dr Adrian Sypnicki, RKKW – Kwaśnicki, Wróbel & Partnerzy
Komisja Nadzoru Finansowego, wydając decyzję kończącą prowadzone postępowanie, może nałożyć karę pieniężną na podmiot dopuszczający się określonych naruszeń prawa. Istotne jest, że nakładając karę pieniężną, Komisja nie działa w sposób zupełnie dowolny czy też arbitralny. Komisja jako organ administracji publicznej działa w granicach i na podstawie prawa, co wiąże się z obowiązkiem stosowania ogólnych dyrektyw postępowania w przedmiocie nakładania kar administracyjnych, w tym także kar pieniężnych. Potwierdził to WSA w Warszawie (sygn. akt VI SA/Wa 42/20), który uchylił decyzję Komisji przeciwko jednemu z funduszy inwestycyjnych, wskazując właśnie na uchybienia organu w zakresie nałożenia kary pieniężnej.
kary pieniężnej
Zasada proporcjonalności mająca źródło w Konstytucji RP sprowadza się do wyważenia występujących w sprawie: interesu publicznego oraz interesu indywidualnego. Oznacza ona przy tym zakaz nadmiernej ingerencji w jeden z tych interesów kosztem drugiego. W przypadku nałożenia kary pieniężnej proporcjonalność nastąpi poprzez ważenie wymiaru tej kary podjętej w ramach interesu publicznego, a koniecznością zaprowadzenia stanu zgodnego z prawem. W konsekwencji, w przypadku stwierdzenia przez Komisję naruszenia prawa, reakcja organu – kara pieniężna – powinna być adekwatna i nie może być nadmierna. Komisja powinna dokonać wnikliwej oceny wszystkich okoliczności występujących w sprawie. Może się bowiem okazać, że w danym przypadku wystarczające okażą się środki mniej dolegliwe niż kara pieniężna do zaprowadzenia stanu zgodnego z prawem. Przykładem takiej sytuacji może być dopuszczenie się wyłącznie incydentalnego, jednostkowego naruszenia prawa przez dany podmiot. Ponadto wystarczające może być także zaprzestanie naruszeń, jeszcze w trakcie prowadzonego postępowania przez Komisję poprzez wdrożenie postępowania naprawczego oraz realizacja wszystkich zaleceń sformułowanych w wystąpieniach pokontrolnych. Bezsprzeczne jest, że ocena oraz wybór sankcji należy do Komisji, jednakże wymiar oraz zastosowanie danej sankcji muszą być przez organ uzasadnione i muszą nastąpić w odniesieniu do indywidualnej sytuacji podmiotu naruszającego prawo. Komisja nie może działać w tym zakresie w sposób automatyczny, stosując przy tym maksymalny wymiar kary pieniężnej. Każdy przypadek naruszenia prawa i zastosowana w odpowiedzi na to naruszenie sankcja kary pieniężnej musi być zgodna z zasadą proporcjonalności. W szczególności gdy Komisja nakłada quasi-prawnokarną karę pieniężną o znacznej wysokości i dolegliwości.
kary pieniężnej
W sytuacji nałożenia kary pieniężnej kluczowe znaczenie ma także precyzyjnie wskazana data popełnienia naruszenia lub naruszeń prawa przez dany podmiot. Jest to niezwykle istotne z uwagi na kwestię przedawnienia kary pieniężnej. W 2017 r. bowiem wprowadzono do kodeksu postępowania administracyjnego regulację przewidującą przedawnienie nałożenia kary pieniężnej. Jeżeli upłynęło 5 lat od dnia naruszenia prawa, to kara pieniężna nie może zostać nałożona. Powoduje to, że Komisja, a także inny organ administracji publicznej, nie mogą wskazywać momentu naruszenia prawa w sposób niedookreślony lub dorozumiany. Adresat decyzji KNF musi mieć realną możliwość oceny, czy w jego sytuacji nie wystąpiło właśnie przedawnienie kary pieniężnej, a tym samym jej nałożenie było nieuprawnione. Dotyczy to także nałożenia przez Komisję różnych sankcji, np. kary pieniężnej oraz cofnięcia zezwolenia na prowadzenie działalności. W takim przypadku precyzyjne określenie momentu naruszenia prawa może mieć wpływ na ocenę zasadności nałożenia na podmiot dwóch różnych kar. Komisja w tej materii nie może iść na skróty i przyjąć, że naruszenia prawa miały miejsce np. w 2019 r. lub w I kwartale 2019 r. Wymóg ten może powodować po stronie organu trudności w zakresie precyzyjnego wskazania momentu naruszenia, jednakże owe trudności nie mogą stanowić podstawy do zlekceważenia przez Komisję tego wymogu.
dr Radosław L. Kwaśnicki RKKW – Kwaśnicki, Wróbel & Partnerzy
