kwestia ceł została już podniesiona przez Polskę w rozmowie z Komisją Europejską. – Jeśli to się nie uda, to zaproponujemy rozwiązania, aby ograniczyć ten napływ (stali z Ukrainy – red.) bo jest to dewastujące, a zarabiają na tym oligarchowie. Będziemy dyskutować o tym punkt po punkcie – powiedział Motyka dodając, że sam też „nie jest fanem Zielonego Ładu”. Strona związkowa i ministerstwo mają spotkać się w najbliższych dniach.

Już na kongresie Miłosz Motyka powiedział, że polski rząd wskazuje także w rozmowach z KE kwestię osiągnięcia niższych cen energii dla przemysłu. – Będziemy analizować postulaty hutników w następnym tygodniu, bo widzimy, że ta sytuacja jest dewastująca dla branży i będziemy szukać rozwiązań. Za cła odpowiada resort finansów i gospodarki, ale sami szukamy innych mechanizmów osłonowych. Nasze propozycje chcemy przedstawić KE w ciągu najbliższych tygodni – mówił w kuluarach kongresu Motyka.

Spadający popyt na stal uderza w JSW

Problem polskiego przemysłu stalowego to także wyzwanie dla giganta węglowego – Jastrzębskiej Spółki Węglowej, który wydobywa węgiel koksowy potrzebny do produkcji stali. Na rynku stali pierwsze półrocze to czas wzrastającej niepewności, wynikającej głównie z dwóch istotnych czynników.

– Jest to nieprzewidywalna polityka celna USA, skutki tej polityki, narastający protekcjonizm, a także rosnący eksport chińskiej stali, który w ciągu 6 miesięcy bieżącego roku wyniósł ponad 58 mln ton, co oznacza wzrost o ponad 9 proc. w stosunku do rekordowego roku 2024. Zagrożenie rynku europejskiego tanim eksportem jest znacznie większe niż wynikałoby to bezpośrednio ze wzrostu eksportu chińskiego – dodała.

Stal chińska wypiera krajową produkcję z innych państw azjatyckich, a na rynku europejskim pojawia się stal z takich krajów jak np. Indonezja. Takie państwa dotychczas nie lokowały znaczących ilości na rynku Unii Europejskiej i w związku z tym nie są też objęte regulacjami importowymi chroniącymi rynek. – Gwałtownie rośnie również wolumen stali importowanej z takich krajów jak Ukraina i Serbia, krajów europejskich jednak niebędących członkami Unii Europejskiej i w związku z tym nie objętych systemem ETS – dodała wiceprezes Jolanta Gruszka. W konsekwencji trudnej sytuacji na rynku, europejscy producenci stali podjęli stosowne decyzje i według szacunków firmy analitycznej McCloskey w połowie roku łączna zdolność produkcyjna wyłączonych wielkich pieców w Europie wynosiła około 17 mln ton, co stanowi najwyższy poziom od końca 2023 r.

– Obecne dane wskazują na pogorszenie tej sytuacji, bo szacunkowo łączna zdolność wyłączonych wielkich pieców w Unii to ponad 23 mln ton – mówiła Jolanta Gruszka. – Wiemy też z informacji medialnych, że we wrześniu ArcelorMittal Poland tymczasowo zatrzymał pracę wielkiego pieca w Dąbrowie Górniczej. Produkcja stali w pierwszym półroczu bieżącego roku globalnie spadła o 2,2 proc. Jedynym znaczącym producentem stali z zauważalnym wzrostem produkcji były w skali świata Indie. Tutaj wzrost produkcji stali wyniósł ponad 9 proc. – dodała.

W Unii Europejskiej pomimo że w już drugim kwartale bieżącego roku produkcja stali wzrosła o blisko 2 proc., to w całym półroczu nastąpił spadek o 3,3 proc., a w pozostałych krajach Europy był to spadek o 7,1 proc. Wiceprezes Gruszka porównywała poziom produkcji do tego z 2020 r. czyli roku pandemii COVID.

Jak pomóc JSW?

JSW teoretycznie mogłaby skorzystać z osłon socjalnych przeznaczonych dla pracowników polskich kopalń w ramach procedowanego projektu noweli ustawy górniczej.  Spółka zmaga się z dużymi problemami finansowymi, stratami wynikającymi z niskiej ceny węgla koksującego oraz wysokich kosztów wydobycia. Jednak obecne zapisy projektu uniemożliwiają to. Już w marcu tego roku zarząd JSW wnioskował do Ministerstwa Przemysłu oraz Ministerstwa Aktywów Państwowych o objęcie spółki zapisami nowelizowanej ustawy o funkcjonowaniu górnictwa. Jak wskazał, na obecnym etapie legislacyjnym spółka nie jest objęta zapisami tej ustawy, a ostateczny kształt przepisów nie jest jeszcze znany. Jednak kilkanaście dni temu projekt ustawy górniczej został przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów, a na stronach rządowych widnieje już ostateczna wersja projektu. 

Jak mówi nam wicemarszałek województwa śląskiego Leszek Pietraszek, procedowany projekt ustawy, który dotyczy całego górnictwa węgla kamiennego, jest odpowiedzią na większość postulatów branży górniczej. Nie wszystkie zagrożenia na bazie obecnego projektu ustawy zostaną jednak usunięte. – Zawężenie podmiotów, które będą mogły skorzystać z pakietów dobrowolnych odejść spowodować może pozbawienie np. JSW szans na zmniejszenie zatrudnienia i redukcję kosztów. Warto rozważyć poszerzenie katalogu firm, które z tej pomocy będą mogły skorzystać. Z taką propozycją zwróciliśmy się w ubiegłym tygodniu do Ministra Energii – mówi Pietraszek. Nieoficjalnie mowa jest o kilkuset milionach złotych dodatkowego kosztu dla budżetu.

Minister Miłosz Motyka był w Katowicach pytany czy jednak dojdzie do zmian w ustawie. – Nie mamy decyzji w tej sprawie. Zobaczymy, co ostatecznie trafi na posiedzenie Rady Ministrów. Na razie w tym projekcie propozycji dotyczących takich firm jak JSW nie ma, ale rozmawiamy. Trwają też rozmowy z MAP-em i ze związkami zawodowymi w tej sprawie – mówił minister. Nie powiedział jednak, jaki to może być dodatkowy koszt dla budżetu państwa. 

Pracownicy JSW będą mogli skorzystać z osłon?

Nieoficjalnie słyszymy, że resort ma propozycje, jak pomóc JSW, a mechanizm jest już przeliczony i rozmowy wewnątrz rządu trwają. Nim projekt ustawy górniczej trafi na posiedzenie rządu, to rozwiązanie dla JSW ma być już znane. Samo Ministerstwo Energii w konsultacjach rządowych skłania się do pomysłu, aby dopuścić pracowników JSW do możliwości wcześniejszego odejścia ze spółki i skorzystania z osłon socjalnych. Mogłoby się to stać np. poprzez zmianę miejsca pracy górników z JSW na PGG, która taką formę osłon socjalnych będzie mogła zaoferować. Mowa jest nawet o 3 tys. pracowników JSW, którzy mogliby skorzystać z pakietów osłonowych, pod warunkiem odejścia ze spółki. W całej Grupie Kapitałowej zatrudnionych jest ok. 30 tys. osób.

Z naszych informacji wynika, że koszt włączenia do projektu ustawy osłon dla pracowników JSW może dodatkowo wynieść 500 mln zł. Całość wsparcia przewidzianego ustawą dla pracowników innych spółek (jak PGG, Węglokoks i PKW) ma w latach 2026-2035 kosztować ok. 8,8 mld zł. Rozmowy w tej sprawie z Ministerstwem Finansów trwają. Do pomysłu przekonywane jest także Ministerstwo Aktywów Państwowych.