Nie tylko frankowicze walczą z bankami. Przybywa sporów o WIBOR

Liczba pozwów dotyczących złotowych kredytów opartych na stawce WIBOR przekroczyła już tysiąc. Zdaniem części prawników pytanie brzmi nie „czy”, ale „kiedy” konsumenci zaczną takie postępowania wygrywać.

W porównaniu z tzw. sagą frankową skala sądowej batalii posiadaczy kredytów mieszkaniowych opartych na wskaźniku WIBOR jest bardzo niewielka. Ale już pierwsze, choć nieliczne, banki raportują o napływających pozwach w tej sprawie. A zdaniem niektórych kancelarii prawnych ich liczba będzie rosła.

Ile pozwów o WIBOR

I tak, BNP Paribas Bank Polska podaje, że do końca marca 2024 r. otrzymał łącznie 35 pozwów kwestionujących wskaźnik referencyjny WIBOR, z czego 34 zostały wniesione w imieniu konsumentów i dotyczą umów o kredyt hipoteczny w złotych (a jeden – przez przedsiębiorcę i dotyczy kredytu odnawialnego). Łączna kwota roszczeń objętych otrzymanymi pozwami wynosi ok. 9,2 mln zł. Wszystkie te sprawy toczą się przed sądem I instancji.

Z kolei Bank Millennium raportuje o 76 tego typu pozwach na koniec I kwartału 2024 r., a także o jednym prawomocnym wyroku – oddalającym powództwo kredytobiorców. W porównaniu z końcem 2023 r. liczba pozwów wzrosła o 13 (wówczas było ich 63), a liczba rozstrzygnięć sądowych nie zmieniła się.

Z danych zbieranych przez Związek Banków Polskich wynika, że na koniec lutego przed sądami prowadzonych było 809 postępowań dotyczących wskaźnika referencyjnego WIBOR, a obecnie ta liczba wzrosła do ok. 1040. Ze statystyk ZBP wynika, że nie zapadł jakikolwiek negatywny dla banku prawomocny wyrok – wszystkie 21 orzeczeń jest korzystnych dla banków.

Jak orzekają sądy w sprawach o WIBOR

Władze Millennium oceniają w swoim raporcie, iż „można założyć, że nastąpi wzrost liczby pozwów dotyczących kredytów hipotecznych w złotych”. Ich zdaniem prawdopodobne jest bowiem tworzenie się w obszarze kancelarii prawnych „nowego modelu biznesowego”, który polega na kwestionowaniu umów hipotecznych zawierających klauzulę zmiennego oprocentowania opartego na wskaźniku referencyjnym WIBOR.

– Obserwujemy coraz większe zainteresowanie pozwami dotyczącymi WIBOR – potwierdza radca prawny Radosław Górski. – Prowadzimy takie sprawy sądowe – dodaje.

Górski przyznaje, że na razie trudno o sukces sądowy w sprawach kredytów złotowych, ale jego zdaniem wszystko może jednak zmienić wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE. – Czekamy, aż któryś sąd w Polsce skieruje do TSUE pytania prejudycjalne dotyczące kredytu PLN+WIBOR. Jest dla mnie oczywiste, że wyroki stwierdzające nieważność wielu umów kredytów PLN+WIBOR są tylko kwestią czasu. Pytanie jest więc nie o to, „czy”, ale „kiedy” pierwszy taki wyrok zapadnie – zaznacza Radosław Górski.

Argumenty kredytobiorców

Prawnik zwraca tu uwagę nasz szereg argumentów na korzyść konsumentów, głównie związanych z tym, że wiele umów zawartych przed 2017 r. nie zawierało odpowiedniej informacji, co może stać się z ratą kredytu w razie zmiany WIBOR-u.

– W świetle dotychczasowych orzeczeń TSUE i SN jest już zupełnie jasne, że ogólna informacja o tym, że z umową kredytu związane jest ryzyko, jest niewystarczająca – przekonuje Górski.

– W mojej ocenie istnieją poważne wątpliwości co do tego, jak kształtowany był wskaźnik WIBOR wykorzystywany w znacznej większości kredytów złotowych. Dyskusję budzi m.in. to, czy był on ustalany zgodnie z zasadami i czy nie dochodziło do jego sztucznego zawyżania czy sztucznego ustalania jego wysokości – komentuje też radca prawny Marcin Szołajski.

– Zgłasza się do mnie coraz więcej kredytobiorców, którzy czują się pokrzywdzeni przez to, że nie zostali należycie poinformowani przez banki o ryzyku, z jakim wiąże się zawarcie umowy kredytu opartego na wskaźniku WIBOR – podkreśla Szołajski.

Argumenty banków

Bankowcy mają zgoła odmienne zdanie. – Dotychczasowe orzecznictwo sądów powszechnych potwierdza, że WIBOR jest wskaźnikiem zgodnym z prawem, stanowiącym podstawę do ustalenia oprocentowania w umowach o kredyt hipoteczny w PLN, i brak jest jakichkolwiek podstaw do podważania tych umów – podkreśla Katarzyna Urbańska, dyrektor zespołu prawno-legislacyjnego Związku Banków Polskich.

Warto dodać, że zarzuty kredytobiorców koncentrują się wokół wskaźnika WIBOR jako niezrozumiałego, niemożliwego do zweryfikowania elementu mającego wpływ na ich zobowiązanie. Tymczasem Komisja Nadzoru Finansowego potwierdziła zgodność WIBOR-u z wymogami prawa, a także stwierdziła, że wskaźnik ten we właściwy sposób reaguje na zmianę uwarunkowań płynnościowych, zmiany stóp banku centralnego oraz realiów gospodarczych.

Sankcje darmowego kredytu – liczba pozwów też rośnie

Oprócz kredytów hipotecznych w CHF oraz w złotych konsumenci pozywają również banki w sprawach dotyczących tzw. sankcji darmowego kredytu. Na koniec III kwartału PKO BP informuje o 1520 toczących się postępowaniach o wartości sporu 29,2 mln zł. Na koniec grudnia 2023 r. było ich 1159, a roszczenia wynosiły 20,7 mln zł. Dotychczasowe orzecznictwo w przeważającej części jest korzystne dla banku.

Millenium otrzymał dotychczas 532 takie pozwy. Na koniec marca br. zakończone zostały prawomocnie 33 sprawy, w 32 sprawach bank wygrał spór, w jednej przegrał.

W tego typu sprawach klienci, zarzucając naruszenie obowiązków informacyjnych przewidzianych w art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim, domagają się zwrotu odsetek i innych kosztów poniesionych w związku z zaciągnięciem kredytu.