Formacje świecowe

Inwestowanie › Do chwili obecnej tylko dwóch autorów zdecydowało się dołączyć do swoich książek o formacjach świecowych statystykę ich występowania oraz ranking skuteczności – Thomas Bulkowski oraz Gregory Morris.

Bulkowski w Encyclopedia of Candlestick Charts (2008) utworzył statystykę dla spółek wchodzących w skład indeksu S&P500, obejmującą łącznie 4 700 000 dni sesyjnych (dotyczy różnych okresów). Z kolei Morris w Candlestick Charting Explained (2006)  utworzył statystykę dla spółek wchodzących w skład indeksów S&P500, Nasdaq oraz notowanych na giełdzie Amex.  Dane  obejmują  okres  od  1991  r.  do  31  grudnia  2004 r.  i  dotyczą  wyłącznie  akcji płynnych. Statystyka obejmuje 14 700 000 dni sesyjnych. Tego rodzaju ujęcie może czasami prowadzić do pewnych nieporozumień, jeśli spotkamy informację, że na przykład jakaś formacja pojawia się raz na 5 milionów dni sesyjnych. Takie ujęcie pokazuje rzadkość występowania  w łącznej grupie wszystkich walorów.

W Leksykonie postanowiliśmy zaprezentować dwa rodzaje statystyk:

¶ częstotliwość występowania formacji

¶ skuteczność formacji

Najtrudniejsze jest zaprezentowanie obiektywnej statystyki skuteczności formacji, czyli tego, co dzieje się na rynku w kolejnych dniach po jej wystąpieniu. Przyjęliśmy bardzo prostą zasadę. Jeżeli na wykresie pojawiła się formacja prognozująca zmianę trendu na wzrostowy lub kontynuację trendu wzrostowego, to kolejne dziesięć dni ma pokazać jej wartość prognostyczną. Sprawdzamy, ile razy w kolejnych dziesięciu dniach po wystąpieniu formacji ceny zamknięcia były wyższe od zamknięcia w dniu wystąpienia formacji. Wartość sygnałów podzieliliśmy na następujące grupy:

¶ prognoza fałszywa: 0 dni

¶ skuteczność niska: 1–3 dni

¶ skuteczność średnia: 4–6 dni

¶ skuteczność wysoka: 7–10 dni

Przy czym należy pamiętać, że nie chodzi tu o dni w serii, tylko w całości dziesięciodniowego okresu. Jeśli po wystąpieniu formacji sygnał zostanie potwierdzony pierwszego, ósmego i dziesiątego dnia, będzie to oznaczało, że formacja zyskała potwierdzenie tylko przez trzy dni, co sugeruje niską skuteczność. Dla formacji świecowych prognozujących zmianę trendu na spadkowy lub kontynuację trendu spadkowego będą to oczywiście ceny poniżej zamknięcia  w dniu wystąpienia formacji.

Spójrzmy na przykładowy zestaw statystyk. Pierwszy diagram w sekcji statystyki przy każdej  z formacji dotyczy całego rynku, z podziałem na poszczególne grupy. Na diagramie 3.2 widzimy przykład dla formacji doji południowa.

Diagram pokazuje częstość wystąpienia formacji doji południowa w rozbiciu na poszczególne grupy (tak jak w przypadku świec podstawowych). Widzimy, że łączna liczba dni sesyjnych dla spółek z indeksu WIG20 to 40 168 (kolumna „Suma dni sesyjnych"). W całej tej grupie formacja wystąpiła 345 razy (kolumna „Liczba wystąpień"), pojawiając się średnio co 116,4 dni sesyjne („Średnia częstotliwość"). Doji południowa najczęściej pojawiała się w grupie spółek wchodzących w skład indeksu sWIG80 – co 75,9 dnia.

Fragment pochodzi z „Leksykonu formacji świecowych", Jerzego Lemparta i Grzegorza Zalewskiego (wyd. Linia, 2013)

www.wydawnictwolinia.pl

okładka książki była publikowana przy części pierwszej

Diagram | GPW ogółem. Zestawienie wystąpień formacji doji południowa

Poziome słupki na diagramie pokazują skuteczność danej formacji w poszczególnych grupach. W przypadku formacji doji południowa możemy odczytać, że formacja była najbardziej skuteczna w grupie indeksów – aż w 50,79 proc. przypadków prognoza płynąca z formacji (w tym wypadku oznaczało to zmianę z trendu spadkowego na wzrostowy) potwierdzała się w przedziale 7–10 dni. Dodatkowo ta sama formacja w 12,7 proc. przypadków potwierdziła się w przedziale 4–6 dni.

Formacja | Wędka

Nazwa angielska: takuri line

Nazwa japońska: takuri

Prognoza: odwrócenie trendu na wzrostowy

Trend przed wystąpieniem formacji: spadkowy

Formacja przeciwna: wisielec

Budowa:

¶ biała lub czarna świeca o małym korpusie

¶ brak cienia górnego lub górny cień nie większy od korpusu

¶ cień dolny co najmniej trzy razy dłuższy od korpusu

¶ zamknięcie lub otwarcie z luką wzmacnia wymowę formacji

¶ występuje w dniu długim

Spółki z WIG20 | Zestawienie wystąpień formacji

Formacja jest rodzajem młota ze znacznie bardziej wyrazistym dolnym cieniem – minimum trzy razy większym od korpusu. Formacja zyskuje na wiarygodności, jeśli wystąpi w wyraźnym trendzie spadkowym lub w strefie wsparcia. Pojawienie się wędki po krótkotrwałych spadkach zwykle nie ma znaczenia. Bardzo ważny jest jej kontekst rynkowy. W algorytmie wyszukiwania zastosowano ograniczenie – świeca jest uznawana za wędkę jedynie wtedy, gdy cały jej korpus znajduje się pod linią trendu. Pojawienie się wędki po luce jest silniejszym sygnałem, ale jak przy każdej formacji jednej linii warto poczekać na potwierdzenie sygnału na kolejnych sesjach. Jednak agresywni gracze często zajmują pozycję zaraz po otwarciu kolejnej sesji z luką, gdyż daje ono szansę na bardzo dynamiczny ruch cen do góry. Zwyczajową nazwę takuri – pojawiającą się również w polskich materiałach – zmieniliśmy na wędka. Takuri to w języku japońskim jedna z metod łowienia ryb przy dnie – ze względu na kształt i rolę formacji uznaliśmy, że wędka będzie najlepiej opisywała charakter formacji.

Diagram | Wędka – FW20

Przykład pokazujący znaczenie kontekstu formacji. W trwającym od dłuższego czasu trendzie spadkowym pojawia się wędka. Nie bez znaczenia jest jednak wcześniejszy czarny korpus, stanowiący poważny opór. Kilka dni po formacji wędki tworzy się formacja wyrzucenie–, która teoretycznie zapowiada kontynuację spadków. Jednak w tym przypadku druga świeca ma długi biały korpus i towarzyszy jej bardzo wysoki wolumen, negujący wymowę wyrzucenia–. Przez kolejnych pięć miesięcy rynek nie może poradzić sobie ze wspomnianym wcześniej oporem. Ale też biała długa świeca stanowi mocne wsparcie.