Reklama

Trzy wcielenia polskiego rynku kapitałowego

Był poniedziałek, 12 maja 1817 r. W samo południe rozpoczęła się pierwsza sesja Warszawskiej Giełdy Kupieckiej – pierwszego parkietu na ziemiach polskich. Był to czas Królestwa Polskiego, czyli ziem wchodzących w skład byłego Księstwa Warszawskiego, bez Księstwa Poznańskiego, będącego w unii personalnej z Rosją.

Publikacja: 24.05.2017 06:00

Pierwszą siedzibą Warszawskiej Giełdy Kupieckiej był Pałac Saski. Później urzędowała w gmachu Banku

Pierwszą siedzibą Warszawskiej Giełdy Kupieckiej był Pałac Saski. Później urzędowała w gmachu Banku Polskiego, a do 1914 r. przy Książęcej 14.

Foto: Archiwum

 

Sesje na Giełdzie Kupieckiej odbywały się w godzinach 12.00–13.00, wstęp na salę giełdową był co do zasady wolny, jednak nie wpuszczano na nią kobiet (ze względu na przyzwoitość, „której w natłoku giełdowym nie trudno można by ubliżyć"). Transakcje obligatoryjnie zawierane były za pośrednictwem maklerów, co do których przedstawiano następujące wymagania: makler musiał mieć ukończone 24 lata, umieć czytać i pisać po polsku, przedstawić dowody, że co najmniej cztery lata pracował jako bankier lub kupiec, a następnie musiał złożyć przysięgę i wpłacić kaucję. Oprócz maklerów przysięgłych pośrednictwem, zwłaszcza w spekulacji akcjami, trudnili się liczni agenci pokątni, którym od roku 1900 zakazano wstępu na giełdę w godzinach urzędowych.

Wileńska Giełda Pieniężna miała siedzibę w gmachu Wileńskiego Banku Ziemskiego.

Wileńska Giełda Pieniężna miała siedzibę w gmachu Wileńskiego Banku Ziemskiego.

Foto: Archiwum

Pierwotnie na giełdzie handlowano jedynie wekslami i walutami (niektóre źródła wspominają także o obligacjach). Pierwszym papierem wartościowym wprowadzonym do notowań były listy zastawne Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Królestwie Polskim, pierwszymi akcjami –„ akcye na koley Żelazną na Wiedeń".

Gmach banku przy ulicy św. Tomasza – wejście do Krakowskiej Giełdy Pieniężnej.

Gmach banku przy ulicy św. Tomasza – wejście do Krakowskiej Giełdy Pieniężnej.

Foto: Archiwum

Reklama
Reklama

W 1872 r. giełda pieniężna oddzieliła się od towarowej, a w 1879 r. z tej ostatniej wyodrębniła się ponadto giełda zbożowa. W XIX wieku obok istnienia warszawskiej giełdy podejmowane były także próby utworzenia giełd w innych miastach późniejszej Polski, m.in. w Krakowie, we Lwowie, w Łodzi, we Wrocławiu czy w Poznaniu.

Pracownicy Giełdy Zbożowo-Towarowej w Katowicach przed siedzibą giełdy przy ul. Wojewódzkiej 23.

Pracownicy Giełdy Zbożowo-Towarowej w Katowicach przed siedzibą giełdy przy ul. Wojewódzkiej 23.

Foto: Archiwum

Z chwilą wybuchu I wojny światowej urzędowa giełda warszawska została zamknięta, a jej działalność reaktywowano z dniem 1 stycznia 1921 r. Podstawowym polskim aktem prawnym, na podstawie którego w 20-leciu międzywojennym działały giełdy pieniężne, było rozporządzenie prezydenta RP z 28 grudnia 1924 r. o organizacji giełd. Przedmiotem obrotów na giełdach pieniężnych w II RP były: papiery wartościowe, weksle, czeki, przekazy, waluty, monety i szlachetne kruszce (złoto, platyna i srebro). Ustawowymi władzami giełdy były: ogólne zgromadzenie członków giełdy, rady giełdowe, sądy rozjemcze, komisje dyscyplinarne oraz komisje przewidziane przez statut.

Witold Małcużyński, finansista, przedwojenny dyrektor Giełdy Pieniężnej w Warszawie.

Witold Małcużyński, finansista, przedwojenny dyrektor Giełdy Pieniężnej w Warszawie.

Foto: Archiwum

W II RP funkcjonowały trzy główne giełdy: Warszawska Giełda Pieniężna, Łódzka Giełda Pieniężna i Krakowska Giełda Pieniężna, ze względu na wartość kwot zgromadzonych w papierach wartościowych. Giełdy łódzka i krakowska, podobnie jak pozostałe, miały status giełd prowincjonalnych. Polskie giełdy pieniężne przed wrześniem 1939 r. były bardzo ważnym składnikiem ładu gospodarczego II RP, ponieważ wartość środków finansowych zgromadzonych w papierach giełdowych w roku 1939 przekroczyła kwotę 3 mld ówczesnych złotych (566 mln ówczesnych dolarów). Największa była Warszawska Giełda Pieniężna. W 1938 r. notowano na niej 130 papierów: obligacje (państwowe, bankowe, municypalne), listy zastawne oraz akcje. Na pozostałe giełdy pieniężne przypadało 20–30 proc. ogólnej sumy obrotów. Oprócz nich w II RP działało dziesięć regionalnych giełd towarowych. Obrót na nich w 1938 r. zbliżył się do 5 mln ton towarów.

Członkowie Rady giełdy zbożowo-towarowej w Bydgoszczy przed budynkiem instytucji: prezes Rady Z. Rzy

Członkowie Rady giełdy zbożowo-towarowej w Bydgoszczy przed budynkiem instytucji: prezes Rady Z. Rzymkowski (x), wiceprezesi J. Głębowicz (xx) i E. Baier (xxx), dyrektor Giełdy M. Wójcik (xxxx).

Foto: Archiwum

Reklama
Reklama

Z chwilą wybuchu II wojny światowej giełda w Warszawie została zamknięta. Po roku 1945 próbowano reaktywować rynek kapitałowy, ale nie był on elementem gospodarki socjalistycznej.

Polski rynek kapitałowy z optymizmem patrzy w przyszłość, a obecny zarząd GPW podejmuje wszelkie dzi

Polski rynek kapitałowy z optymizmem patrzy w przyszłość, a obecny zarząd GPW podejmuje wszelkie działania mające na celu jego integrację i rozwój z korzyścią dla wszystkich uczestników. Jarosław Grzywiński, p. o. prezesa Giełdy Papierów Wartościowych.

Foto: Archiwum

Po roku 1989 rozpoczęły się organizacyjno-prawne przygotowania do ponownego uruchomienia rynku kapitałowego. W ciągu kilku miesięcy, dzięki pomocy merytorycznej i finansowej Spółki Giełd Francuskich (Société de Bourses Françaises) i Centralnego Depozytu SICOVAM, opracowano szczegółowe procedury nowoczesnego obrotu giełdowego. 22 marca 1991 r. Sejm uchwalił ustawę – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych. 12 kwietnia 1991 r. minister przekształceń własnościowych i minister finansów reprezentujący Skarb Państwa podpisali akt założycielski Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Cztery dni później, 16 kwietnia, odbyła się pierwsza sesja giełdowa z udziałem siedmiu domów maklerskich, na której notowano akcje pięciu spółek. Wpłynęło wówczas 112 zleceń kupna i sprzedaży, a łączny obrót giełdy wyniósł 1990 zł (2 tys. dolarów).

Finanse
NBP ma już 544 tony złota. To prawie 30 proc. rezerw
Materiał Promocyjny
Inwestycje: Polska między optymizmem a wyzwaniami
Finanse
OKI mają szanse podbić nasze portfele i serca?
Finanse
Zmiany w rozliczaniu firmowych aut
Finanse
Piątek na rynku: Spadająca inflacja, cios w LPP, awaria na giełdzie w Chicago
Materiał Promocyjny
Jak producent okien dachowych wpisał się w polską gospodarkę
Finanse
Prześwietlamy IKE i IKZE. Ile naprawdę można zyskać? Zaskakująco dużo
Finanse
Maklerzy szykują się na emerytalne żniwa. Znów pachnie rekordami
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama
Reklama