Sprawozdawczość może sprawiać emitentom kłopoty

Jak wynika z naszych „obserwacji uczestniczących”, wprowadzone w 2008 r. zmiany w ustawie o rachunkowości rozszerzające krąg podmiotów, które mogą stosować Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej, oraz zastosowanie tych standardów do kwestii nieuregulowanych w ustawie wpłynęły na znaczny wzrost zainteresowania zarządów spółek i księgowych międzynarodowymi standardami. W pewnym stopniu przekłada się to na jakość sprawozdań finansowych.

Nie możemy jednak stwierdzić jednoznacznie, że wzrost jakości sprawozdań publikowanych przez firmy z GPW jest powszechny i postępuje równomiernie. Podmioty giełdowe, których sprawozdania finansowe prezentują wysoką jakość informacji, jej przejrzystość, zrozumiałość i zgodność z MSSF, to największe spółki z GPW, o dobrej renomie i kondycji finansowej. Jakość sprawozdań finansowych tych podmiotów w pewnym, choć niewymiernym, stopniu przyczynia się do zainteresowania inwestorów ich akcjami i ma pozytywny wpływ na ich wycenę. Nie można również nie zauważyć i nie docenić roli uznanych powszechnie za autorytety audytorów badających sprawozdania finansowe tych podmiotów w przygotowywaniu tych sprawozdań.

Poza dość elitarnym i ograniczonym kręgiem podmiotów, których sprawozdania finansowe mają wysoką jakość i zgodność z MSFF, jest znacznie większa grupa spółek, których informacje finansowe nie spełniają w pełni wymagań dotyczących jakości prezentowanych informacji, kompletności ujawnień i innych wymogów określonych w MSSF.

Naszym zdaniem istotny wpływ na taką sytuację mają między innymi audytorzy badający sprawozdania opisanych powyżej spółek, którzy nie są w stanie merytorycznie wesprzeć podmiotów w prawidłowym sporządzeniu informacji finansowych. Wiele podmiotów publicznych w ostatnich kryzysowych latach ograniczało koszty funkcjonowania na giełdzie przez wybór mniejszych kancelarii audytorskich, które niestety nie mają odpowiedniej wiedzy i doświadczenia w stosowaniu MSSF. Traktowanie przez podmioty publiczne badania sprawozdania finansowego w kategorii dotkliwego obowiązku administracyjnego i dokonywanie wyboru najtańszego?audytora nie wpływa pozytywnie na jakość sprawozdań.

Takie decyzje nie przyczyniają się też do pozytywnej oceny działania komitetów audytu czy rad nadzorczych, które w znacznej części spółek przyjęły na siebie obowiązki komitetu audytu. Komitet audytu jest wewnętrznym organem rady nadzorczej odpowiedzialnym m.in. za monitorowanie sporządzania sprawozdań finansowych i kontakt z audytorem, który je bada.

Nasze doświadczenia z badania sprawozdań finansowych oraz przygotowania informacji finansowych do prospektów emisyjnych wskazują na obszary, w których zastosowanie MSSF sprawia jednostkom najwięcej trudności. Zaliczymy do nich przede wszystkim: konsolidację i połączenie jednostek gospodarczych, wycenę instrumentów finansowych, pomiar utraty aktywów, zwłaszcza wartości firmy, sprawozdawczości segmentowej oraz ujawnienia informacji o transakcjach z podmiotami powiązanymi. Nasze doświadczenia i wynikające z nich wnioski są zbieżne z informacjami z raportu Komisji Nadzoru Finansowego za rok 2010, dotyczącego zgodności sprawozdań emitentów z MSSF.

Według nas poprawa jakości sprawozdań wymaga większego zaangażowania i zainteresowania tym problemem odpowiednich organów nadzoru w spółkach (komitety audytu, rady nadzorcze) i bieżącego monitorowania przez nie sporządzania tych sprawozdań.

Kolejną kwestią, która nie pozostaje bez znaczenia dla jakości sprawozdań finansowych, są decyzje rad nadzorczych o wyborze audytora badającego te sprawozdania. Rady, kierując się ceną za audyt jako podstawowym kryterium wyboru audytora, dopuszczają do przeprowadzenia badania przez podmioty, które nie zawsze dysponują odpowiednią wiedzą i doświadczeniem.

Bieżący kontakt członków komitetów audytu z biegłym rewidentem jest podstawą do wypełnienia przez ten organ ciążących na nim obowiązków, zrozumienia roli audytora w procesie sporządzenia sprawozdania i wagi decyzji o wyborze podmiotu badającego i jego wpływu na jakość informacji finansowych prezentowanych przez podmiot publiczny.