Spowolnienie będzie zbyt krótkie i łagodne, żeby szybko zbić inflację

Na początku 2023 r. Polska doświadczy spadku aktywności ekonomicznej w ujęciu rok do roku. Nie licząc okresu pandemii, byłby to pierwszy taki przypadek od przełomu lat 2012 i 2013. Mimo to presja na wzrost cen będzie słabła bardzo powoli.

Od kilku kwartałów ekonomiści na całym świecie mówią o ryzyku stagflacji, czyli stagnacji w gospodarce połączonej z wysoką inflacją. Atak Rosji na Ukrainę stagflacyjne tendencje jeszcze wzmocnił, ale większość gospodarek do niedawna rozwijała się szybko na fali postpandemicznego ożywienia. W Polsce stagflację z prawdziwego zdarzenia na horyzoncie widać dopiero teraz – sugerują prognozy 34 zespołów analitycznych i indywidualnych ekonomistów, uczestniczących w naszym konkursie na najlepszego analityka makroekonomicznego. Dobra wiadomość jest taka, że w ocenie zdecydowanej większości z nich spowolnienie gospodarcze nie będzie na tyle silne, żeby wstrząsnąć rynkiem pracy. Wzrost płac może wprawdzie wyhamować, ale fala zwolnień pracowników i skok stopy bezrobocia wydaje się nieprawdopodobny. To z kolei powinno zapobiec załamaniu konsumpcji, które spotęgowałoby spowolnienie. Zła wiadomość: dwucyfrowa inflacja zostanie z nami co najmniej do połowy 2023 r.

gg parkiet

Statystyczne zaburzenia

Uczestnicy naszej rywalizacji przeciętnie prognozują, że w najbliższych czterech kwartałach (z bieżącym włącznie) PKB Polski będzie rósł średnio w tempie 1,5 proc. rok do roku. Dla porównania, w minionych czterech kwartałach wzrost PKB wynosił średnio około 7 proc. W tym świetle spowolnienie będzie gwałtowne. W pewnym stopniu będzie to jednak statystyczny artefakt. Tempo wzrostu PKB w ujęciu rok do roku w I połowie br. podbijał tzw. efekt przeniesienia, związany z solidną zwyżką tego wskaźnika pod koniec ub.r. W I połowie 2023 r., gdy PKB rok do roku może nawet maleć, efekt ten będzie działał w przeciwnym kierunku: będzie zaniżał roczne tempo wzrostu PKB relatywnie do rzeczywistej kondycji gospodarki.

Mimo tych komplikacji nie ulega wątpliwości, że perspektywy polskiej gospodarki w ostatnich miesiącach wyraźnie się pogorszyły. Na początku kwietnia ekonomiści przeciętnie prognozowali, że w okresie od połowy br. do końca I kwartału 2023 r., PKB Polski będzie rósł w tempie 2,5 proc. rok do roku. Obecnie oczekują, że w tym samym okresie wzrost wyniesie około 1,6 proc W prognozach pojawił się m.in. spadek PKB rok do roku w pierwszych miesiącach 2023 r. A wydaje się, że uczestnicy naszej rywalizacji nie uwzględnili w swoich scenariuszach recesji w strefie euro, która z każdym dniem staje się coraz bardziej prawdopodobna.

Parkiet

Nastroje na dnie

Skąd ten przypływ pesymizmu? Jednym z jego źródeł jest większy niż wcześniej oczekiwano skok inflacji i – co za tym idzie – stóp procentowych. Zaledwie kwartał temu ekonomiści przeciętnie oczekiwali, że w II kwartale br. inflacja nad Wisłą wyniesie średnio 11 proc., dzisiaj wiadomo, że była o 3 pkt proc. wyższa. W rezultacie główna stopa procentowa NBP wzrosła do końca czerwca do 6 proc., zamiast do 5 proc., jak uczestnicy naszej rywalizacji przeciętnie prognozowali na początku kwietnia. Najwyższa od ćwierćwiecza inflacja i „gorzkie lekarstwo” na nią, które aplikuje gospodarce Rada Polityki Pieniężnej, doprowadziły już do załamania nastrojów konsumentów. W czerwcu były one nawet słabsze niż w apogeum epidemii Covid-19. Pesymizm konsumentów, a także spadek siły nabywczej ich dochodów, doprowadziły do rewizji w dół prognoz wzrostu konsumpcji. Ankietowani przez nas ekonomiści spodziewają się jednak również wolniejszego niż jeszcze trzy miesiące temu wzrostu inwestycji. To z kolei konsekwencja niepewności wśród firm, ale też wzrostu kosztów, które są obecnie wymieniane jako główna bariera rozwoju.

Słabnący popyt konsumpcyjny i inwestycyjny z czasem powinny tłumić inflację bazową, nie obejmującą cen energii i żywności. W najbliższych czterech kwartałach jeszcze tego jednak nie zobaczymy. Dopiero w III kw. 2023 r. – nie uwzględnionym w lipcowej rundzie konkursu – inflacja ma szansę spaść wyraźnie poniżej 10 proc.

Opinie

Prognozy inflacji nie uwzględniają w pełni ryzyka wzrostu cen energii

Jakub Rybacki, kierownik zespołu makroekonomii w Polskim Instytucie Ekonomicznym

materiały prasowe

Głównym zagrożeniem dla polskiej gospodarki staje się recesja. Ekonomiści oczekują obecnie, że wzrost PKB w I kwartale 2023 roku będzie zbliżony do zera. Prawie 40 proc. ankietowanych analityków uważa, że gospodarka skurczy się w porównaniu z I kwartałem bieżącego roku. Źródła tego spowolnienia można dostrzec we wszystkich głównych gałęziach gospodarki. Analitycy wskazują zarówno na niewielki wzrost konsumpcji, jak i stosunkowo słabe inwestycje.

Te prognozy odzwierciedlają oceny bieżącej sytuacji i planów zakupowych, które widać w wynikach badań gospodarstw domowych. Obecnie te oceny są równie niskie jak na początku pandemii. Obserwujemy też dużą niepewność odnośnie do terminowej realizacji Krajowego Planu Odbudowy, który mógłby pobudzić publiczne inwestycje.

Pomimo oczekiwanego osłabienia aktywności gospodarczej wzrost cen pozostanie wysoki. Analitycy niemal zgodnie wskazują, że szczyt inflacji wystąpi w okolicach sierpnia – inflacja w III kwartale ma oscylować wokół 15,5 proc. Tego, że wzrost cen będzie jeszcze szybszy zimą, spodziewa się jedynie pięć spośród 34 ankietowanych osób i zespołów. Równocześnie prognozy zakładają tylko bardzo delikatne hamowanie inflacji w I połowie 2023 r., mimo że Rada Polityki Pieniężnej już znacząco podwyższyła stopy procentowe.

Głównym zagrożeniem, jeśli chodzi o inflację, jest obecnie wzrost cen energii elektrycznej i ogrzewania wraz z kolejnymi decyzjami Urzędu Regulacji Energetyki. Niedawne komentarze prezesa URE wskazują, że podwyżki z początkiem 2023 r. będą sięgać kilkudziesięciu procent – bieżące prognozy prawdopodobnie wciąż nie odzwierciedlają dokładnie tego zagrożenia.

Ekonomiści są stosunkowo spokojni o kondycję rynku pracy. Bieżące prognozy zakładają niewielkie wahania stopy bezrobocia przez kolejny rok. Polska pozostaje jednym z państw Unii Europejskiej, gdzie przedsiębiorstwa najszerzej raportują niedobory pracowników. Mamy też stosunkowo dużo pracowników migrantów. Oba te czynniki zapewniają pewien bufor bezpieczeństwa. Na rynku pracy skutkiem spowolnienia będzie raczej spadek liczby ofert pracy oraz mniejsza mobilność pracowników między firmami, a nie zwolnienia.

Jak wyłaniamy najlepszego analityka makroekonomicznego?

Konkurs na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowany jest przez redakcję „Parkietu” od 2007 r. Obecnie trwają edycje XV i XVI, obejmujące prognozy na 2022 i 2023 r.

Rywalizacja jest otwarta dla wszystkich, którzy chcą sprawdzić swoje umiejętności analityczne: ekonomistów z instytucji finansowych i ośrodków badawczych, niezależnych ekspertów, a także pracowników naukowych i studentów. Uczestnicy konkursu (obecnie jest ich 36) cztery razy do roku nadsyłają prognozy na cztery kolejne kwartały dla ośmiu wskaźników makroekonomicznych i rynkowych. Za każdą prognozę mogą otrzymać od 0 do 1 pkt w zależności od tego, jak wypada ona na tle faktycznego odczytu danego wskaźnika oraz przewidywań innych uczestników. Podsumowując prognozy na dany kwartał, największą wagę przypisujemy tym formułowanym najwcześniej (z rocznym wyprzedzeniem), najmniejszą zaś – najświeższym (sporządzonym kwartał wcześniej). W rankingu ogólnym największą wagę mają punkty za prognozy zmian PKB i zmian wskaźnika cen konsumpcyjnych (czyli inflacji). W 2021 r. zwycięzcą konkursu został dr Wojciech Zatoń z Uniwersytetu Łódzkiego, rok wcześniej triumfowali ekonomiści z Santander Bank Polska, a w 2019 r. Mikołaj Raczyński, obecnie członek zarządu Noble Funds TFI. GS

Partnerem merytorycznym konkursu jest Polski Instytut Ekonomiczny

materiały prasowe