Nobel za przełomowe prace nad zachowaniem rynków

Tegoroczna Nagroda Nobla z dziedziny ekonomii została przyznana: Eugene'owi Fama, Larsowi Peterowi Hansenowi , profesorom z Uniwersytetu Chicagowskiego oraz Robertowi Shillerowi, profesorowi z Uniwersytetu Yale.

Uhonorowano ich w ten sposób za badania dotyczące zachowań cen aktywów takich jak akcje, obligacje czy nieruchomości.

Robert Shiller powszechnie był już od dłuższego czasu typowany jako laureat ekonomicznego Nobla. Ten specjalista od ekonomii behawioralnej zyskał sławę w 1981 r. swoimi badaniami dotyczącymi racjonalności zachowań inwestorów giełdowych. Wykazał wówczas, że w długim terminie ceny akcji są dużo bardziej zmienne niż wielkość dywidend. Wykazał, że zmienność ta jest większa niż można by oczekiwać po racjonalnie zachowujących się inwestorach.

Podważył więc hipotezę efektywnego rynku mówiącą, że ceny akcji zawsze w pełni odzwierciedlają dostępne informacje na temat tych papierów. Dalsze badania Shillera wykazały, że decyzje inwestorów giełdowych są bardzo często podejmowane pod wpływem emocji a nie racjonalnej kalkulacji. Shiller jest współtwórcą indeksu amerykańskich cen domów S&P/Case-Shiller. Przewidział pęknięcie bańki na rynku nieruchomości w USA, a w 2007 r. ostrzegł przed paniką finansową związaną z załamaniem rynku hipotecznego.

- Wielokrotnie mówiono mi, że zdobędę ekonomicznego Nobla, ale zawsze dyskontowałem te przewidywania, gdyż uważałem, że jest tyle osób, które bardziej ode mnie zasługują na tę nagrodę - przyznał Shiller.

Lars Peter Hansen, jest znany głównie jako twórca techniki ekonometrycznej znanej jako generalizowana metoda ruchów (GMM), używanej do analizowania modeli ekonomicznych. Za pomocą tej metody analizował on m.in. badania Shillera dotyczące racjonalności rynków. Obiektem jego badań są również powiązania między rynkami finansowymi a gospodarką realną.

Eugene Fama, nazywany czasem "ojcem współczesnych finansów" od blisko 50 lat bada racjonalność zachowania inwestorów. Jest on powszechnie uznawany za głównego twórcę hipotezy efektywnego rynku. W swoich pracach analizował m.in. wpływ informacji dostępnych na rynku na ceny aktywów.

Laureaci podzielą pomiędzy sobie 8 milionów szwedzkich koron nagrody.

Laureatów Nagrody Nobla z ekonomii, podobnie jak z innych dziedzin, wyłania Szwedzka Akademia Nauk. Wygraną wypłaca jednak szwedzki bank centralny, Riksbank, a nie Fundacja Nobla, która zarządza majątkiem pozostawionym przez wynalazcę dynamitu. Alfred Nobel w swoim testamencie nie przewidział bowiem wyróżnień dla ekonomistów. Riksbank uzupełnił tę lukę w 1968 r. z okazji 300. rocznicy założenia (pozostałe Noble są przyznawane od 1901 r.). Od tego czasu ekonomicznego Nobla przyznano 44 razy, ale laureatów było 71. Początkowo rywalizacja między naukowcami z Europy i USA?była wyrównana, ale w ostatnich dekadach wyraźną przewagę uzyskali Amerykanie. Przedstawicieli tej narodowości było 19 z ostatnich 22 laureatów, w tym tegoroczni. Ostatnim wyróżnionym Europejczykiem był w 2010 r. Cypryjczyk Christopher Pissarides. Jak dziś żartuje, Cypr stał się dzięki temu krajem, który ma największą liczbę ekonomicznych Nobli w przeliczeniu na mieszkańca. Paradoksalnie jeden z dwóch szwedzkich zdobywców narody, Gunnar Myrdal, domagał się jej zniesienia. Jak tłumaczył, wyróżnienie jest bezwartościowe, skoro przyznano je takiemu reakcjoniście, jak liberalny ekonomista Friedrich von Hayek, który współdzielił je z Myrdalem.