Fundusz na start dziecka w dorosłość

Długi okres gromadzenia kapitału, regularne wpłaty, bardziej ryzykowne inwestycje przynoszące potencjalnie wyższe zyski. Wszystko to dobrze pasuje do programów systematycznego oszczędzania oferowanych przez TFI.

Program systematycznego oszczędzania w funduszu może być jednym z najbardziej efektywnych sposobów pomnażania oszczędności, które z czasem zechcemy przeznaczyć dla dziecka wkraczającego w dorosłość. Programy takie znajdziemy w wielu towarzystwach funduszy inwestycyjnych (TFI). Są one jednak prowadzone według różnych zasad.

Niektóre instytucje proponują bardzo elastyczne programy, bez określonej z góry częstotliwości wpłat. Inne wolą mobilizować klientów do systematyczności. Różne są też minimalne kwoty; niekiedy wystarcza np. 50 zł miesięcznie. Zakładany okres inwestycji wynosi na ogół od dwóch do nawet 15 lat.

Zaletą programu inwestycyjnego jest możliwość regularnego wpłacania nawet niewielkich kwot do wybranych funduszy. Jest to korzystne dla osób, które nie dysponują dużym kapitałem na początku, oraz dla tych, którzy preferują zakup jednostek po uśrednionej cenie.

W dłuższym okresie z reguły wygrywają akcje

Klient sam decyduje, w jaki sposób będą inwestowane pieniądze. Wybiera konkretny fundusz (który można zmienić w trakcie umowy) albo gotowy portfel funduszy. Przy wyborze bierze pod uwagę głównie to, do jakiego stopnia inwestycja może być ryzykowna.

Osoba preferująca bezpieczeństwo w pierwszej kolejności zainteresuje się np. funduszami dłużnymi, ale trzeba pamiętać, że w dłuższym okresie na ogół ich wyniki są słabsze niż funduszy akcji. Szczególnie dzieje się tak wówczas, gdy gospodarka dobrze się rozwija. Co ważne, nawet w przypadku funduszy dłużnych minimalny zalecany okres inwestycji to rok–dwa lata. W przypadku funduszy mających w portfelach sporo akcji jest to przynajmniej pięć lat.

Szczególną uwagę należy zwrócić na koszty, w tym opłaty manipulacyjne (np. pobierane przy zakupie jednostek funduszy) oraz opłaty za zarządzanie funduszem. Przy inwestycjach długoterminowych koszty mają duży wpływ na ostateczne efekty. Zazwyczaj w programach systematycznego oszczędzania opłaty manipulacyjne są niższe w porównaniu ze standardowymi. To ważne, bo wtedy inwestowana jest większa część wpłacanej składki. A to przekłada się na wyższą opłacalność inwestycji.

Polityka TFI w zakresie opłat jest różna. Niektóre instytucje pobierają opłatę manipulacyjną „na wejściu", natomiast same wpłaty do funduszu nie są już obciążone kosztami. Natomiast jeśli chodzi o opłaty za zarządzanie, to są one odgórnie limitowane (zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Finansów) i systematycznie maleją. Do końca tego roku maksymalna stawka wynosi 2,5 proc., a od przyszłego roku będzie to 2 proc. Prawdę mówiąc jest to i tak sporo w porównaniu np. z ETF-ami, czyli funduszami naśladującymi ruchy indeksów; tutaj opłaty za zarządzanie sięgają średnio około 0,5 proc. Warto dodać, że na polskim rynku pojawiły się firmy oferujące regularne inwestycje w portfele ETF-ów.

Kryteria wyboru

– Programy systematycznego oszczędzania oferowane przez TFI są wygodną formą długoterminowego gromadzenia kapitału. Świetnie nadają się do tego, by gromadzić środki, które dziecko będzie mogło spożytkować po osiągnięciu dorosłości – ocenia Kamil Cisowski, dyrektor zespołu analiz i doradztwa inwestycyjnego, DI Xelion.

Jego zdaniem – podobnie jak w przypadku klasycznych inwestycji funduszowych – jednym z głównych kryteriów wyboru powinny być wyniki funduszy na tle konkurencji i benchmarków (określonych punktów odniesienia). Należy jednak pamiętać, że wyniki się zmieniają. Nie ma też gwarancji, że funduszem stale będzie zarządzać ten sam zespół, zwłaszcza jeśli mówimy o 10–20-letnim okresie.

– Dlatego szczególnie ważne jest, żeby wybrać towarzystwo przede wszystkim na podstawie tego, jak duże zniżki w opłatach oferuje w porównaniu ze zwykłym zakupem jednostek oraz jaka jest struktura kosztów (jaka część opłat jest pobierana z góry) – przekonuje Kamil Cisowski.

Jak podkreśla, wielkość tych korzyści nagromadzona przez lata będzie miała poważny wpływ na finalny zysk z inwestycji.

Duże znaczenie ma również elastyczność warunków programu. Chodzi głównie o możliwość dokonywania nadpłat, ewentualne podjęcie części pieniędzy w trakcie umowy czy wcześniejszą lub tymczasową wypłatę.

– Zazwyczaj bardziej elastyczne programy są nieco droższe. Każdy powinien zważyć te dwie kwestie, szukając złotego środka. Wiele zależy od tego, jak oceniane jest ryzyko wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń – podpowiada ekspert DI Xeliona.

Zacznij od kalkulatora

Według Lukasa Cinikasa, analityka BM BNP Paribas, kluczowe przy gromadzeniu kapitału na start dziecka w dorosłość jest wyznaczenie podstawowych parametrów i założeń inwestycji.

– Powinniśmy na początku określić, na co i ile pieniędzy potrzebujemy za iks lat, gdy nasze dziecko np. osiągnie pełnoletność. Następnie, korzystając z podstawowych kalkulatorów finansowych dostępnych np. na stronach internetowych, jesteśmy w stanie obliczyć, ile musimy systematycznie oszczędzać, aby zgromadzić kapitał w określonej wielkości – mówi Lukas Cinikas.

Jak dodaje, jedną z największych zalet systematycznego, długoterminowego oszczędzania jest efekt procentu składanego, o którym Albert Einstein podobno mówił, że jest to ósmy cud świata. Kapitalizacja odsetek sprawia, że są one naliczane nie tylko od ulokowanej kwoty początkowej, ale również od późniejszego zarobku. Zakładając więc stałe, np. miesięczne wpłaty, po pewnym czasie uzyskujemy efekt kuli śnieżnej, o którym mówił m.in. Warren Buffett.

Kluczowa pozostaje zatem systematyczność wpłat. Banki i firmy inwestycyjne oferują niekiedy pomoc w tym zakresie poprzez usługę automatycznego pobierania określonych kwot z konta osobistego klienta.

– W pewien sposób redukuje to „pokusę" przeznaczenia środków na bieżące wydatki konsumpcyjne – zauważa Lukas Cinikas.

Poza tym regularne wpłaty i zakupy jednostek funduszy pozwalają uśredniać cenę jednostek, co minimalizuje ryzyko straty w dłuższym okresie.

Systematyczne oszczędzanie może być również pomocnym narzędziem w edukacji finansowej dziecka. Warto wciągać je w rozmowy o finansach. Można poinformować, że są dla niego odkładane pieniądze na realizację planów i marzeń. Już samo to może się przyczynić do powstania takich planów na przyszłość, np. związanych ze studiami.

Warto również nauczyć dziecko oszczędzania, by w przyszłości nie miało problemów finansowych. Program inwestycyjny z pewnością będzie doskonałą próbką możliwości, jakie daje umiejętne inwestowanie. Dzięki temu dorosły młody człowiek będzie wiedział, jak traktować pieniądze, by przynosiły zyski.

W zależności od oczekiwań

– Oferta instytucji finansowych w zakresie produktów inwestycyjnych i oszczędnościowych jest bardzo szeroka. Najważniejsze jest to, aby osoba inwestująca określiła swój profil ryzyka. Innymi słowy, należy odpowiedzieć sobie na kilka pytań. Na przykład czy będę się dobrze czuł w momencie podwyższonej zmienności stóp zwrotu z inwestycji? Na jak długi okres mogę „zamrozić" kapitał? Czy jestem skłonny zaakceptować większe ryzyko, czy stawiam na bezpieczeństwo? – wymienia Lukas Cinikas.

Odpowiedzi na te pytania pozwolą wybrać najbardziej odpowiednie rozwiązania. Jak tłumaczy ekspert BM BNP Paribas, klient może np. zdecydować się na gotowe portfele przygotowane przez specjalistów, złożone z funduszy o różnych strategiach inwestycyjnych. Dzięki temu możliwa jest dywersyfikacja ryzyka.

– Warto również rozważyć dywersyfikację samych produktów oraz ich dostawców. Mogą to być nie tylko fundusze inwestycyjne, ale również depozyty czy produkty strukturyzowane. Najbardziej doświadczeni mogą zdecydować się na bezpośrednie inwestycje na rynkach kapitałowych – podpowiada Lukas Cinikas.

Pieniądze własnością dziecka

Nie zaszkodzi też wczytać się w podstawowe zapisy w regulaminach dotyczących produktów systematycznego oszczędzania. Jak podkreśla jedno z TFI na swojej stronie WWW, właścicielem pieniędzy zgromadzonych w programie od samego początku jest dziecko i po osiągnięciu pełnoletności może samo zdecydować, na co przeznaczy zgromadzony kapitał. Pieniądze zebrane w programie są dziedziczone na zasadach ogólnych.

Uczestnicy programów mają prawo przenosić środki między funduszami, ale bywają tu ograniczenia. Na przykład można to robić maksymalnie trzy razy w roku albo trzeba ponieść dodatkowe opłaty. Zmiany w ramach funduszu parasolowego nie wiążą się z koniecznością odprowadzenia podatku od dochodów kapitałowych.

Wypłata oszczędności przed terminem niekiedy może spowodować np. utratę korzyści w postaci obniżonych opłat manipulacyjnych. Ale nie zawsze tak jest. W niektórych TFI klient sam decyduje, kiedy nastąpi wypłata zgromadzonych pieniędzy: czy po wcześniej zadeklarowanym czasie, czy po realizacji założonego celu. Możliwe jest też przedłużenie umowy na preferencyjnych warunkach. Rezygnacja z programu systematycznego oszczędzania zwykle nie wiąże się z dodatkowymi kosztami.

Potrzebna wytrwałość i systematyczność

Regularne oszczędzanie w funduszach ma sporo zalet. Wymieńmy najważniejsze. Po pierwsze, można wpłacać nawet niewielkie kwoty, np. 50 zł miesięcznie. Po drugie, systematyczne wpłaty pozwalają uśrednić cenę zakupu jednostek, co minimalizuje ryzyko straty w dłuższym okresie. Po trzecie, wybierając taki program, z reguły można liczyć na niższe opłaty pobierane przez TFI w porównaniu ze standardowymi. A to ma wpływ na opłacalność inwestycji. Po czwarte, dopóki nie zakończymy inwestycji, możemy zmieniać fundusze w ramach parasola bez podatku Belki. Po piąte, mamy dostęp do gotowych portfeli z różnymi funduszami.