Polski rynek zrównoważonych inwestycji wciąż raczkuje

Krajowy rynek inwestycji uwzględniających czynniki ESG (środowiskowe, społeczne i związane z ładem korporacyjnym) wciąż znajduje się na wczesnym etapie rozwoju.

Z tego artykułu się dowiesz:

• Jakie są główne wyzwania dla polskiego rynku zrównoważonych inwestycji?
• Dlaczego czynniki ESG są istotne dla inwestorów i jakie ryzyka wiążą się z ich ignorowaniem?
• Jakie braki w standardach i przejrzystości są obecne na krajowym rynku inwestycji uwzględniających ESG?

Choć globalnie zrównoważone inwestowanie stało się standardem, w Polsce praktyki funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez TFI są jeszcze fragmentaryczne, różnorodne i trudne do porównania – wynika z raportu Sustainable Investment Forum Poland (POLSIF) „Zrównoważone inwestycje w Polsce 2025”.

W raporcie zwrócono uwagę, że czynniki ESG nie są jedynie abstrakcyjnymi hasłami, ale realnymi ryzykami biznesowymi. Przerwy w dostawie prądu, powodzie, susze, pożary, awarie infrastruktury, kryzysy w łańcuchach dostaw, skandale korupcyjne, łamanie praw człowieka czy odpływ talentów – to zjawiska, które mają bezpośrednie przełożenie na wartość spółek.

– Czynniki ESG to dziś realne ryzyka biznesowe i inwestycyjne. Ich ignorowanie oznacza narażenie się na straty – zarówno finansowe, jak i reputacyjne. Dlatego tak ważne jest, aby w Polsce inwestorzy i zarządzający coraz konsekwentniej włączali je w swoje strategie – mówi Robert Sroka, członek zarządu POLSIF.

Jeśli selekcja, to najczęściej negatywna

100 proc. funduszy stosuje selekcję negatywną (wykluczającą), to znaczy określa, czy dana inwestycja jest niedopuszczalna na podstawie: niepożądanych kryteriów ESG lub nieprzestrzegania norm i standardów ESG; z tym, że jedynie 50 proc. funduszy stosuje selekcję opartą na normach, to znaczy sprawdza na przykład, czy spółki, w które inwestują, łamią prawa człowieka, prawa pracownicze lub nie dopuszczały się działań korupcyjnych.

Nawet jeśli w badanych funduszach była stosowana strategia wykluczenia ograniczająca uniwersum inwestycyjne, to było to podejście „łagodne”; 66 proc. funduszy po screeningu wciąż dopuszczało do zainwestowania w ponad 80 proc. uniwersum inwestycyjnego, natomiast w 20 proc. funduszy kryteria wykluczające ograniczały uniwersum inwestycyjne do zaledwie 20 proc.

Selekcję pozytywną (positive screening) określającą, czy dana inwestycja jest dopuszczalna na podstawie kryteriów ESG, stosuje 45 proc. badanych funduszy – z czego jedynie 4 z TFI z udziałem Skarbu Państwa.

Natomiast 6,9 proc. funduszy stosuje inwestowanie tematyczne związane ze zrównoważonym rozwojem, czyli takie, które koncentruje się na trendach powiązanych z kwestiami zrównoważonego rozwoju; rozwój tego typu strategii mógłby pozwolić na realizację lepszych inwestycji w poszczególnych obszarach gospodarki, a przede wszystkim pozwoliłby na wspieranie transformacji gospodarki poprzez głębsze zrozumienie potrzeb i ryzyk w poszczególnych obszarach tematycznych, takich jak energetyka, ciepłownictwo, dekarbonizacja, obieg zamknięty czy cyfryzacja.

– Zarządzający funduszami w Polsce wciąż znajdują się na krzywej uczenia się, jeśli chodzi o włączanie ESG w praktyki inwestycyjne. Widzimy jednak ogromny potencjał – zarówno w poprawie zarządzania ryzykiem, jak i w szukaniu wyższych stóp zwrotu – podkreśla Robert Sroka.

Wciąż brakuje standardów i przejrzystości

Raport wskazuje, że polski rynek zrównoważonych inwestycji zmaga się z brakiem spójnych standardów. Praktyki stosowane przez fundusze różnią się znacznie, co sprawia, że dla klientów indywidualnych i instytucjonalnych porównanie ofert jest trudne, a wybór funduszy najlepiej uwzględniających ESG – niemal niemożliwy.

Najczęściej stosowane w Polsce podejścia są relatywnie proste i niskokosztowe. Tymczasem doświadczenia globalne pokazują, że dopiero zaawansowane strategie ESG – oparte na analizie danych historycznych, aktywnym zaangażowaniu i inwestycjach tematycznych – pozwalają skuteczniej chronić kapitał i generować przewagi konkurencyjne.

Jednak choć wyniki raportu wskazują na niedoskonałości rynku, jednocześnie ujawniają duży potencjał rozwojowy. Zainteresowanie inwestorów tematyką ESG rośnie, a presja regulacyjna, rosnąca świadomość ryzyk klimatycznych i oczekiwania klientów będą stopniowo wymuszać bardziej zaawansowane praktyki.

– Polski rynek zrównoważonych inwestycji ma ogromne możliwości rozwoju. Widzimy potrzebę spójnych standardów, aktywnego zaangażowania zarządzających oraz lepszego monitorowania wpływu ESG na wartość portfeli inwestycyjnych. To kluczowe nie tylko z punktu widzenia bezpieczeństwa inwestorów, ale także transformacji całej gospodarki – zaznacza Robert Sroka.