Pierwszy pozew grupowy wobec spółki giełdowej tuż-tuż?

Czy firmy z GPW łamiące przepisy zaleje fala pozwów zbiorowych? To zależy od pierwszego takiego procesu, jaki wkrótce może się zacząć z inicjatywy SII

Od połowy lipca Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych (SII) będzie mogło występować z pozwami zbiorowymi. To szansa dla drobnych inwestorów, którzy w ten sposób dochodziliby roszczeń wobec spółek łamiących przepisy. – Przygotowujemy się do złożenia pozwu na rzecz grupy inwestorów przeciwko jednej ze spółek giełdowych, jednak ostateczną decyzję uzależniamy od woli zawarcia ugody przez drugą stronę – mówi Paweł Wielgus, dyrektor ds. prawnych w SII.

[srodtytul]Spółki muszą się bronić [/srodtytul]

Z naszych ustaleń wynika, że firma, przeciwko której może toczyć się sprawa, to Fon, obecnie zajmujący się inwestycjami w inne spółki giełdowe. Władze SII nie komentują naszych informacji, ale ujawniają, że chodzi o wielomilionowe roszczenia.

Między giełdową spółką a stowarzyszeniem iskrzy od dawna. Kością niezgody stały się zarzuty inwestorów z powodu niedojścia (trzy lata temu) do skutku emisji z prawem poboru (4 mln zł). W czerwcu 2007 r. kurs Fonu został skorygowany o teoretyczną wartość prawa poboru, ale z powodu odrzucenia prospektu inwestorzy nie otrzymali pp.

Jednak innym trybem będzie się toczyć sprawa w kwestii nieprawidłowości przy wezwaniu Kopeksu na ZEG (producenci sprzętu dla górnictwa) w 2008 r. Mimo że SII zorganizowało grupę poszkodowanych inwestorów, w tym wypadku nie czekało na wejście w życie ustawy o pozwach zbiorowych. Dlaczego?

[srodtytul]Pozew grupowy nie dla inwestorów?[/srodtytul]

– Obawiamy się, że pozew zbiorowy okaże się instytucją nieprzystosowaną do dochodzenia roszczeń przez akcjonariuszy spółek giełdowych. Nasze wątpliwości podziela wielu prawników. Właśnie z tego powodu w tym przypadku nie czekaliśmy na wejście w życie nowej ustawy, lecz zastosowaliśmy tradycyjne podejście w postaci indywidualnego procesu pilotażowego – tłumaczy Wielgus. Wartość roszczeń w tej sprawie to 1,5 mln zł.

Pozwy grupowe miały ułatwić dochodzenie swoich praw osobom niemającym odpowiednich środków na sądowe batalie ze spółkami. Do zastosowania tego mechanizmu potrzeba co najmniej dziesięciu osób poszkodowanych w tej samej sprawie. Roszczeń można dochodzić z pozycji konsumenta oraz z tytułu czynu niedozwolonego. Przedstawiciele SII zapowiadają, że będą się starać, aby sądy traktowały inwestora jako konsumenta. – Praktyka pokaże, czy jest to możliwe – twierdzi Wielgus. Przeszkód, które mogą ograniczyć masowe stosowanie pozwów grupowych na rynku kapitałowym, może być więcej.

Jedną z nich jest zasada ujednolicenia wysokości roszczeń. W przypadku inwestorów giełdowych kwoty, jakie starają się odzyskać, wahają się od kilku tysięcy do kilku milionów złotych. – Ujednolicenie wysokości roszczeń nie powinno przeszkodzić w efektywnym korzystaniu z instytucji pozwów zbiorowych – argumentuje Łukasz Hejmej, partner w kancelarii prawnej CMS Cameron McKenna. – Inwestorzy w ramach jednego pozwu mogą podzielić się na podgrupy (wystarczą dwie osoby) w zależności od przedziału sum, jakich się domagają – dodaje.

Natomiast przedstawiciele SII zwracają uwagę, że trudno będzie znaleźć inwestorów, których roszczenia są identyczne. Kolejnym utrudnieniem może być żądanie przez sąd kaucji w wysokości 20 proc. roszczeń. – Przydatność nowej ustawy dla akcjonariuszy musi zostać zweryfikowana praktyką sądową – podsumowują eksperci.

[srodtytul]Banki mogą mieć problem[/srodtytul]

Nowe regulacje to także problem dla innych uczestników rynku finansowego, m.in. banków. – Pozwy zbiorowe mogą mocno dotknąć branż oferujących produkty lub usługi masowe, m.in. banków. W tym wypadku klienci mogą grupowo dochodzić odszkodowań z tytułu stosowania przez te podmioty klauzul abuzywnych, czyli zapisów w umowie zawierających postanowienia niezgodne z prawem i dobrymi obyczajami – podkreśla Hejmej.

Jako przykład podaje przypadek, gdy banki na mocy tych klauzul żądały opłaty rzędu 20 zł za rozpatrzenie bezpodstawnej reklamacji. Nawału pozwów nie obawiają się z kolei sami pożyczkodawcy. – W naszej ocenie wprowadzenie instytucji pozwu zbiorowego nie prowadzi do większych zmian z perspektywy banków. Należy zwrócić uwagę, że nie każda skarga jest równoznaczna ze słusznością roszczeń.

Poza tym wiele skarg klientów ma charakter indywidualny i mogą wystąpić trudności ze spełnieniem warunków ujednolicenia przedmiotowego (klasyfikacji do jednej grupy – red.) – zwraca uwagę Jerzy Bańka, dyrektor ds. legislacyjno-prawnych w Związku Banków Polskich.

[ramka]

[b]Drobni inwestorzy za granicą potrafią walczyć o swoje[/b]

W Europie instytucja pozwu zbiorowego dobrze sprawdziła się m.in. w Holandii. Z inicjatywy tamtejszego stowarzyszenia inwestorów indywidualnych (VEB) z sukcesem przeprowadzono procesy grupowe przeciwko: Aholdowi, Shell oraz ABN Amro. Sprawa Aholda, operatora sklepów detalicznych, dotyczyła zawyżania wyników finansowych na początku tej dekady. W momencie gdy w 2003 r. sprawa wyszła na jaw, doszło do gwałtownego załamania kursu spółki. Pod pozwem przeciwko koncernowi podpisało się 9 tys. inwestorów z Europy oraz z USA. W 2005 r. zapadł wyrok o wypłacie przez Ahold 1,1 mld USD. Z kolei Shell został pozwany w 2004 r. przez inwestorów za podawanie zawyżonych danych o rezerwach ropy naftowej. Na korzyść inwestorów przed rokiem zasądzono ponad 350 mln USD. W grupie sądzącej się z koncernem oprócz 18 stowarzyszeń reprezentujących drobnych inwestorów z wielu krajów Europy znalazło się również blisko 150 instytucji finansowych. W przypadku banku ABN Amro roszczenia dotyczyły próby obniżenia wartości spółki w trakcie rozmów o fuzji z Barclays. [/ramka]