Wybory 2023. Jaki będzie program gospodarczy nowego rządu

Wydaje się, że Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga i Lewica rozumieją, jakimi mechanizmami rządzi się gospodarka rynkowa, i w czasie uzgodnień programowych mogą stosunkowo łatwo porozumieć się w najważniejszych dotyczących jej kwestiach.

Szefowie ugrupowań opozycji demokratycznej zgodnie twierdzą, że są dogadani co do tworzenia nowego rządu. Dysponują potrzebną do tego większością głosów w parlamencie. Alternatywy dla nich nie widać. W tej sytuacji wkrótce rozpoczną się zapewne rozmowy o wspólnym programie dla nowego rządu. Wyprzedzając nieco te wydarzenia, wzięliśmy pod lupę kwestionariusze z pytaniami o ważne kwestie gospodarcze, które przed wyborami wypełniły dla nas wszystkie ogólnopolskie komitety wyborcze. Na ich podstawie spróbowaliśmy zbudować zręby programu gospodarczego nowego rządu.

Punkty bezsporne

Większość ekonomistów, z którymi rozmawialiśmy przed wyborami i już po nich, jako pierwsze zadanie dla rządu wskazywała naprawienie relacji z Komisją Europejską i działania na rzecz odblokowania przyznanych Polsce unijnych pieniędzy z Krajowego Planu Odbudowy. To 23 mld euro w dotacjach oraz 11,5 mld euro pożyczek, po które nie możemy sięgnąć z powodu sporu rządu z KE o praworządność. Takie działania zapowiedziały też wszystkie ugrupowania, które najpewniej wkrótce utworzą rząd. Ekonomiści są zgodni, pieniądze z KPO pozwolą rozkręcić potrzebne gospodarce inwestycje, wesprą wzrost gospodarczy, pomogą walczyć z inflacją, a także ustabilizować sytuację finansów publicznych. Ich przegląd i porządkowanie to też będzie jedno z pierwszych działań nowego rządu.

Wszystkie ugrupowania, które będą tworzyć nowy rząd, stanowczo odrzuciły możliwość podnoszenia wieku emerytalnego. Demografia jest jednak nieubłagana, nasze społeczeństwo szybko się starzeje, a firmy już dziś narzekają na brak rąk do pracy. Spodziewać można się więc zachęt do pozostawania na rynku pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego. I polityki imigracyjnej, która pozwoli zasilać rynek pracy pracownikami z zewnątrz dobranymi do jego potrzeb.

Cieszyć mogą się nauczyciele i pracownicy budżetówki. Mogą liczyć na szybkie i dość znaczące podwyżki swoich wynagrodzeń, a w przyszłości także ich waloryzację.

Zapowiadają się także duże ułatwienia dla przedsiębiorców. Wśród nich urlop dla przedsiębiorców, zapłata VAT dopiero po otrzymaniu zapłaty za fakturę czy powrót do starego sposobu naliczania składki zdrowotnej.

Z całą pewnością możemy też liczyć na uwolnienie, przynajmniej częściowe, zakazu handlu w niedzielę. Praca w niedzielę będzie zapewne dobrowolna i opłacana wyżej niż w zwykłe dni. Będzie też dodatkowy dzień wolny w tygodniu za pracę w niedzielę. Tak przynajmniej zapowiadały KO, Trzecia Droga i Lewica.

Ważnym elementem programu gospodarczego nowego rządu będzie oczywiście energetyka. Tu spodziewać się należy zwrotu w kierunku energii odnawialnej i usunięcia kłód, które rzucał jej pod nogi obecny rząd. Wszystkie ugrupowania rysującej się nowej koalicji rządowej mówiły o zielonej transformacji naszej energetyki. Jej częścią będzie najpewniej energetyka atomowa. Czeka nas także przyspieszenie odchodzenia od węgla.

Zmiana rządów oznacza też najprawdopodobniej poprawę klimatu wokół unijnej waluty. Wprawdzie na nasze pytanie o przyjęcie euro KO, Trzecia Droga i Lewicy odpowiedziały, że to zależy, ale ich ostrożność budziła przede wszystkim obecna niegotowość naszej gospodarki na taką operację. Przejście na euro zapewne znajdzie się na celowniku nowego rządu, bowiem Polska pozostaje jednym z niewielu krajów UE bez tej waluty.

Można się też spodziewać przynajmniej częściowego odejścia od tzw. podatku Belki.

Kwestie sporne

Te mogą się pojawić wokół przyszłości transferów socjalnych. Wprawdzie KO, Trzecia Droga i Lewica zapowiedziały utrzymanie istniejących programów, ale dotyczyło to przede wszystkim 500+ i obietnicy 800+. Co do 13., a zwłaszcza 14. emerytury wydaje się, że już takiej zgody nie było, choć przed wyborami politycy wypowiadali się na ten temat bardzo ostrożnie. Wszystko to rozwiązania szalenie kosztowne dla budżetu, przy tym rozdawane „jak leci”. Ekonomiści od dawna zalecali tymczasem rewizję kryteriów przyznawania tych świadczeń i można się spodziewać, że ona nastąpi. Lewica zapowiedziała wprowadzenie mechanizmu waloryzacji świadczeń socjalnych, co może, ale nie musi, tym planom zaszkodzić.

Ekonomiści mówią o potrzebie odpolitycznienia gospodarki. I dość zgodnie podpowiadają, że najlepszym na to sposobem jest prywatyzacja firm należących do państwa. Potrzebę odpolitycznienia dostrzegają też przyszli koalicjanci rządzący, ale o szczegółach działań do niej zmierzających mówili raczej ostrożnie.

O to nie pytaliśmy, ale...

W naszym kwestionariuszu nie pytaliśmy o programy mieszkaniowe. Będzie to jednak z pewnością jeden z ważniejszych punktów programu gospodarczego nowego rządu. Koalicja Obywatelska zapowiadała kredyt zero procent. PiS odpowiedział na to kredytem 2 proc., który nawet zdążył wdrożyć. Czy zero wyprze dwójkę?

Mieszkania to też bardzo ważny element programu Lewicy i Trzeciej Drogi. Wśród obietnic znalazło się uwolnienie gruntów pod budowę mieszkań i znaczące ułatwienia dla inwestycji mieszkaniowych pod wynajem dla samorządów. Wydaje się, że propozycje te nie wykluczają się i pewnie można z nich stworzyć spójny program mieszkaniowy.