Kiedy banki przestaną zarabiać krocie na odsetkach? Nie tak szybko

Nawet jeśli w przyszłym roku spadną stopy procentowe w Polsce, nie musi się to przełożyć na głęboki spadek wyniku z tytułu odsetek, a w ślad za tym i zysków sektora – oceniają analitycy. Choć wszystko zależy od skali cięć ze strony Rady Polityki Pieniężnej.

Choć warunki rynkowe w ostatnich miesiącach nieco się pogorszyły, banki wykazują się niezwykłą umiejętnością poprawiania swoich zarobków na odsetkach. W okresie styczeń–lipiec łączny wynik sektora z tytułu odsetek wyniósł 60,8 mld zł i był o 13 proc. wyższy niż rok wcześniej – pokazują dane Komisji Nadzoru Finansowego. A marża odsetkowa w lipcu br. wzrosła do 3,79 proc. z 3,52 proc. w lipcu zeszłego roku. A to wszystko w środowisku niższych o 1 pkt proc. stóp procentowych i mocno kulejącej akcji kredytowej.

Banki nie walczą o depozyty

Skąd to wynika? – Nieco wbrew intuicji, to przede wszystkim efekt właśnie słabego popytu na kredyty – wyjaśnia Łukasz Jańczak, analityk Erste Securities. – W takiej sytuacji nie ma mowy o walce o depozyty, można stopniowo obniżać koszty finansowania przy wciąż wysokich przychodach odsetkowych – dodaje.

Rzeczywiście, przychody odsetkowe, czyli głównie odsetki od kredytów płacone przez klientów banków, w tym roku wciąż delikatnie rosną. Na koniec lipca było to 99,2 mld zł, co oznacza 3-proc. wzrost rok do roku.

Za to koszty odsetkowe, czyli przede wszystkim to, co banki wypłacają depozytariuszom, zaczęły spadać w tym roku, i to nieoczekiwanie mocno. Na koniec lipca koszty te wynosiły 38,4 mld zł, o 9 proc. mniej niż rok wcześniej.

Również dane NBP pokazują, że o ile oprocentowanie zarówno kredytów, jak i depozytów w bankach spada już w zasadzie od początku 2023 r., o tyle dostosowania wobec oszczędzających są wyraźnie głębsze niż wobec pożyczających. Przykładowo w lipcu 2024 r. różnica między średnim oprocentowaniem nowych kredytów mieszkaniowych a średnim oprocentowaniem depozytów terminowych wyniosła 3,8 pkt proc., w styczniu 2024 r. – jedynie 2,9 pkt proc.

Nowe kredyty tanieją

Ciekawe przy tym, że według analiz rynkowych kredyty, głównie te mieszkaniowe, zaczęły tanieć w ostatnich tygodniach. – Jednak nieprędko znajdzie to odzwierciedlenie w wyniku odsetkowym sektora – ocenia Michał Konarski, analityk BM mBanku. Jak wyjaśnia, nowa oferta nie oznacza, że automatycznie spada poziom oprocentowania całego portfela kredytów już udzielonych. Zależy to bowiem w większości przypadków od ruchów indeksu WIBOR, a ten niemal stoi w miejscu od stycznia 2024 r.

Poza tym banki stosują różne zabezpieczenia przed zmianą stóp procentowych. A do tego, choć ich oferta depozytowa nie jest porywająca, to Polacy – nie mając wielkiego wyboru – tak zwykle lokują w bankach swoje oszczędności.

Pytanie jednak, czy i kiedy skończy się ta złota era wysokich zarobków na odsetkach.

Zyski kosztem klientów?

To pytanie tym bardziej zasadne, że rekordowo wysokie zyski sektora zaczynają kłuć w oczy opinię publiczną. Szczególnie mocno narzekają kredytobiorcy, którzy mogą mieć poczucie, że banki ich kosztem osiągają nadmierne zyski.

Z kolei z punktu widzenia właśnie akcjonariuszy pytanie o przyszłe wyniki spółek zawsze jest niezwykle istotne. Ostatnio inwestorów wystraszyły zapowiedzi szybkich cięć stóp procentowych na globalnym rynku, głównie w USA czy w strefie euro. Z kolei Rada Polityki Pieniężnej prezentuje coraz bardziej gołębie nastawienie, co oznacza, że i w Polsce okres gorszych wyników odsetkowych i zysków banków mógłby nadejść szybciej, niż dotychczas sądzono.

Jak mocno spadną stopy procentowe

– Czasy bardzo wysokiej dynamiki wzrostu wyniku odsetkowego i zysku netto z ostatnich dwóch lat mamy niewątpliwie za sobą – zauważa Łukasz Jańczak. – Ale jednocześnie na dziś nie widzę scenariusza, w którym sektor zaczyna notować gwałtowne spadki. Moim zdaniem, nawet jeśli zacznie się cykl luzowania w polityce pieniężnej, marża odsetkowa może trochę spadnie, ale nie za mocno. Banki zmniejszyły swoją wrażliwość na zmianę stóp procentowych – wyjaśnia.

Jednocześnie, jak uważa Michał Sobolewski, analityk DM BOŚ, spadek marży może zostać zrekompensowany przez wzrost wolumenów kredytowych. Wedle ostatnich danych rośnie popyt na kredyty gotówkowe, mieszkaniowe, a nawet na kredyty dla firm.

– Obecnie oczekiwania rynkowe są takie, że wynik odsetkowy sektora w 2025 r. będzie niższy od tegorocznego. Ale możemy mieć tu pozytywne zaskoczenie w postaci jego stabilizacji rok do roku w kwotach nominalnych – ocenia Jańczak. To wszystko oczywiście przy założeniu, że RPP zacznie obniżać stopy nie wcześniej niż wiosną 2025 r. i nie więcej niż o 100 pkt bazowych. Również zdaniem Michała Konarskiego, przy braku scenariusza szokowego po stronie polityki monetarnej, wpływ na wynik odsetkowy uzyskiwany przez banki nie powinien być drastycznie duży.

– Również perspektywy dla zysku netto wyglądają całkiem nieźle. Co prawda przy rosnących kosztach, choćby z tytułu inflacji, istnieje ryzyko, że wynik na podstawowej działalności mógłby być gorszy niż w tym roku. Ale biorąc pod uwagę potencjalnie mniejsze rezerwy na ryzyko prawne kredytów frankowych, nie powinno być tak źle – ocenia Konarski.

– Obecnie powoli buduje się konsensus rynkowy, że wyniki banków w przyszłym roku mogą być równie dobre jak w tym roku – komentuje Konarski.

Kogo ucieszy brak obniżek stóp

– Kiedy skończy się okres wysokich wyników banków z tytułu odsetek? Wtedy, gdy spadną stopy procentowe w Polsce, gdy zniknie inflacja, a rząd przestanie generować ogromne deficyty. Albo gdy przyjdzie recesja. Czyli nie tak szybko – mówi z kolei Marcin Materna, analityk BM Banku Millennium.

Jego zdaniem Polska weszła w fazę podwyższonej inflacji i wysokich stóp procentowych i może ona potrwać przez dłuższy czas. – Przy obecnej bardzo ekspansywnej polityce fiskalnej inflacja nie spadnie sama z siebie – zaznacza Materna.

I podkreśla jednocześnie, że to, co może być pożądane z punktu widzenia kredytobiorców, czyli szybkie i głębokie obniżki stóp, wcale nie musi być dobre dla depozytariuszy. Ci oczekują, że stopy procentowe pozostaną na wyższym poziomie niż inflacja, tak by ich oszczędności realnie zwiększały swoją wartość.