Szykuje się kolejna ulga dla klientów TFI

Za kilka miesięcy zaczną obowiązywać wytyczne ESMA dotyczące opłat za wyniki funduszy, co powinno być korzystne dla klientów.

Opłaty za zarządzanie funduszami maleją dzięki regulacjom, jednak klienci TFI mogą ponosić duże koszty inwestycji, gdy fundusz zarabia, o ile wynagrodzenie dla zarządzających powiązane jest z osiągnięciami funduszu. W tym zakresie również szykują się zmiany w najbliższym czasie, które zaczną obowiązywać od początku nowego roku.

Czytaj także: Należy patrzeć nie tylko na koszty stałe

NBP będzie analizował

Stałe opłaty za zarządzanie, zgodnie z rozporządzeniem, od przyszłego roku nie będą mogły być wyższe niż 2 proc. Obniżki rozpoczęły się z początkiem 2019 r., kiedy zaczął obowiązywać limit 3,5 proc. Wówczas jedną z instytucji, które opowiadały się za większymi cięciami opłat stałych, był Narodowy Bank Polski. NBP odniósł się do sprawy opłat za zarządzanie także przed rokiemm pisząc, że „na skutek pandemii Covid-19 oraz związanego z tym spadku stóp procentowych towarzystwa funduszy inwestycyjnych powinny wprowadzić dalsze obniżki wysokości stawek wynagrodzenia za zarządzanie. Dotychczasowe rozwiązania regulacyjne w tym zakresie wydają się bowiem niewystarczające w obliczu zmiany warunków rynkowych, a polski sektor funduszy inwestycyjnych wciąż pozostaje jednym z najdroższych w Europie". Jesienią NBP odniósł się także do kwestii opłat za wyniki osiągane przez fundusze, stwierdzając, że „należy rozważyć wprowadzenie regulacji kompleksowo odnoszących się do wszelkich kosztów pobieranych z aktywów funduszy inwestycyjnych. Powinny one dotyczyć nie tylko stałych opłat za zarządzanie, lecz także opłat za zarządzanie uzależnionych od wyników osiąganych przez fundusze".

Jak usłyszeliśmy w NBP, obecnie nie są podejmowane inicjatywy w zakresie zmian wysokości maksymalnych stawek opłat stałych za zarządzanie funduszami inwestycyjnymi ani uregulowania sposobów naliczania i pobierania opłat zmiennych. Przedstawiciele NBP przypominają, że proces obniżania stawek stałego wynagrodzenia za zarządzanie FIO i SFIO zapoczątkowany w 2019 r. nie jest bowiem jeszcze w pełni zakończony – docelowa stawka tego wynagrodzenia w wysokości 2 proc. wartości aktywów netto funduszu w skali roku będzie obowiązywała od 2022 r. NBP zapowiada, że po zakończeniu cyklu obniżek podejmie próbę oceny skuteczności wprowadzonych rozwiązań. A jeśli chodzi o opłaty za wyniki, przypomina o opublikowanych przez Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) w 2020 r. wytycznych i zdaniem NBP powinny one przyczynić się do uporządkowania stosowanych przez TFI metod pobierania opłat zmiennych, a także zapobiegania obciążaniu uczestników funduszu nadmiernymi kosztami.

IZFiA przekaże dobre praktyki

Proces obniżek opłat stałych zatem trwa, natomiast w najbliższym czasie wyjaśni się, w jaki sposób zostaną uregulowane zasady pobierania przez TFI opłat związanych z osiąganymi wynikami funduszy. Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami kończy opracowywać tzw. dobre praktyki dotyczące opłat za wyniki, wcielając wytyczne ESMA na krajowym rynku. Nowe przepisy mają wejść w życie wraz z początkiem 2022 r.

KNF wystosował w tej sprawie pismo do TFI w styczniu. Jak tłumaczy Jacek Barszczewski, rzecznik KNF, zgodnie z tym stanowiskiem nowe wnioski, które będą odnosić się do opłaty za wyniki, powinny uwzględniać wymogi zawarte w treści wytycznych ESMA. – W przypadku funduszy inwestycyjnych, w których statutach już teraz przewidziane są opłaty za wyniki, powinny one dostosować swoje statuty do ww. wymogów do 1 stycznia 2022 r. Towarzystwa powinny zatem dokonać weryfikacji zasad naliczania wynagrodzenia zmiennego za zarządzanie w zarządzanych przez siebie funduszach inwestycyjnych pod kątem zgodności z wymogami zawartymi w treści wytycznych – mówi Barszczewski. – W przypadku gdy w następstwie dokonanej weryfikacji zaistnieje konieczność modyfikacji statutów funduszy w powyższym zakresie, ww. fundusze będą zobowiązane wystąpić, z odpowiednim wyprzedzeniem, z wnioskami o udzielenie zezwolenia na zmianę statutów funduszy w zakresie naliczania wynagrodzenia zmiennego, tak aby statuty tych funduszy były dostosowane do wytycznych do 1 stycznia 2022 r.

Zdaniem Barszczewskiego zastosowanie wytycznych ESMA, poprzez wprowadzenie jasnych i przejrzystych kryteriów dot. mechanizmów naliczania opłaty za wyniki, powinno przyczynić się do ujednolicenia (w ramach dostępnych metod) podejścia zarządzających funduszami oraz zminimalizować ryzyko nieprawidłowości w tym obszarze.

Do tej pory w Polsce nie było przepisów regulujących wysokość wynagrodzenia zmiennego. Część TFI pobierała je np. raz do roku, inne naliczały opłaty co kwartał. Będzie to jedna z głównych zmian, bo zgodnie z wytycznymi ESMA pobór opłaty będzie możliwy raz do roku. Co ciekawe, ESMA wprowadza także tzw. okres odniesienia, co oznacza, że TFI będą musiały badać okresy strat w horyzoncie pięcioletnim i w zależności od tego będą mogły naliczać opłaty za wyniki. – Dotąd mogło być np. tak, że fundusz w jednym kwartale mógł ponieść dużą stratę, a w kolejnym osiągnąć zysk, który jednak nie rekompensował wcześniejszych spadków. Mimo to TFI mogło w takim przypadku pobrać opłatę za wyniki – tłumaczy jeden z ekspertów.

Część krajowych funduszy stosuje obecnie benchmarki składające się np. z wyniku odpowiedniego indeksu, ale pomniejszonego np. o opłatę za zarządzanie, i to także się zmieni. Dodatkowo skład portfela nie będzie mógł istotnie odbiegać od indeksu odniesienia.

Modyfikacje w funduszach niebawem

Większość TFI przyznaje, że w tym roku nie zmieniło zasad naliczania opłat zmiennych, jednak od przyszłego roku będą musiały się dostosować. – Zasady pobierania opłat związanych z wynikami funduszy w tym roku nie różnią się od roku poprzedniego. Natomiast inna jest ich wysokość, ponieważ zależą od tegorocznych wyników funduszy i ich odniesienia do właściwych wskaźników referencyjnych (a te oczywiście są inne niż w 2020 r.) – zauważa Paweł Mizerski, wiceprezes, dyrektor departamentu zarządzania aktywami Uniqa TFI. – Od 2022 r. planujemy dostosowanie opłaty zmiennej do wytycznych ESMA, czyli w naszym przypadku głównie odniesienie się dodatkowo do długoterminowych wyników funduszy. Jednocześnie nadal nie będziemy pobierać tej opłaty w przypadku produktów emerytalnych (IKZE oraz IKE) – zaznacza Mizerski.