Czy krótka sprzedaż w Europie wygra z regulacjami?

Wraz z po­pra­wą sy­tu­acji na gieł­dach re­gu­la­to­rzy wy­co­fu­ją się z re­stryk­cyj­ne­go po­dej­ścia do krót­kiej sprze­da­ży. Co wska­zu­je, że nie uwa­ża­ją, iż jej sto­so­wa­nie przez in­we­sto­rów gro­zi wy­wo­ła­niem no­wej fa­li kry­zy­su

Ta strategia inwestycyjna jest stosowana na europejskich giełdach już od wieków. Pierwszy znany przypadek został odnotowany w 1609 r. w Amsterdamie, gdzie holenderski trader Isaac Le Maire obracał w ten sposób akcjami Kompanii Wschodnioindyjskiej. Został za to wówczas powszechnie potępiony, co zaowocowało pierwszym w historii zakazem krótkiej sprzedaży. Restrykcje zostały uchylone po kilku latach, by jednak powracać w następnych stuleciach na europejskie i światowe giełdy, zwykle po kryzysach finansowych. Nigdy jednak nie udało się regulatorom wyeliminować tej praktyki, która stała siź jednym z naturalnych mechanizmów rynkowych.

[srodtytul]Nieuchwytny rynek[/srodtytul]

Dokładne statystyki dotyczące krótkiej sprzedaży w Europie i na świecie nie istnieją. Niektóre firmy badawcze (np. Data Explorers, Sungard Financial Systems) uważają jednak, że dobrym wskaźnikiem są dane o pożyczaniu akcji. To właśnie one są wykorzystywane do transakcji tego typu. Brytyjska organizacja International Stock Lending Association (ISLA) szacuje, że rynek pożyczek sięgnął na świecie w 2007 r. 1 bln funtów (niestety dane o pożyczaniu akcji nie są wskazówką na temat rozmiaru tzw. nagiej krótkiej sprzedaży).

Upadek amerykańskiego banku inwestycyjnego Lehman Brothers oraz eskalacja światowego kryzysu finansowego spowodowały, że wielu europejskich regulatorów wprowadziło na jesieni 2008 r. czasowe zakazy krótkiej sprzedaży. Wpływ regulacyjnych ograniczeń na rynki był mocno dyskusyjny. Na pewno nie zapobiegł przecenie na giełdach trwającej aż do wiosny 2009 r.

Większość restrykcji została zniesiona w II kwartale 2009 r. wraz z poprawą sytuacji na giełdach, co wskazuje na to, że europejscy regulatorzy nie uważali wtedy, iż powrót inwestorów do stosowania krótkiej sprzedaży grozi wywołaniem nowej fali kryzysu. "Uważamy krótką sprzedaż za technikę inwestycyjną, która jest uprawniona w normalnych warunkach rynkowych" - głosił raport Financial Services Authority, brytyjskiego urzędu nadzoru rynków, opublikowany w połowie 2009 r.

W kilku krajach częściowe zakazy krótkiej sprzedaży wciąż jednak obowiązują. We Francji zakazane są transakcje przeprowadzane na akcjach kilkunastu spółek finansowych. Francuski regulator AMF w styczniu 2010 r. przedłużył o rok restrykcje obowiązujące bez przerwy od września 2008 r. W Danii zakaz krótkiej sprzedaży akcji kilkudziesięciu spółek będący w mocy od września 2008 r. też wciąż nie został zniesiony.

Dużo bardziej liberalna pod tym względem jest mocno pogrążona w kryzysie Irlandia, gdzie od października 2008 r. zakazane są transakcje dotyczące akcji czterech spółek, w tym AIB oraz Bank of Ireland. W Hiszpanii, innym słabym ogniwie strefy euro, zakazana jest naga krótka sprzedaż 15 spółek finansowych (m.in. Banco Santander). W Austrii podobne restrykcje dotyczą akcji dwóch banków (Erste, Raiffeisen) oraz firm ubezpieczeniowych (VIG, Uniqa). Zakaz ten wygaśnie jednak wraz z końcem listopada 2010 r. Włoski regulator CONSOB zabrania natomiast transakcji na walorach firm, które mają podwyższyć kapitał.

W wielu krajach Starego Kontynentu regulacje nakładają na inwestorów obowiązek zgłaszania im krótkiej sprzedaży, np. w Niemczech dotyczy to pozycji przekraczających poziom 0,2 proc. akcji danej spółki znajdujących się na giełdzie.

[srodtytul]Dokręcanie śruby[/srodtytul]

Europejski kryzys zadłużeniowy, tak jak poprzednie kryzysy, znowu rozpalił dyskusję na temat krótkiej sprzedaży. Inwestorzy prowadzący takie transakcje na rynkach obligacji oraz akcji znaleźli się wśród obwinianych przez polityków o przeprowadzenie "ataku spekulacyjnego" na strefę euro.

Jako pierwsza ponownie wprowadziła zakaz tej praktyki Grecja w kwietniu 2010 r. Miesiąc później BaFin, niemiecki regulator rynku, zakazał nagiej krótkiej sprzedaży akcji dziesięciu firm finansowych oraz obligacji państw strefy euro.

W ślad za tymi restrykcjami pójdzie najprawdopodobniej zaostrzenie regulacji w całej Unii Europejskiej. Pracuje nad tym Komisja Europejska, która ma przedstawić unijnym ministrom finansów propozycje już 7 lipca. Do intensywnej pracy nad nowymi regulacjami mobilizują Komisję naciski rządów Niemiec i Francji, domagających się wypracowania paneuropejskiego zakazu nagiej krótkiej sprzedaży niektórych akcji oraz obligacji.