Koncepcja praw człowieka

Czym są prawa człowieka?

Są to prawa, które przysługują każdej jednostce ludzkiej. Są to prawa niezbywalne, powszechne i przyrodzone. Prawa człowieka są to prawa niewzajemne, tzn. należą się one człowiekowi niezależnie od jakiejkolwiek jego aktywności w zakresie świadczeń. Miarodajną listą podstawowych praw człowieka jest lista z Międzynarodowej Karty Praw Człowieka, na którą składają się: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka wraz z Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Paktem Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych. Już w latach 70. wyróżniono trzy generacje praw człowieka. Prawa człowieka I generacji zostały zdefiniowane i zapisane przez ONZ w Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych. I generacja praw człowieka ma charakter fundamentalny i ich przestrzeganie nie podlega jakiejkolwiek swobodzie decyzyjnej po stronie państwa. Jedyną dopuszczalną forma ingerencji państwa w prawa I generacji jest konieczność ochrony praw i dóbr innych jednostek. W I generacji praw człowieka mamy bowiem takie prawa jak prawo do życia, prawo do wyrażenia opinii, prawo do wolności, w tym wolności osobistej, prawo do równości wobec prawa, jak również prawo do tajemnicy korespondencji, prawo do prywatności. Prawa II generacji to m.in. prawo do pracy, prawo do godziwego wynagrodzenia, prawo do tworzenia związków zawodowych, prawo do wypoczynku, prawo do ochrony zdrowia. Realizacja praw II generacji wymaga aktywności po stronie państwa w zakresie stworzenia określonych ram prawnych. Do III generacji praw człowieka zalicza się m.in. prawo do zdrowego środowiska naturalnego, prawo do ochrony danych osobowych. W kontekście praw człowieka ważne jest to, aby odróżniać „prawo" od słowa „wolność". Prawo odnosi się bowiem do uprawnień – prawo „do" – nadanych przez konkretne regulacje, natomiast „wolność" jest rozumiana jako wolność od czegoś w znaczeniu granic ingerencji najczęściej państwa w określone sfery funkcjonowania jednostki ludzkiej