System emerytalny w Polsce ze słabą notą

Polska zajęła dopiero 29. miejsce w najnowszym rankingu systemów emerytalnych stosowanych na świecie. Pomogłoby mu m.in. podniesienie wskaźnika aktywności zawodowej.

Ranking systemów emerytalnych Mercer CFA Institute Global Pension Index 2023 objął 47 systemów emerytalnych stosowanych w krajach, w których żyje 64 proc. populacji naszego globu. Jego autorzy wzięli pod uwagę trzy kryteria. Adekwatność systemu emerytalnego, czyli to, czy w danym kraju świadczenia emerytalne są na odpowiednim poziomie, czy system zachęt podatkowych sprzyja budowaniu oszczędności emerytalnych i czy emerytury pochodzą z wielu źródeł. Oceniali też, czy system zbudowany jest w taki sposób, że gwarantuje to wypłacalność świadczeń w przyszłości, czy i jak system podatkowy stara się wspierać oszczędności emerytalne, a także jaka jest kondycja gospodarki i finansów danego państwa (m.in. wielkość długu publicznego, tempo wzrostu PKB). Badali ponadto integralność i bezpieczeństwo prawne systemu.

Przygotowując ocenę, autorzy raportu uwzględnili w sumie ponad 50 różnych wskaźników szczegółowo obrazujących istotne elementy danego systemu emerytalnego. Każdy kraj był oceniany w skali od zera do 100 pkt, a ostateczna ocena jest średnią ważoną trzech kryteriów, gdzie na adekwatność przypada 40 proc., na wypłacalność 35 proc., a na integralność i bezpieczeństwo prawne 25 proc.

Wygrani i przegrani

W tym roku na czele rankingu znalazła się Holandia, której system emerytalny zebrał średnio 85 pkt. Za adekwatność wysokości świadczeń dostał od autorów raportu 85,6 pkt, za wypłacalność 82,4 pkt, a za integralność i bezpieczeństwo 87,7 pkt. Na drugim stopniu podium stanęła Islandia (83,5 pkt), a na trzecim Dania (81,3 pkt). Tradycyjnie w pierwszej dziesiątce znalazły się wszystkie kraje Skandynawii, czyli oprócz Danii także Finlandia, Norwegia i Szwecja. A oprócz nich Izrael, Australia, Singapur i Wielka Brytania. Ranking zamykają Indie (45,9 pkt), Filipiny (45,2 pkt) i Argentyna (42,3 pkt).

Jeśli wziąć pod uwagę poszczególne kategorie, to w przypadku adekwatności świadczeń najwyższą ocenę uzyskała Holandia (87,4 pkt). Z kolei Islandia uzyskała najwyższą ocenę w kategorii wypłacalności w długim terminie (83,8 pkt), a Finlandia zajęła pierwsze miejsce w ostatniej grupie ocen – pod kątem integralności oraz bezpieczeństwie prawnym systemu (90,9 pkt). Najniżej ocenione kraje w poszczególnych kategoriach to: Korea Południowa w kategorii adekwatność (39 pkt), Austria w kategorii wypłacalności w długim terminie (22,6 pkt) oraz Filipiny pod względem integralności oraz bezpieczeństwa prawnego systemu (25,7 pkt).

Polska znalazła się mniej więcej w środku rankingu – zajmując miejsce 29. (spadek o jedno miejsce w porównaniu z badaniem z 2022 r.) i zdobywając 57,6 pkt (czyli o 0,1 pkt więcej niż przed rokiem).

Wyzwania i AI

Autorzy raportu zauważają, że na wiele gospodarek i systemów emerytalnych negatywnie wpłynął spadek wskaźników urodzeń. Szczególnie mocno odbiło się to w ich ocenie na wynik w kategorii wypłacalność w długim terminie w takich krajach jak Włochy i Hiszpania.

– Średnia wieku w wielu krajach wciąż rośnie. Dotyczy to szczególnie najbardziej rozwiniętych gospodarek – skomentowała wyniki raportu Margaret Franklin, szefowa CFA Institute. – Inflacja i rosnące stopy procentowe przyczyniły się do zmiany dynamiki wielu procesów ekonomicznych, stanowiąc poważne wyzwanie dla systemów emerytalnych. To tylko kilka z coraz bardziej złożonych problemów i wyzwań, przed którymi stoją fundusze emerytalne. Wszystko to wpływa na sytuację osób pobierających świadczenia emerytalne.

W raporcie przeanalizowano też potencjał i korzyści, jakie branży emerytalnej przynieść może sztuczna inteligencja. – Ciągły rozwój AI i jej zastosowania w procesach i decyzjach podejmowanych przez zarządzających aktywami może prowadzić do bardziej efektywnych procesów podejmowania decyzji, których skutkiem mogą być wyższe zyski z inwestycji dla członków funduszy i planów emerytalnych – mówi David Knox, starszy partner w Mercer i główny autor badania.