Różnorodność władz spółek giełdowych

W minionym roku wzrósł udział kobiet w zarządach spółek z rynku regulowanego i alternatywnego. Wskaźnik różnorodności w 2018 r. w ujęciu ogółem wzrósł do 12,5 proc. z 12,3 proc. Jest to najwyższy poziom w okresie ostatnich czterech lat.

W minionym roku na rynku regulowanym giełdy zadebiutowało siedem spółek. Jednocześnie główni akcjonariusze wycofali z obrotu akcje 25 emitentów. Z punktu widzenia zmian w portfelach głównych indeksów giełdowych miało miejsce kilkanaście awansów i spadków. W przypadku indeksu WIG20 jedynie w marcu doszło do jednej zmiany. Natomiast w indeksie giełdowych średniaków doszło w całym roku do pięciu zmian. Najwięcej przetasowań miało miejsce w przypadku sWIG80, w tym przypadku pojawiło się 16 nowych spółek. To wszystko przełożyło się również na zmiany struktury kobiet oraz mężczyzn w zarządach i radach nadzorczych.

Nowy rekord na rynku NewConnect

W porównaniu z poprzednim rokiem wzrósł udział kobiet w zarządach spółek z rynku regulowanego i alternatywnego. Wskaźnik różnorodności w 2018 r. w ujęciu ogółem wzrósł do 12,5 proc. z 12,3 proc. w roku poprzednim. Tym samym jest to najwyższy poziom w okresie ostatnich czterech lat. Warto przypomnieć, że najwyższa wartość tego wskaźnika miała miejsce w 2012 r. (wówczas było to 13 proc.), zaś najniższy udział kobiet w zarządach wszystkich spółek giełdowych wystąpił w 2010 r. (11,1 proc.).

Wzrost udziału kobiet w ubiegłym roku to konsekwentne utrzymanie trendu po spadku, który miał miejsce w 2016 r. W przypadku głównego rynku akcji udział kobiet w zarządach wzrósł z 11,2 proc. w 2017 r. do 11,5 proc. w roku 2018. Do rekordowego poziomu wzrósł udział kobiet w zarządach spółek notowanych na rynku NewConnect. W ubiegłym roku wskaźnik różnorodności dla spółek notowanych na tym rynku wyniósł 14,9 proc. Oznacza to wzrost o 0,3 pkt proc. w stosunku do 2017 r. Tym samym został poprawiony rekordowy wynik z 2013 r., kiedy to udział kobiet w zarządach spółek na rynku alternatywnym wynosił 14,5 proc. Wzrost liczby kobiet w zarządach spółek na rynku NewConnect mógł być pochodną zmian w liczbie notowanych spółek na tym rynku: zadebiutowało 15 spółek, 36 zostało wycofanych z obrotu z czego dwie przeszły na rynek regulowany; ale również mógł wynikać ze wzrostu reprezentacji kobiet wśród spółek obecnie notowanych.

Z punktu widzenia zajmowanych przez kobiety stanowisk w zarządach spółek giełdowych po spadku w 2017 r. w ostatnim roku nastąpił wzrost liczby kobiet zajmujących stanowisko prezesa. Wskaźnik różnorodności w 2018 r. wyniósł 6,7 proc. Wzrosła również liczba kobiet na stanowisku wiceprezesa i wyniosła 14,3 proc., osiągając tym samym najwyższy poziom w okresie ostatnich pięciu lat. Natomiast na niezmienionym poziomie pozostał udział kobiet na stanowisku członka zarządu. Nadal wskaźnik ten jest najwyższy i kształtuje się w przedziale 18–20 proc., osiągając w ostatnim roku 17,9 proc.

Coraz więcej kobiet w radach nadzorczych na rynku regulowanym

W 2018 r. udział kobiet w radach nadzorczych wszystkich spółek giełdowych utrzymał się na tym samym poziomie jak w roku poprzednim i wynosił 18,6 proc. Oznacza to, że nadal rekordowy poziom udziału kobiet w radach nadzorczych odnotowano w 2016 r., kiedy wskaźnik ten wyniósł 18,8 proc. Do zmian doszło natomiast w reprezentacji kobiet w organach nadzorczych ze względu na miejsce notowania spółki. W przypadku rynku regulowanego został ustanowiony nowy rekord. Obecnie kobiety stanowią 15,2 proc. składu organów nadzorczych na rynku podstawowym i równoległym. Natomiast w przypadku rynku alternatywnego po dwóch latach wzrostu nastąpił nieznaczny spadek reprezentacji kobiet w radach nadzorczych. Obecne wskaźnik ten kształtuje się na poziomie 23,2 proc., rok temu było to zaś 23,5 proc. Nieznaczny spadek może być w tym przypadku wynikiem tych samych zjawisk jak w przypadku zmian obserwowanych w zarządach. Na NewConnect w ostatnim roku z obrotu wycofana została stosunkowo duża liczba spółek, jednocześnie niewielka liczba debiutów mogła być reprezentowana w większym stopniu przez mężczyzn. To wszystko skutkowało wskazanymi zmianami.

Z punktu widzenia obsady poszczególnych stanowisk w radach nadzorczych nastąpił wzrost liczby kobiet piastujących stanowisko zastępcy przewodniczącego. Wskaźnik różnorodności w tym przypadku wyniósł w 2018 r. 15,2 proc., czyli nieznacznie wyżej niż rok wcześniej, nadal jednak mniej niż w rekordowym 2014 r., kiedy kształtował się on na poziomie 18,8 proc. Natomiast na niezmienionym poziomie pozostaje w okresie ostatnich dwóch lat liczba kobiet na stanowisku przewodniczącej i wynosi obecnie 11,8 proc. Nadal jest to mniej niż w 2013 r., kiedy kobiety kierowały 13,3 proc. rad nadzorczych. Kolejny rok spada liczba kobiet na stanowisku członka rady nadzorczej. W 2016 r. 20,1 proc. członków rad nadzorczych stanowiły kobiety. W roku 2017 wskaźnik ten wynosił 20,0 proc., w roku ubiegłym było to zaś 19,9 proc. Zachodzące w tym przypadku zmiany mogą mieć swoje źródło we wskazanych wcześniej czynnikach.

Nowy rekord zróżnicowania liczby kobiet w zarządach giełdowych maluchów

W ostatnim roku ustabilizował się odsetek kobiet wchodzących w skład zarządów najważniejszych indeksów giełdowych. W przypadku indeksu WIG20 wskaźnik różnorodności spadł z 15,5 proc. w 2017 r. do 15,0 proc. w roku 2018. Warto podkreślić, że wynik z 2017 r. jest rekordowy na przestrzeni ostatnich pięciu lat. Tutaj należy podkreślić istotny progres, który obserwujemy w ostatnich pięciu latach. Jeszcze w 2014 r. wskaźnik ten wynosił zaledwie 5,3 proc. Skokowo do 11,8 proc. wzrósł w roku 2015. Obecny poziom, mimo spadku w porównaniu z rokiem poprzednim, należy uznać za wysoki, a niewielkie zmiany mogą świadczyć o stabilizacji udziału kobiet w indeksie giełdowych blue chipów. W tej grupie najwięcej kobiet występuje w zarządach spółek branży usługowej oraz finansach.

Sukcesywnie rośnie udział kobiet we władzach indeksu mWIG40. Kobiety na koniec 2018 r. stanowiły 9,4 proc. władz spółek indeksu giełdowych średniaków. W przypadku tego indeksu najwyższy udział kobiet w zarządach miał miejsce w 2014 r. Wówczas wskaźnik różnorodności wynosił 12,1 proc. Podobnie jak w przypadku indeksu WIG20, najwięcej kobiet było zatrudnionych w spółkach branży finansowej. Jednocześnie rośnie liczba kobiet we władzach spółek informatycznych.

Kolejny rekord został ustanowiony w przypadku reprezentacji kobiet we władzach spółek wchodzących w skład indeksu sWIG80. Wskaźnik różnorodności dla tego wskaźnika wzrósł z 12,5 proc. w roku 2017 do 12,9 proc. w roku ubiegłym. Zmiany reprezentacji kobiet w indeksie giełdowych maluchów były pochodną zmian w strukturze tego indeksu, która związana była z wymianą 16 spółek oraz pojawieniem się kobiet w zarządach spółek wchodzących w skład tego indeksu. W ujęciu branżowym najwięcej kobiet w przypadku indeksu sWIG80 zasiadało w zarządach spółek nowych technologii (biotechnologie, media, informatyka), branży finansowej (banki, rynek kapitałowy), ale również przemysłu metalowego.

Roczne podsumowanie zmian we władzach zarządów spółek krajowych to także okazja do spojrzenia na to, jak kształtują się wartości tematycznych indeksów spółek giełdowych takich jak: Pax Global Women's Leadership oraz Women in Leadership. Drugi z nich to indeks obliczany przez bank Barclays, który grupuje amerykańskie spółki z kobietami na stanowisku prezesa lub spółki posiadające co najmniej 25 proc. reprezentację kobiet w radzie dyrektorów. Wartość tego wskaźnika w ubiegłym roku spadła o 12 proc., ale w okresie ostatnich trzech lat indeks ten zyskał ponad 40 proc. Natomiast uczestnikami indeksu Pax Global Women's Leadership mogą zostać spółki z całego świata, które spełniają cztery podstawowe kryteria. Po pierwsze, spółki powinny posiadać odpowiednią reprezentację kobiet w organach nadzorczych. Po drugie, kobiety muszą znajdować się w organach wykonawczych spółek. Po trzecie, pod uwagę brane tylko są spółki, w których kobieta zajmuje stanowisku głównego prezesa lub członka zarządu odpowiadającego za finanse. Ponadto w indeksie mogą się znaleźć spółki, które podpiszą się pod deklaracją ONZ w zakresie dobrych praktyk różnorodności zarządów. W 2018 r. wskaźnik ten spadł o ok. 10 proc., ale od momentu rozpoczęcia jego publikacji w marcu 2014 r. wzrósł w sumie o 30 proc. W tym czasie indeks MSCI World zyskał 25 proc. Różnica pomiędzy stopami zwrotu pomiędzy obydwoma indeksami może stanowić premię za kryteria selekcji spółek do indeksu PAX Global Women's Leadership.

Prezentowany artykuł oraz artykuł poprzedni („Parkiet", 8.03.2018 r.) powstały w ramach projektu Narodowego Centrum Nauki 2015/17/B/HS4/00930 „Zmiana pozycji kobiet na rynku pracy, Analiza sytuacji w Polsce na tle Unii Europejskiej w latach 2002–2014". W badaniach korzystano z danych Notoria Serwis.