Odporność Japonii też ma granice

Rząd premiera Yoshihiko Nody nie robi postępów w uz- drawianiu finansów publicznych Japonii, najbardziej zadłużonego państwa na świecie – ostrzegła wczoraj agencja ratingowa Standard &?Poor's.

Część analityków odebrała to jako sygnał, że instytucja ta szykuje się do obniżki oceny wiarygodności kredytowej Kraju Kwitnącej Wiśni, wynoszącej obecnie AA- (to czwarty stopień na 22-stopniowej skali). Ostatnio zrobiła to w styczniu.

– Stan japońskich finansów publicznych pogarsza się z dnia na dzień, z sekundy na sekundę – ostrzegł wczoraj Takahira Ogawa, dyrektor ds. ratingów państw w S&P w Singapurze. Według japońskiego wiceministra finansów Fumihiko Igarashiego w tym roku fiskalnym (kończy się w marcu) dług publiczny Japonii po raz pierwszy w historii przekroczy biliard jenów (około 43 bln zł), w porównaniu z 924,4 bln jenów na koniec minionego roku fiskalnego. Zadłużenie sięgało wówczas około 220 proc. japońskiego PKB.

Noda, który kieruje rządem w Tokio od września, usiłuje zahamować narastanie długu, ale utrudniają to m.in. koszty likwidacji skutków marcowego trzęsienia ziemi i fali tsunami. Obecnie próbuje przefor- sować podwyżkę podatku od sprzedaży z 5 do 10 proc., począwszy od 2015 r. Ale jak napisali w opublikowanym w środę raporcie eksperci Międzynarodowego Funduszu Walutowego, to nie wystarczy, aby ustabilizować finanse publiczne. Według nich stawka ta powinna wzrosnąć do 15 proc., czemu powinny towarzyszyć cięcia wydatków socjalnych.

Jak dotąd fatalny stan finansów publicznych Kraju Kwitnącej Wiśni nie martwił inwestorów. Rentowność dziesięcioletnich obligacji japońskich (porusza się odwrotnie do cen) to około 1?proc., o ponad połowę mniej niż takich samych papierów Niemiec i USA. Dzieje się tak, bo około 95 proc. długu Japonii znajduje się w rękach krajowych inwestorów, m.in. ubezpieczycieli i funduszy emerytalnych.

MFW oraz S&P ostrzegają jednak, że prędzej czy później nawet Japonia może stracić zaufanie rynków. „Ostatnie wydarzenia z innych rozwiniętych gospodarek dowodzą, jak szybko mogą się zmienić nastroje inwestorów wobec państw z niemożliwymi do  podtrzymania deficytami budżetowymi" – napisali eksperci MFW w środowym raporcie. Tego dnia wszystkich oferowanych na aukcji obligacji nie były w stanie sprzedać Niemcy, choć wcześniej te papiery uważano za jedne z najbezpieczniejszych na świecie.

„Gdyby rentowność japońskich obligacji wzrosła, dług Japonii stałby się niemożliwy do udźwignięcia" – dodali autorzy raportu. W ub.r. na odsetki od obligacji Tokio wydało równowartość 2 proc. PKB. Gdyby rentowność tych papierów wzrosła średnio o 1 pkt proc., koszt obsługi długu skoczyłby do 4 proc. PKB. Japonia mogłaby wówczas popaść w spiralę zadłużenia: narastający dług jeszcze bardziej windowałby rentowność obligacji, a to znów powiększałoby dług.

Taki scenariusz byłby wstrząsem dla światowych rynków. Przecena japońskich obligacji oznaczałaby znaczące straty dla tamtejszych instytucji finansowych, które w efekcie mogłyby zacząć wyprzedawać zagraniczne aktywa. Tymczasem ich zagraniczna pozycja inwestycyjna netto sięga 1,5 bln USD.

Wczoraj główny indeks tokijskiej giełdy zniżkował o 1,8?proc. Zdaniem większości analityków nie była to jednak tylko reakcja na ostrzeżenia S&P i MFW, ale i na kryzys fiskalny w strefie euro oraz słabe dane z USA. Zawirowania w tych regionach powodują aprecjację jena, uważanego przez inwestorów za bezpieczną przystań, a to uderza w japoński eksport stanowiący motor tamtejszej gospodarki. W ostatnich sześciu miesiącach jen umocnił się wobec euro o 12,5 proc., a wobec dolara o ponad 6 proc.