Beata Binek: Ład korporacyjny nie zapobiegnie przestępstwom, ale…

Gościem Przemysława Tychmanowicza w Parkiet TV była Beata Binek, ekspert w zakresie ładu korporacyjnego.

Wydarzenia ostatnich miesięcy znowu sprowokowały dyskusje na temat tego, jak stosowany jest na naszym rynku ład korporacyjny. Rozwijamy się w tym zakresie czy się cofamy?

Faktycznie jest to dobry moment na myślenie o ładzie korporacyjnym. Zawsze jak są jakieś problemy na rynku kapitałowym ten temat powraca. Odpowiadając wprost na pytanie: ani się nie rozwijamy, ani się nie cofamy. Cały czas mówimy o ładzie korporacyjnym, ale nie ma lekarstwa, które sprawiłoby, że nie będziemy mieli nadużyć na rynku. Ład korporacyjny nie zapobiegnie przestępstwom na rynku. Inwestorzy mogą jednak przyglądać się spółkom i te które stosują zasady ładu korporacyjnego mogłyby liczyć na ich łaskawsze spojrzenie. Te spółki, które mają natomiast problemy z ładem korporacyjnym mogą być z kolei omijane przez inwestorów.

Polska w ostatnim czasie awansowała do grona rynków rozwiniętych. Czy pod względem corporate governance też zaliczamy się do tego grona?

Lubimy myśleć o sobie, że cały czas się rozwijamy. Być może świadczy to o dążeniu do doskonałości. Prawda jest taka, że nasze zasady ładu korporacyjnego nie są ani lepsze, ani gorsze. Borykamy się z takimi samymi problemami, jak inne kraje. Przykładowo zasada "comply or explain", którą mamy w zbiorze dobrych praktyk nie działa u nas tak samo zresztą jak w Anglii. Uważam więc, że jeśli chodzi o corporate governance to mamy rynek rozwinięty. To co nas różni to podejście do ładu korporacyjnego. Wracamy do niego, jak już dojdzie do katastrofy. Na co dzień ład korporacyjny jest spychany na dalszy plan. Gdyby jednak przesunąć go na liście priorytetów trochę wyżej byłyby to narzędzia, które z pewnością pewnych rzeczy pozwoliłyby uniknąć.

Czy z perspektywy inwestorów, ich decyzji, ład korporacyjny ma w ogóle jakieś znaczenie?

Inwestorzy powinni oceniać spółkę przez pryzmat ładu korporacyjnego. Czasami nie wiadomo jednak jak to zrobić. Amerykanie przeprowadzili badania z których wynikało, że spółki które stosują zasady ładu korporacyjnego są o 10 proc. lepiej wycenianie niż inne firmy. Badania te zrobiono wiele lat temu, ale do dziś nie wiadomo jak wysnuto takie wnioski i jak przeprowadzono te badania. Oczywiście nastawienie inwestorów do spółek stosujących ład korporacyjny będzie lepsze niż w przypadku pozostałych spółek. Firma, która łamie te zasady jest spółką bardziej ryzykowną. Natomiast w praktyce inwestorzy wolą bardziej oceniać krótkoterminowe osiągnięcia biznesowe i potrafią przymknąć oko na kwestie ładu korporacyjnego. Osobiście uważam jednak, że jest to ryzykowne.

W Polsce mamy kodeks dobrych praktyk. Wiele spółek nie przestrzega jednak zawartych w nim zasad. Jest on więc potrzebny?

Uważam, że tak. Kodeks dobrych praktyk wyznacza pewne kierunki. To trochę jak z przykazaniami. Nikt nie kwestionuje, że one są dobre. W praktyce w społeczeństwie pewna grupa ich jednak nie stosuje i nawet nie zastanawia się nad ich stosowaniem. Nikt jednak nie twierdzi, że trzeba je usunąć. Tak samo jest z kodeksem dobrych praktyk.

Skoro firmy mają problem z ładem korporacyjnym to może trzeba pójść trochę dalej i niektóre elementy powinny stanowić twarde prawo?

Uważam, że tak właśnie skończymy. Kiedyś to było moją obawą, a teraz jest absolutnym przekonaniem. Praktyka w zakresie ładu korporacyjnego była na tyle niejednolita, że wzięła się za to Unia Europejska i zaczyna wyznaczać standardy rynkowe. Swoboda w kształtowaniu ładu korporacyjnego niestety powoli się kończy i wcześniej czy później zastąpione to zostanie odgórnymi przepisami.

Na początku poruszyła pani wątek zagraniczny. Jak nasz rynek pod względem ładu korporacyjnego wygląda na tle innych?

Tak jak wspomniałam, nie jesteśmy ani lepsi, ani gorsi. Proces wprowadzania i stosowania zasad ładu korporacyjnego jest podobny, jak w innych krajach. Proszę jednak pamiętać, że nie możemy mówić o uniwersalnym ładzie korporacyjnym. On różni się w zależności od kraju. Przykładowo w Niemczech ład korporacyjny stawia bardziej na pracownika i dalsze funkcjonowanie spółki, nawet mimo kłopotów. W Stanach Zjednoczonych żywot spółki można zakończyć praktycznie z dnia na dzień. Tam ważniejsi są akcjonariusze i to pod nich są tworzone zasady.

Na naszym rynku kto jest najważniejszy?

U nas, podobnie jak i w Wielkiej Brytanii, najważniejsza jest samodzielność zarządu. Biorąc pod uwagę to jak funkcjonuje nasz rynek, uważam, że jest to bardzo dobry priorytet, aby zarząd miał swobodę i samodzielnie mógł podejmować decyzje.

Zarząd to jedno. W ostatnim czasie głośno zrobiło się także o radach nadzorczych. Dziś przeważa nadzór rzeczywisty czy raczej nadzór pozorowany?

Nie ma jednego modelu, który sprawi, że rada nadzorcza będzie idealnie funkcjonowała. Mamy różne rady, ale uważam, że średnia mimo wszystko wypada dobrze. To co świadczy o powodzeniu rady nadzorczej to dwie cechy: kompetencje i brak myślenia w kategoriach: trzeba okazać wdzięczność za to, że akcjonariusz nas do tej rady powołał. Jeśli te dwie rzeczy się skumulują to myślę, że możemy mieć do czynienia z dobrą radą nadzorczą.

Patrząc na ostatnie wydarzenia rynkowe można odnieść wrażenie, że rady nadzorcze nie do końca spełniły swoją rolę.

Zgadza się. O ile inwestorzy w niektórych przypadkach po prostu nie byli świadomi tego co się dzieje w firmach, tak w żadnym przypadku nie może tego powiedzieć rada nadzorcza. Rada nie może powiedzieć, że o niczym nie wiedziała. Zadania rady nadzorczej są określone jasno w przepisach. Rada musi wiedzieć co się dzieje, starać się pozyskać informacje, musi to ocenić i musi zadziałać.