Co cele zrównoważonego rozwoju (SDGs) oznaczają dla inwestorów?

Ostatnio coraz większą popularność zyskują idee zrównoważonego i odpowiedzialnego rozwoju. Dotyczy to nie tylko całych gospodarek, ale też pojedynczych przedsiębiorstw i w coraz większym stopniu wpływają one na modele biznesowe oraz sposób podejmowania decyzji inwestycyjnych.

W popandemicznym świecie coraz ważniejsze będą: świadomość oddziaływania jednostki na zmiany klimatu, bioróżnorodność i ekosystem jako całość oraz oczekiwania, że negatywny wpływ człowieka na środowisko naturalne będzie ograniczany. Gdy świat zdoła uporać się z pandemią Covid-19, coraz większą rolę będą odgrywać działania na rzecz przemian i przeobrażeń świata, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone w sposób zrównoważony, z szacunkiem dla środowiska naturalnego oraz z uwzględnieniem potrzeb przyszłych pokoleń.

Agenda 2030

W 2015 roku przywódcy 193 krajów członkowskich ONZ podpisali dokument „Przekształcamy nasz świat: Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030". Dokument ten zawiera 17 celów zrównoważonego rozwoju (ang. Sustainable Development Goals – SDGs, rysunek 1), które wskazują najważniejsze wyzwania naszych czasów w pięciu obszarach – tzw. 5xP: ludzie (ang. people), planeta (ang. planet), dobrobyt (ang. prosperity), pokój (ang. peace), partnerstwo (ang. partnership). Mają one wspierać budowę lepszego świata z korzyścią dla mieszkańców planety. Dokument poza nadrzędnymi celami wskazuje 169 pobocznych, które mają być osiągnięte przez szerokie grono interesariuszy, oraz 232 wskaźniki, które umożliwią pomiar stopnia ich realizacji.

Osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju będzie wymagać współpracy między wszystkimi, którzy się przyczyniają do rozwoju gospodarczego oraz tych, którzy z niego korzystają. Rządy więc powinny umożliwić ich realizację poprzez odpowiednią legislację oraz inicjatywy zachęcające i wspierające sektor prywatny, który będzie musiał dostosować swoje działania do nowych realiów. Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) szacuje, że globalny poziom inwestycji potrzebny do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju wyniesie średnio od 5 do 7 bilionów dolarów rocznie w latach 2015–2030, z czego od 3,3 do 4,5 biliona dolarów przypada na kraje rozwijające się. Skala tych inwestycji wymaga istotnego napływu nowego kapitału. Jednak rolą systemu finansowego w tworzeniu nowego porządku po pandemii zgodnego z celami zrównoważonego rozwoju będzie także przekierowanie obecnych nadwyżek kapitałowych na nowe tory oraz zwiększenie swojej roli jako nadzorców podmiotów, w które inwestują i które finansują.

ESG a SDGs

Uwzględnianie celów w procesie inwestycyjnym będzie miało w przyszłości wpływ na stopy zwrotu z instrumentów finansowych, w tym na wyniki funduszy inwestycyjnych i emerytalnych, oraz odporność całego systemu finansowego. Wraz ze wzrostem popularności inwestowania etycznego i społecznie odpowiedzialnego pojawiają się kolejne kryteria i cele, które dla wielu mogą być mylące lub niezrozumiałe.

Pod koniec XX wieku zaczęły się pojawiać zręby zrównoważonego inwestowania. Inwestorzy unikali spółek i sektorów, które działały nieetycznie lub niezgodnie z określonymi wartościami. Ofiarami tej negatywnej selekcji byli np. producenci broni czy tytoniu.

W połowie minionej dekady najwięksi inwestorzy zaczęli odchodzić od czysto etycznej analizy spółek na rzecz integracji kryteriów ESG w procesie inwestycyjnym. Katalizatorem zmian było ustanowienie przez ONZ zasad odpowiedzialnego inwestowania (ang. UN Principles for Responsible Investment, PRI). W procesie inwestycyjnym zaczęto oceniać perspektywy finansowe spółek poprzez pryzmat m.in. kwestii środowiskowych, kapitału ludzkiego i społecznego oraz przestrzegania zasad ładu korporacyjnego. Analitycy skupiali się na ogromnej ilości danych ze spółek, które były często nieporównywalne. Kluczowe w analizie było to, czy sposób wytwarzania dóbr i usług, a także funkcjonowanie przedsiębiorstwa, były zrównoważone i odpowiedzialne. Mniejsze znaczenie miało, co spółka produkuje oraz wpływ tych towarów i usług na społeczeństwo oraz środowisko.

Uchwalenie celów zrównoważonego rozwoju spowodowało globalną zmianę w sposobie analizy spółek i ich wpływu na środowisko naturalne i społeczeństwo. Na tej zmianie zyskają więc firmy, które są w stanie oferować innowacyjne i wysokiej jakości produkty, usługi i technologie, które próbują wypełnić lukę rynkową związaną z problemami środowiska, społeczeństwa czy miejscem pracy.

Pandemia koronawirusa uzmysłowiła inwestorom, że dysponujemy już narzędziami, które mogą przyczynić się m.in. do wyrównywania szans czy lepszego zarządzania zasobami naturalnymi. Cele zrównoważonego rozwoju będą więc wspierać firmy, które zaoferują produkty ułatwiające dostęp do edukacji, finansowania w krajach rozwijających się, produkujące żywność w sposób zrównoważony czy oferujące niskoemisyjne technologie nowej generacji. Takie przedsiębiorstwa nie tylko więc będą rozwiązywać globalne problemy i bezpośrednio przyczyniać się do realizacji SDGs, ale także stworzą modele biznesowe, które mają szanse stać się podstawą nowoczesnej gospodarki.

Nowe wyzwania

Ocena działań spółek oraz ich produktów pod kątem SDGs nie jest łatwa, ponieważ jest to wciąż nowy temat. Z jednej strony brakuje danych, a z drugiej zrozumienia roli, jaką do odegrania mają inwestorzy, w tym fundusze inwestycyjne i emerytalne.

Bardziej aktywny i świadomy powinien być dialog prowadzony między spółką a inwestorem. Aby sprostać wymaganiom, inwestorzy muszą rozumieć zarówno pozytywne, jak i negatywne aspekty podejmowanych decyzji, a także pozostałych aktywności związanych z daną inwestycją. W analizie oddziaływania spółki na planetę i społeczeństwo przydatne mogą być odpowiedzi na pytania przygotowane przez Impact Management Project (IMP). W ramach tej inicjatywy powstał zestaw norm, które pozwalają przedsiębiorstwom, jak i inwestorom zrozumieć ich wpływ oraz określić jego rodzaj, tak aby zmniejszyć ten negatywny, a zwiększyć pozytywne oddziaływanie na planetę.

Z kolei w ramach zasad odpowiedzialnego inwestowania (PRI) oddziaływanie inwestorów na spółki może odbywać się w trojaki sposób. Po pierwsze ma to miejsce poprzez decyzje inwestycyjne, które opierają się na wskaźnikach zdefiniowanych w ramach celów, a mają wpływ na selekcję, alokację oraz budowę portfela. Po drugie ważne jest wspólne stanowisko inwestorów, którzy będą wywierać wpływ na spółki, aby te aktywniej realizowały SDGs. Ponadto inwestorzy mogą współpracować z regulatorami oraz pozostałymi interesariuszami, aby poprzez rynkowe standardy i inne polityki kształtować działania spółek zgodne z koncepcją zrównoważonego rozwoju.

Potencjał nowych projektów

Oczekiwania inwestorów w kwestii celów zrównoważonego rozwoju dotyczą zarówno rynków publicznych i spółek notowanych na giełdach, jak i tych prywatnych. W przypadku tych pierwszych dominuje tradycyjne inwestowanie tematyczne (ang. thematic investing) oraz nowsze podejście ukierunkowane na skutki (ang. impact-aligned investing). Z kolei na rynku prywatnym, gdzie inwestorzy bezpośrednio finansują rozwój firm w horyzoncie średnio- i długoterminowym, najczęściej mowa jest o inwestowaniu przez oddziaływanie (ang. impact investing).

W ubiegłym roku największe globalne firmy zarządzające aktywami uruchomiły kilka funduszy oferujących ekspozycję na poszczególne cele, w tym związanych z dostępem do wody i warunkami sanitarnymi, energią odnawialną czy opieką zdrowotną. Powoli powstają też strategie związane z SDGs, które dążą do rozwiązywania globalnych problemów. Inwestorzy oczekują, że spółki będą wyraźnie informować o wkładzie, jaki wnoszą w realizację celów poprzez swoje produkty i oferowane usługi.

Świetlana przyszłość?

Podejście do zrównoważonego inwestowania znacząco ewoluowało w ostatnich dekadach. Co istotne, zainteresowanie inwestycjami ESG rośnie wśród różnych grup interesariuszy. Raport banku Morgan Stanley wskazuje, że 95 proc. milenialsów było zainteresowanych tą tematyką. Dla porównania w badaniu z 2017 r. zainteresowanie wyrażało jedynie 9 proc. ankietowanych. Wzrost znaczenia wpływu na planetę i społeczeństwo w procesie inwestycyjnym przyczynia się do lepszego zrozumienia modeli biznesowych spółek oraz dokładniejszego pomiaru ryzyka. Według ostatniego raportu KPMG „Sustainability Reporting" przeszło 69 proc. spośród ponad 5000 analizowanych firm na świecie łączy obecnie swoją działalność z celami zrównoważonego rozwoju ONZ. Jednak zaledwie 14 proc. z nich ujawnia zarówno pozytywny, jaki i negatywny wpływ na SDGs. Znaczący wzrost zaangażowania przedsiębiorstw to wynik przede wszystkim wyższych oczekiwań inwestorów. Kluczowa jest większa przejrzystość przedstawiania danych finansowych i pozafinansowych, a także uwzględniania kryteriów pozafinansowych w procesie podejmowania decyzji finansowych.

Izabela Sajdak, CFA, zarządzająca PFR TFI