Przełomowa decyzja. Bruksela godzi się na pomoc publiczną dla polskiego atomu

Komisja Europejska da polskiemu rządowi „zielone światło” na udzielenie pomocy publicznej dla pierwszej elektrowni jądrowej w Choczewie na Pomorzu – dowiedziała się nieoficjalnie „Rzeczpospolita”. Decyzja ma zostać ogłoszona we wtorek popołudniu. Koszt publicznego wsparcia wyniesie ponad 60 mld zł.

Z tego artykułu się dowiesz:

• Jakie są przewidywane koszty i założenia dotyczące ceny energii z nowej elektrowni?
• Jakie obawy miała Bruksela w stosunku do zaproponowanej konstrukcji kontraktu różnicowego?
• Jaki model finansowy przewidziano na budowę i funkcjonowanie elektrowni jądrowej w Polsce?
• Kiedy planowane jest rozpoczęcie budowy i uruchomienie pierwszego bloku elektrowni jądrowej?

To jeden z najkrótszych procesów notyfikacyjnych, jakie do tej pory podjęła Komisja Europejska. Dla porównania na zgodę dotyczącą budowy kolejnej elektrowni jądrowej w Czechach tamtejszy rząd czekał 2 lata.

W grudniu 2024 r. polski rząd skierował do KE wniosek o zatwierdzenie pomocy publicznej dla elektrowni w postaci kontraktu różnicowego (CfD). Decyzja o otwarciu postępowania została podjęta w grudniu 2024 r., a w marcu 2025 r. została opublikowana. To otwarcie postępowania można uznać za formalne rozpoczęcie procesu, który zakończył się 9 grudnia wydaniem pozytywnej decyzji.

Ile będzie kosztować prąd z elektrowni jądrowej?

Jednym z podstawowych pytań przed publikacją tego dokumentu było to, ile będzie kosztować prąd z elektrowni jądrowej. W podstawowym scenariuszu polski rząd zakładał, że cena w 60-letnim dwustronnym kontrakcie różnicowym CfD wyniesie od 470 do 550 zł za MWh. Z naszych informacji wynika że wsparcie będzie obowiązywać krócej, bo 40 lat, a cena za energię elektryczną będzie wynosić w przedziałach między 470 a 530 zł za MWh. Polski rząd celował od początku w kwotę poniżej 500 zł za MWh.

Bruksela wraz z opublikowaniem na początku roku polskiego wniosku notyfikacyjnego przekazała wówczas także swoje zastrzeżenia wobec projektu. Bruksela obawiała się, że może dojść do zakłóceń rynku, ponieważ proponowana konstrukcja kontraktu CfD mogła uniemożliwić operatorowi elektrowni przekazywanie pewnych sygnałów cenowych z rynku, co z kolei mogło prowadzić do nieefektywnej eksploatacji z perspektywy systemu i zniekształcić kolejność do wprowadzania energii do systemu. Wedle naszych informacji udało się znaleźć odpowiedni model, który pozwala, aby elektrownia pracowała niemal non stop pod tzw. sznurek. 

Z opublikowanego przez Komisję na początku lutego  dokumentu wynika, że koszt budowy elektrowni jądrowej wynieść ma – zgodnie z informacjami Polskich Elektrowni Jądrowych (inwestora, spółki Skarbu Państwa) – 192 mld zł. Decyzja Komisji nie zmienia nic w kwestii wartości projektu.

Co dalej z projektem budowy elektrowni atomowej?

Polski rząd przewiduje, że 30 proc. wydatków na budowę zostanie sfinansowane poprzez dokapitalizowanie inwestora (spółki PEJ) z budżetu kwotą 60 mld zł. Sejm przyjął już odpowiednią ustawę. Reszta miałaby zostać sfinansowana długiem, z czego 40 proc. całkowitych wydatków pochodziłoby z amerykańskiego EXIM Banku. Inne agencje kredytów eksportowych dostarczyłyby ok. 10 proc. całkowitej kwoty, a z rynku finansowego, polskiego i zagranicznego w formie finansowania dłużnego pochodziłoby ok. 20 proc. całkowitych wydatków. Polski model finansowy zakłada 14-letni okres budowy elektrowni i 62-letni okres eksploatacji, przy 60 latach dla pojedynczego reaktora.

Zgoda Komisji otwiera drogę do podpisania zobowiązujących umów kredytowych, a także podpisania umowy na budowę elektrowni jądrowej z amerykańskim konsorcjum Westighouse – Bechtel. Obecnie obowiązuje umowa pomostowa (EDA - Engineering Development Agreement), która pozwala Polskim Elektrowniom Jądrowym (spółce Skarbu Państwa odpowiedzialnej za projekt) na prace projektowe. Rząd chciałby, aby PEJ podpisały umowę na budowę elektrowni (EPC - Engineering, Procurement, and Construction) w pierwszym półroczu 2026. W 2027 r. PEJ ma uzyskać zgodę na budowę, która ma ruszyć w 2028 r. Pierwszy blok elektrowni ma być gotowy w 2036 r.

Pierwsza elektrownia jądrowa w ramach Programu Polskiej Energetyki Jądrowej powstaje w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino i będzie się składać z trzech bloków AP1000 Westinghouse. Wykonawcą jest amerykańskie konsorcjum Westinghouse-Bechtel.