EMIR czai się za rogiem

Już w przyszłym roku wejdą w życie nowe regulacje dotyczące pozagiełdowego rynku transakcji pochodnymi. W efekcie, znaczna część tych transakcji zawieranych przez banki w Unii Europejskiej na nieregulowanych rynkach pozagiełdowych będzie obowiązkowo rozliczana przez centralne izby rozliczeniowe.

Dodatkowo banki będą musiały raportować wszystkie transakcje na pozagiełdowych instrumentach pochodnych – bez względu na ich wielkość – do repozytoriów transakcji. Nowa regulacja rynków finansowych jest odpowiedzią Komisji Europejskiej na wydarzenia związane z kryzysem finansowym 2008 r. i upadkiem Lehman Brothers, który zachwiał stabilnością systemu finansowego. EMIR (European Market Infrastructure Regulation) ma zapobiec podobnym problemom w przyszłości.

Podstawowe cele wprowadzanej reformy to przede wszystkim minimalizacja systemowego ryzyka kredytowego uczestników rynku transakcji pochodnych oraz wzrost przejrzystości i stabilności tego rynku. Dla banków funkcjonujących w Polsce rozliczanie pozagiełdowych transakcji pochodnymi za pomocą izby rozliczeniowej stanowi nowość i wymaga wielu zmian w zakresie wykorzystywanych metod pomiaru i zarządzania ryzykiem, procedur operacyjnych związanych z zawieraniem i rozliczaniem transakcji, wewnętrznych regulacji oraz dokumentacji regulującej zasady współpracy z klientami.

Z punktu widzenia klienta banku EMIR w pierwszym etapie spowoduje prawdopodobnie wzrost kosztu zabezpieczania ryzyka przy wykorzystaniu instrumentów pochodnych. Jednak docelowo, regulacja ta poprzez zwiększenie przejrzystości rynku oraz świadomości rzeczywistej redukcji ryzyka kredytowego kontrahenta na rynku międzybankowym powinna doprowadzić do większej konkurencji oraz niższych cen.

Zakres produktów podlegających rozliczaniu za pośrednictwem izb rozliczeniowych będzie się stopniowo rozszerzał, w miarę jak izby rozliczeniowe będą przygotowywać odpowiednie zaplecze techniczne pozwalające na obsługiwanie bardziej egzotycznych typów transakcji OTC. W pierwszej fazie obowiązywania nowych regulacji obowiązkowi rozliczania transakcji pochodnych przez CCP będą prawdopodobnie podlegały głównie transakcje pochodne stopy procentowej typu FRA oraz IRS.

Wejście w życie nowych regulacji, jak to zazwyczaj bywa, generuje konieczność zmian, które trzeba przeprowadzić zanim przepisy zaczną obowiązywać. I tak banki będą musiały:

– podjąć wiele strategicznych decyzji. W pierwszej kolejności będą musiały rozważyć, do ilu i których izb rozliczeniowych przystąpić oraz w jakim charakterze. Następnie muszą dokonać wyboru repozytoriów transakcji, do których będą raportowane zawierane transakcje;

– dokonać zmian w wielu kluczowych procesach funkcjonowania banku. EMIR ma wpływ na wszystkie procesy w ramach cyklu życia transakcji pochodnych – począwszy od momentu ich zawarcia aż do rozliczenia. Po stronie prawnej powoduje to konieczność wprowadzenia zmian do istniejącej dokumentacji transakcji (regulaminy transakcji itp.) i zawarcia umów z nowymi uczestnikami rynku (izbami rozliczeniowymi i repozytoriami transakcji). Trzeba też wprowadzić wymagane zmiany w systemach IT – szczególnie w zakresie przekazywania danych o transakcjach do nowych typów podmiotów zewnętrznych;

– skalkulować koszty i wykorzystać potencjalne możliwości generowania przychodów. Wdrożenie regulacji EMIR będzie miało wpływ na kalkulację wymogów kapitałowych oraz będzie się wiązało z kosztami przygotowania i wdrożenia nowych rozwiązań. Ponadto EMIR otwiera przed bankami nowe możliwości, związane z rozszerzeniem oferty produktów o usługi związane z pośrednictwem w centralnym rozliczaniu i raportowaniu transakcji oraz zarządzaniu zabezpieczeniami klientów.

W praktyce prawdopodobnie większość banków funkcjonujących na polskim rynku finansowym będzie musiała rozważyć przystąpienie do polskiej izby rozliczeniowej KDPW_CCP, która jest w trakcie przygotowywania odpowiedniej oferty usług. W przeciwnym wypadku banki nie będą miały możliwości zawierania transakcji na stopę procentową w złotych. Będą też musiały przystąpić do jeszcze jednej izby rozliczeniowej – o zasięgu?globalnym – aby uzyskać dostęp do konkurencyjnej oferty rynkowej na transakcje pochodne stopy procentowej w głównych walutach obcych. Z punktu widzenia banku, brak możliwości zawarcia tego typu transakcji jest równoważny z brakiem możliwości zarządzania ryzykiem rynkowym stopy procentowej, czyli jednym z najistotniejszych czynników ryzyka w działalności bankowej.