ANR nie zabierze już ziemi nabywcom. Prawo odkupu jest niezgodne z Konstytucją

Prawo odkupu gruntu jest niezgodne z Konstytucją - zdecydował dziś Trybunał Konstytucyjny. Za to nie znalazł sprzeczności z ustawą zasadniczą w przypadku prawa pierwokupu ziemi przez Agencję Nieruchomości Rolnych

Osoby, które w ciągu ostatnich pięciu lat kupiły grunty od Agencji Nieruchomości Rolnych, choć często nie zdają sobie z tego sprawy, mogą w każdej chwili stracić grunt. Agencja Nieruchomości Rolnych może zastosować wobec nich prawo odkupu, czyli odebrać im ziemię zwracając tylko kwotę, za jaką ją nabyły. Wzrost cen gruntów nie jest brany pod uwagę.

Rząd na ostatnią chwilę przygotował nowelizację kontrowersyjnych przepisów, ale jak podkreślała przedstawicielka rzecznika praw obywatelskich, wcale problemu nie rozwiązał. Mimo to projekt stał się pretekstem, by wystąpić o odroczenie sprawy.

- Wyrok TK będzie miał olbrzymie znaczenie dla prac nad ustawą. Istotą problemu jest to, czy prawo odkupu ma dalej istnieć – mówił w mowie końcowej poseł Wojciech Szrama z PiS, szef sejmowej Komisji Ustawodawczej, próbując przekonać sędziów do zawieszenia sprawy. Tak się jednak nie stało.

- Trybunał stwierdził, ze prawo odkupu w tym kształcie stanowi daleko idącą ingerencję w sferę zawierania umów miedzy stronami i w obrotu prawami majątkowymi - stwierdził w uzasadnieniu sędzia Mirosław Granat. – Ustawa nie określa przesłanek ani warunków jakie Agencja musi spełnić by skorzystać z tego prawa – dodał.

TK uznał, że ewentualne zachowanie prawa odkupu przez ustawodawcę wymagałoby uściślenia systemu rozliczeń przy odkupie, i uwzględnienie w nich warunków rynkowych. Trzeba byłoby przedstawić także dokładne przesłanki korzystania z odkupu.

- Od publikacji uzasadnienia będzie 30 dni na wznowienie już zakończonych spraw. Poszkodowani mogą ubiegać się o odszkodowanie od Skarbu Państwa – tłumaczy Małgorzata Chmielewska z biura rzecznika praw obywatelskich.

Wniosek złożono do TK już ponad dwa lata temu. Wyrok miał zapaść 25 lutego, ale posiedzenie bezterminowo przerwano. Między innymi dlatego przedstawicielka RPO podkreślała wczoraj, że wyrok jest potrzebny już teraz. Z jej wnioskiem zgodziła się przedstawicielka prokuratora generalnego.

- Nie wiadomo, jaki kierunek przyjmie w Sejmie rządowy projekt. A propozycje rządu nie rozwiązały żadnej z poruszanej w skardze do TK kwestii – mówiła. Dodała, że wyrok TK umożliwi wznowienie części spraw przed sądem, a w zawieszonych - wydanie wyroku. Ponadto poszkodowani będą mogli ubiegać się o zadośćuczynienie. W przypadku noweli ustawy nie mieliby takiej możliwości.

Większość sądów, do których część nabywców gruntów próbowała się odwołać od odkupu, od dwóch lat wstrzymuje postępowania, czekając na wyrok TK. – Działania agencji przed ogłoszeniem decyzji Trybunału się nasiliły – mówi radca prawny Krzysztof Dobrowolski, założyciel Ruchu na rzecz Walki z Prawem Odkupu.

TK nie podzielił natomiast zastrzeżeń RPO co do kwestii pierwszeństwa w nabywaniu gruntów. Zgodnie z art. 4 ustawy o prawie przejęcia, inaczej wykupu, jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje w wyniku zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży, Agencja działająca na rzecz Skarbu Państwa, może złożyć oświadczenie o nabyciu tej nieruchomości za zapłatą równowartości pieniężnej.

W tym przypadku Trybunał zwrócił uwagę na zawartość wniosku, w którym nie zaskarżono samej istoty prawa, lecz prawidłowości legislacji. - Art. 4 nie został zaskarżony z punktu widzenia zasad sprawiedliwości społecznej czy równości wobec prawa – stwierdził sędzia Mirosław Granat.