W 2001 r., zaraz po tym, gdy stopy procentowe spadły z blisko 20 proc. do 10 proc., przy inflacji około 5 proc. i 2 proc. w 2002 r., życie z odsetek przestało być możliwe. W 2017 r. inflacja w Polsce wyniosła blisko 2,1 proc. przy stawce trzymiesięcznej WIBOR 1,7 proc. Realne stopy procentowe w Polsce są negatywne, co jest sytuacją nową, chociaż obserwowaną wcześniej m.in. w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, czy w strefie euro. Coraz liczniejsze są opinie, że stopy w Polsce wzrosną. Według naszej oceny, ich podwyższenie nie będzie miało znaczącego wpływu na największe spółki notowane na GPW.
W listopadzie 2017 r. na konferencji po posiedzeniu RPP, prezes NBP powiedział, że spodziewa się, że do końca 2018 roku stopy procentowe pozostaną niezmienione, jeśli rzeczywistość będzie bliska projekcji inflacji RPP. Podczas posiedzenia w styczniu 2018 roku Rada zasugerowała utrzymanie stóp na niskim poziomie w ciągu 2019 r., argumentując niską inflacją bazową (bez cen żywności i energii), pomimo rosnącej presji płac w przedsiębiorstwach.
Eksperci jako podstawę do podwyżek wskazują zaawansowaną fazę cyklu koniunkturalnego – jednego z dłuższych w ostatnich latach. Ożywienia gospodarcze zwykle wywołują inflację, którą bank centralny kontroluje poprzez podwyżki stóp. Niektóre kraje w naszym regionie, jak np. Czechy i Rumunia niedawno rozpoczęły cykl podwyżek. Niemniej banki centralne obu zaznaczają, że robią to ostrożnie i nie przewidują dużych dalszych zwyżek, jeśli inflacja nie będzie znacząco wyższa, co na razie nie ma miejsca. W grudniu 2017 r. inflacja roczna w strefie euro spadła do 1,4 proc. (docelowo ma być na poziomie 2 proc.), w Stanach Zjednoczonych – 1,8 proc. (docelowo – 2 proc.).
Finansowanie dłużne jest, obok kapitału własnego, częścią struktury finansowania przedsiębiorstw. Jest tańsze niż kapitał własny z uwagi między innymi na jego uprzywilejowanie. Koszt odsetek w części lub całości jest odliczany od podstawy podatku dochodowego (od 2018 r. obowiązują w Polsce nowe zasady ograniczające odliczalność podatkową odsetek). Wymaga za to okresowych płatności do banku lub innych pożyczkodawców. Czym większa przewidywalność przepływów pieniężnych, tym większa możliwość korzystania z kapitału dłużnego. Największe dźwignie finansowe (z wyłączeniem sektora finansowego) są w regulowanych firmach infrastrukturalnych, sektora użyteczności publicznej, zdywersyfikowanego przemysłu, telekomunikacji. Branże cykliczne – surowcowa, motoryzacyjna, budowlana, zwykle mają mniejsze zadłużenie.
Długi okres niskich stóp procentowych w Polsce został dobrze wykorzystany przez polskie przedsiębiorstwa. Pozyskano zadłużenie na realizację zamierzeń inwestycyjnych. Wśród aktualnych spółek z WIG20 spoza sektora finansowego (14 spółek), Tauron i Energa zadłużały się na sfinansowanie inwestycji, a Cyfrowy Polsat, Eurocash, KGHM, Asseco i PGNiG przejmowały inne podmioty, korzystając z finansowania dostępnego na korzystnych warunkach. W ostatnim czasie natomiast obserwujemy stopniowe spłacanie zadłużenia, co może być sygnałem, że spółki przygotowują się na okres droższego pieniądza.
