Zniesienie „Belki” ulży gospodarce

Niemal 60 proc. ekonomistów uważa, że zwolnienie części inwestycji z podatku od zysków kapitałowych pobudzi rozwój gospodarki.

Jeśli niedzielne wybory do parlamentu doprowadzą do władzy dzisiejszą opozycję, dni podatku od zysków kapitałowych, powszechnie znanego jako „podatek Belki”, mogą być policzone. Pomijając Lewicę, wszystkie opozycyjne komitety wyborcze opowiadają się za daleko idącą modyfikacją tej daniny. Rząd PiS, który w 2022 r. również analizował możliwość zmian w podatku Belki, m.in. wprowadzenia kwoty wolnej na poziomie 10 tys. zł, zarzucił te plany.

Pomoc w walce z inflacją

Podatek od zysków kapitałowych obowiązuje w Polsce od 2002 r., gdy ministrem finansów był Marek Belka. Początkowo stawka tego podatku wynosiła 20 proc., ale od 2004 r. jest stale utrzymywana na poziomie 19 proc.

O obniżeniu tej stawki nie mówi dzisiaj żadna z sił politycznych. Większość jednak chciałaby, aby przynajmniej część inwestycji była z podatku od zysków kapitałowych zwolniona. Najdalej idzie Trzecia Droga, która proponuje, aby całkowicie zwolnić z tej daniny osoby fizyczne, a w okresie podwyższonej inflacji nie pobierać jej w ogóle. Konfederacja opowiada się za zniesieniem podatku Belki od lokat i obligacji, z kolei Platforma Obywatelska i Bezpartyjni Samorządowcy proponują, aby zwolnione były wszelkie inwestycje o wartości do 100 tys. zł. W pomyśle PO dodatkowym warunkiem zwolnienia byłby co najmniej roczny horyzont inwestycji.

Tym zmianom przyświecają różne cele. Politycy Trzeciej Drogi sądzą, że zwolnienie lokat i inwestycji z podatku od zysków kapitałowych zwiększy skłonność Polaków do oszczędzania, co pomoże stłumić inflację. Politycy PO widzą w tym również sposób na rozruszanie rynku kapitałowego i pobudzenie wzrostu inwestycji w gospodarce.

Podatkowy impuls

O ocenę tych propozycji poprosiliśmy uczestników panelu ekonomistów „Parkietu” i „Rzeczpospolitej”. Z tezą, że „zniesienie podatku od zysków kapitałowych od niektórych inwestycji (np. inwestycji o horyzoncie powyżej roku i wartości do 100 tys. zł) pozytywnie wpłynie na tempo rozwoju polskiej gospodarki”, zgodziło się 57 proc. spośród 35 naukowców, którzy wzięli udział w tej sondzie. Przeciwnego zdania było 31 proc. ankietowanych.

– W świetle teorii ekonomii podatek od zysków kapitałowych jest zdecydowanie najbardziej szkodliwą daniną, jaką tylko można wprowadzić, ponieważ zaburza bodźce do oszczędzania, redukuje tempo akumulacji kapitału oraz inwestycje w kraju, a w rezultacie ogranicza produkcję i dochody. Bez wątpienia jego zniesienie pozytywnie wpłynęłoby na tempo rozwoju gospodarczego w Polsce – mówi prof. Andrzej Cieślik z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. – Zniesienie podatku od zysków kapitałowych w odniesieniu do inwestycji długoterminowych (np. co najmniej trzy- lub pięcioletnich) powinno przyczynić się do zwiększenia długoterminowych oszczędności, także na czas emerytury. Oszczędności te są w Polsce wyjątkowo niskie na tle innych państw UE. Tymczasem mogą one być m.in. źródłem finansowania inwestycji. Zniesienie wspomnianego podatku pozwoli także zmniejszyć ryzyko niedopasowania struktury terminowej depozytów do kredytów, a tym samym podnieść bezpieczeństwo funkcjonowania banków – dodaje prof. Małgorzata Zaleska z SGH i Polskiej Akademii Nauk, była prezes GPW. – Warto dbać o rynek kapitałowy, aby warunki finansowania innowacyjnych firm były u nas dobre i aby szerokie grono ludzi czerpało z tego korzyści, inwestując bezpośrednio w kapitał produktywny – podkreśla z kolei dr Łukasz Rachel, adiunkt na University College London i członek grupy eksperckiej Dobrobyt na Pokolenia.

Sceptycyzm części uczestników naszego panelu wynika m.in. z tego, że taka modyfikacja systemu podatkowego w największym stopniu odciążyłaby relatywnie zamożne gospodarstwa domowe, prowadząc do wzrostu nierówności, a dodatkowo mogłaby wymuszać podwyższenie podatków od pracy.