Wojna w Ukrainie a raportowanie finansowe

W cieniu rosyjskiej inwazji na Ukrainę widzimy w raportach okresowych i bieżących, jakie ma ona przełożenie na największe polskie spółki.

Bartłomiej Duchnowski, wicedyrektor PwC Polska, zespół CMAAS

materiały prasowe

O ile w sprawozdaniach finansowych za 2021 r. efekty wojny są opisywane jako istotne zdarzenia po dacie bilansowej, o tyle już niedługo w raportach za I kwartał 2022 r. będziemy mogli się przekonać, jak bardzo dotknięte tą sytuacją mogą być spółki.

Dlaczego część przedsiębiorstw odczuwa negatywny wpływ? Wiele przedsiębiorstw realizowało transakcje z podmiotami zlokalizowanymi w Ukrainie, w Rosji czy na Białorusi lub inwestowało tam bezpośrednio, otwierając np. sklepy, fabryki. Wiemy już dziś, że niektóre placówki zlokalizowane w Ukrainie zostały zniszczone w wyniku działań wojennych. Z kolei wiele spółek wycofuje się z umów i działalności na terenie Rosji i Białorusi, czy to na skutek sankcji, czy dobrowolnie.

Wielu przedsiębiorców, którzy bezpośrednio nie są dotknięci tymi wydarzeniami, będzie je odczuwać pośrednio, na przykład poprzez wpływ wojny na zerwanie łańcuchów dostaw, zmniejszony popyt klientów dotkniętych bezpośrednio czy też zwiększoną zmienność na rynkach finansowych (np. osłabienie lokalnych walut, wzrost stóp procentowych).

Czego można się spodziewać w kolejnych raportach finansowych spółek? Istnieje wiele potencjalnych obszarów wpływu, ale podstawowym może być utrata wartości aktywów rzeczowych, np. środków trwałych, zapasów, w szczególności zlokalizowanych fizycznie w Ukrainie bądź w Rosji lub na Białorusi. Analogicznie korekty mogą wymagać wartości aktywów finansowych takich jak należności lub inwestycje w spółki zlokalizowane we wspomnianych krajach.

Spółki mogą mieć problemy z realizacją umów zarówno wskutek problemów z zakupem i transportem materiałów, które pozyskiwane były ze wspomnianych krajów, jak i wyjazdów ukraińskich pracowników w celu obrony ojczyzny. Potencjalne opóźnienia mogą skutkować nałożeniem kar, a w celu ich uniknięcia spółki mogą być zmuszone ponieść dodatkowe koszty, np. pozyskując niezbędne zasoby po wyższych cenach, niż planowano. Tak czy inaczej rośnie ryzyko poniesienia straty na kontrakcie, która powinna zostać odzwierciedlona w sprawozdaniu finansowym.

Od momentu wybuchu wojny obserwujemy zwiększoną zmienność na rynkach finansowych i wzrost poziomu ryzyka walutowego, cen towarów czy też stóp procentowych. Niektóre spółki stosują strategie zabezpieczające, jednakże wiele będzie musiało liczyć się z wyższymi cenami, szczególnie towarów i materiałów importowanych, co z kolei będzie wzmagać presję inflacyjną. Jeszcze przed wybuchem wojny obserwowaliśmy dynamiczny wzrost poziomu inflacji, za którą podążały stopy procentowe. Efekty gospodarcze inwazji na Ukrainę ten proces jeszcze przyspieszą, czego następstwem będą np. wyższe koszty finansowania, jak również konieczność dyskontowania przyszłych przepływów wyższymi stopami dyskonta. To z kolei będzie mieć przełożenie na modele wyceny przedsiębiorstw i projektów.

Co mogą zrobić raportujący? Przede wszystkim warto dokonać gruntownego przeglądu modeli wyceny, w szczególności tych, które są stosowane dla celów ustalenia wartości odzyskiwalnej aktywów, na bazie której mogą być dokonywane korekty z tytułu utraty wartości. Równie ważne w obliczu zmian w otoczeniu rynkowym i wzrostu niepewności jest zwiększenie uwagi oraz ostrożna rewizja szacunków i osądów. Zespół finansowy powinien być partnerem dla osób odpowiedzialnych za sprzedaż i zakupy, zrozumieć ich perspektywę i jasno rozmawiać zarówno o szansach, jak i ryzykach. Przepływ informacji pozwoli odpowiednio wcześnie zidentyfikować np. kontrakty generujące straty, potencjalne problemy z płynnością, jak również przygotować się do przekazania informacji interesariuszom.

Jest też obszar, za który polscy przedsiębiorcy będą docenieni, a mianowicie społeczna odpowiedzialność biznesu i wsparcie osób dotkniętych wojną. Warto pamiętać o ogromnej ilości wsparcia rzeczowego czy też pieniężnego na rzecz obywateli Ukrainy, które pokazuje, jakimi wartościami kierują się spółki. To również ważny element działalności spółek, który będzie częścią zarówno raportowania finansowego, jak i niefinansowego, więc warto mieć to na uwadze, planując kolejne raportowanie.