Ustawa o obligacjach. Komentarz praktyków

Choć nie jest to celem autorów, komentarz do ustawy o obligacjach ilustruje przy okazji jakość polskiego prawa pełnego niedoróbek i sprzeczności.

Aktualizacja: 06.02.2017 20:58 Publikacja: 30.07.2015 15:52

Emil Szweda, Obligacje.pl

Emil Szweda, Obligacje.pl

Foto: Archiwum

Ustawa o obligacjach obowiązująca od 1 lipca z jednej strony pozwala na emitowanie w Polsce obligacji przez podmioty prawne zarejestrowane za granicą, z drugiej strony w sposób pośredni wyklucza SKA z siedzibą poza Polską z katalogu emitentów obligacji w Polsce. Problem polega na tym, że np. w Niemczech spółki komandytowo-akcyjne są podmiotami prawnymi. Na gruncie nowej ustawy jednocześnie mogą i nie mogą one emitować obligacji w Polsce, a podjęcie ryzyka może się wiązać z odpowiedzialnością karną.

Praktyka cenniejsza od teorii

Przykładów wątpliwej jakości zmian prawnych w ustawie jest więcej. Akt wskazuje np., że próg emisji (minimalna wartość obligacji, która musi zostać objęta, aby emisja doszła do skutku) powinien być wskazany w propozycji nabycia obligacji oraz w uchwale o emisji, a nie w warunkach emisji obligacji. Problem polega na tym, że propozycje nabycia są składane wyłącznie przy przeprowadzaniu ofert prywatnych. W emisjach publicznych propozycje nie są składane inwestorom, co oznacza, że – literalnie podchodząc do treści ustawy – emitent nie może określić minimalnego progu emisji w warunkach samej emisji. Problem dotyczy zresztą także oferty prywatnej, bo próg emisji zapisywany będzie w propozycji nabycia, a nie w warunkach emisji. W efekcie tej niedoróbki inwestorzy muszą czytać dokumenty ofertowe jeszcze uważniej niż dotąd.

Na ten i wiele innych problemów wraz z propozycjami ich rozwiązań wskazują autorzy „Ustawy o obligacjach. Komentarz praktyków", którą wydało Wydawnictwo Naukowe PWN. Owi praktycy to czwórka prawników – Joanna Krzyżakowska, Alicja Piskorz, Bartłomiej Stępień i Przemysław Szpytka – na co dzień zajmujący się m.in. przygotowywaniem transakcji na rynku kapitałowym, emisjami obligacji, ustanawianiem zabezpieczeń, obowiązkami informacyjnymi spółek publicznych etc.

Pozycja, którą stworzyli, nie jest – co sami podkreślają – typowym komentarzem do ustawy. To raczej rodzaj przewodnika, który na pierwszym miejscu stawia praktyczność. Zapewne niewielu czytelników samej ustawy o obligacjach odgadłoby, że spółki z o.o. nie mogą emitować obligacji zamiennych lub że na emisję obligacji partycypacyjnych muszą zgodzić się właściciele spółki, a na emisję obligacji wieczystych już nie (choć chciała tego KNF).

Emisje ustawowe

Największym atutem „Komentarza praktyków" jest zmierzenie się z nowościami wprowadzanymi przez ustawę, a przecież trudno być praktykiem w aspektach, które nie wyszły dotąd poza fazę teorii. M.in. chodzi o omówienie nowych typów emitentów (spółki celowe, oznaczające w tym wypadku spółki powołane wyłącznie do przeprowadzenia emisji obligacji i nieprowadzące żadnej innej działalności) oraz przede wszystkim o nowe rodzaje obligacji.

Emisje obligacji partycypacyjnych dających prawo do udziału w zyskach przedsiębiorstwa na gruncie ustawy nie muszą być zatwierdzane przez właścicieli emitenta, ale autorzy komentarza sugerują, by ze względu na możliwy konflikt interesów (prawo do zysków należy jednocześnie i do posiadaczy obligacji partycypacyjnych, i do właścicieli spółki) decyzję o takiej emisji zatwierdzał organ właścicielski spółki. Zwłaszcza że prawo do przeprowadzenia takiej emisji powinno być wpisane w statut emitenta (jego zmianę zatwierdzają udziałowcy/akcjonariusze). Z tego powodu przygotowanie emisji obligacji partycypacyjnych może być dłuższe niż jakiejkolwiek innej formy emisji. Lecz zarazem są one odpowiedzią na oczekiwania inwestorów finansujących przedsięwzięcia o podwyższonym ryzyku.

Co ciekawe, w przypadku obligacji wieczystych autorzy komentarza nie wskazują na konieczność uzyskania zgody na przeprowadzenie emisji przez właścicieli spółki, choć to właśnie obligacjom wieczystym jest najbliżej do tzw. akcji niemych. W uwagach do projektu ustawy KNF zwrócił nawet uwagę, że obligacje wieczyste „wieczyście" obciążą zyski emitenta, wobec czego zgodę na przeprowadzenie emisji powinien wyrazić organ decydujący o podziale zysku. Twórcy ustawy uznali jednak, że w tym aspekcie obligacje wieczyste nie różnią się istotnie od np. długoterminowych kredytów i nie pozbawiają właścicieli prawa do decyzji o podziale zysku.

Zgromadzenie obligatariuszy

Dla części obserwatorów rynku zgromadzenia obligatariuszy mogą być znacznym uproszczeniem relacji między emitentem obligacji a ich właścicielami. Warunki emisji będą mogły być zmieniane, nawet jeśli w zgromadzeniu nie będą uczestniczyli wszyscy posiadacze obligacji (wystarczy połowa posiadaczy i 3/4 głosów „za", by zmienić np. oprocentowanie obligacji). Trudno podejrzewać ustawodawców o chęć ułatwienia emitentom działania na niekorzyść obligatariuszy. Jest nawet odwrotnie – ustawa stara się chronić ich prawa. Np. w przypadku notowanych papierów potrzebna jest zgoda 100 proc. głosów obecnych na ZO, aby zmienić tzw. warunki kwalifikowane (czyli te najważniejsze, jak oprocentowanie, data wykupu, wartość nominalna), dając możliwość zaskarżenia uchwał „sprzecznych z dobrymi obyczajami", podjętych na nieprawidłowo zwołanym ZO lub podjętych mimo braku ich anonsowania w ogłoszeniu o zwołaniu zgromadzenia.

Dla części prawników możliwość zmiany warunków emisji wobec braku wyraźnej zgody wszystkich obligatariuszy (tj. także tych nieobecnych na ZO) jest kontrowersyjna. Jeśli przyjąć, że obligacja jest formą pożyczki, a warunki emisji są umową pożyczki, to zmiana warunków tej umowy bez zgody drugiej strony (wierzyciela) jest rzeczą niedopuszczalną. Pewną alternatywną mógłby być np. przymusowy wykup tych obligacji, które nie wzięły udziału w ZO.

„Komentarz praktyków" nie rozwodzi się jednak nad tą stroną zgromadzeń obligatariuszy. Jest natomiast praktycznym przewodnikiem dla tych, którzy zgromadzenia chcieliby zwoływać lub w nich uczestniczyć. Pomija jednak kwestię niezwykle istotną – jak skłonić obligatariuszy zadowolonych ze status quo do wzięcia udziału w obradach ZO? Ghelamco zaproponowało dodatkowe wynagrodzenie dla uczestników ZO, lecz mimo to nie uzbierało kworum niezbędnego do wyrażenia zgody na wypłatę dywidendy. Jest więc miejsce na kolejny praktyczny przewodnik po rynku obligacji.

Kalendarium

Poniedziałek, 27 lipca

Victoria Dom (VDM0217) | ustalenie praw do odsetek.

e-Kancelaria (EKK1016) | wypłata odsetek.

PCC Consumer Products Kosmet (KOS0516) | ustalenie praw do odsetek.

ZM Mysław (MYS0715) | wypłata odsetek i wykup obligacji.

AOW Faktoring (AOW0416) | wypłata odsetek.

Wtorek, 28 lipca

Comp (CMP0717) | wypłata odsetek i początek nowego okresu odsetkowego.

PCC Autochem (AUT0217) | ustalenie praw do odsetek.

PCC Consumer Products Kosmet (KOS1117) | ustalenie praw do odsetek.

Kruk (KRU1116) | ustalenie praw do odsetek.

e-Kancelaria (EKA1115) | ustalenie praw do odsetek.

SMS Kredyt Holding (SMS0716) | wypłata odsetek.

Środa, 29 lipca

Konopiska (KON0715) | wypłata odsetek i wykup obligacji.

Regis (RGS0717) | wypłata odsetek.

Murapol (MUR0418) | wypłata odsetek i początek nowego okresu odsetkowego.

Ghelamco Invest (GHE0118) | wypłata odsetek i początek nowego okresu odsetkowego.

BBI Development NFI (BBI0217) | ustalenie praw do odsetek.

SMS Kredyt Holding (SMS0716) | początek nowego okresu odsetkowego; (SMS0418) | wypłata odsetek.

Czwartek, 30 lipca

Prime Minerals (CCA0216) | ustalenie praw do odsetek.

Europejski Fundusz Medyczny (EFM0416) | wypłata odsetek.

Best (BST0418, BST1018) | wypłata odsetek i początek nowego okresu odsetkowego.

M.W. Trade (MWD1115) | ustalenie praw do odsetek.

SBRiR w Wołominie (BSW0715) | wypłata odsetek i wykup obligacji.

Regis (RGS0717) | początek nowego okresu odsetkowego.

EGB Investments (EGB0118) | wypłata odsetek i początek nowego okresu odsetkowego.

SMS Kredyt Holding (SMS0418) | początek nowego okresu odsetkowego.

Piątek, 31 lipca

Granit-Color (GRA0816) | ustalenie praw do odsetek.

PTI (PTI0816) | wypłata odsetek i początek nowego okresu odsetkowego.

2C Partners (2CP0416, 2CP0517) | wypłata odsetek.

Europejski Fundusz Medyczny (EFM0416) | początek nowego okresu odsetkowego.

Vantage Development (VTG0816) | ustalenie praw do odsetek.

Vindexus (VIN1116) | ustalenie praw do odsetek.

P.R.E.S.C.O Group (PRE0815) | ustalenie praw do odsetek.

Getin Noble Bank (GNB0817) | ustalenie praw do odsetek.

Kerdos Group (KRS0416) | wypłata odsetek.

Enea (ENA0220) | ustalenie praw do odsetek.

Mikrokasa (MKR1115) | ustalenie praw do odsetek.

Voxel (VOX0716) | wypłata odsetek i początek nowego okresu odsetkowego.

Sobota, 1 sierpnia

Kerdos Group (KRS0416) | początek nowego okresu odsetkowego.

Quality All Development (QLT1115) | początek nowego okresu odsetkowego.

2C Partners (2CP0416, 2CP0517) | początek nowego okresu odsetkowego.

Niedziela, 2 sierpnia

Dom Development (DOM0217) | początek nowego okresu odsetkowego.

Catalyst: Coraz tańsze obligacje

Sezon wakacyjny ma to do siebie, że zwykle na rynku dzieje się niewiele, ale jeśli już pojawi się powód (lub jego cień) do dokonania transakcji na Catalyst, siły podaży i popytu oddziałują na notowania ze zdwojoną siłą. A ponieważ strachem zarazić się równie łatwo co chciwością, to efektem bywają spektakularne zmiany notowań.

Najlepszym przykładem są obligacje GNB. Bank wprowadził na Catalyst najwięcej serii obligacji, a większość z nich oferował w ramach publicznych emisji, najczęściej obligacji podporządkowanych. Niektóre serie – głównie te emitowane w I połowie 2014 r. – potaniały już do 90 proc. nominału. Są one najtańsze, ponieważ do dnia wykupu zostało im najwięcej czasu, a inwestorzy wiedzą, że w razie upadłości lub likwidacji banku, papiery podporządkowane ustawiają się na końcu kolejki. O upadłości GNB nikt nie mówi, ale w połowie lipca agencja Eurorating obniżyła ocenę GNB do BB- (spekulacyjny) z perspektywą negatywną.

Lecz to tylko jeden z przykładów. Obligacje Mirbudu spadły poniżej 85 proc. nominału za sprawą negatywnych ocen na forach internetowych, notowania Kerdosu spadają nawet poniżej 90 proc., bo inwestorzy podejrzliwie podchodzą do zmiany strategii, inne papiery tracą, bo akurat ktoś z ich posiadaczy potrzebował gotówki. A pieniądze wyjechały. Tylko czy wrócą?

Gospodarka
Donald Tusk o umowie z Mercosurem: Sprzeciwiamy się. UE reaguje
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Gospodarka
Embarga i sankcje w osiąganiu celów politycznych
Gospodarka
Polska-Austria: Biało-Czerwoni grają o pierwsze punkty na Euro 2024
Gospodarka
Duże obroty na GPW podczas gwałtownych spadków dowodzą dojrzałości rynku
Materiał Promocyjny
Cyfrowe narzędzia to podstawa działań przedsiębiorstwa, które chce być konkurencyjne
Gospodarka
Sztuczna inteligencja nie ma dziś potencjału rewolucyjnego
Gospodarka
Ludwik Sobolewski rusza z funduszem odbudowy Ukrainy