Złote weto przed Trybunał

Skrócenie listy spółek, w których Skarb Państwa ma szczególne uprawnienia, nie pomogło Polsce. Bruksela zaskarżyła nasz kraj

Komisja Europejska zarzuca Polsce, że tzw. ustawa o złotej akcji albo złotym wecie narusza swobodę przepływu kapitału i przedsiębiorczości, bo minister skarbu może w tych firmach przez swoich przedstawicieli zablokować niekorzystne kluczowe decyzje, takie jak zmiana profilu działalności firmy, przeniesienie jej siedziby za granicę czy likwidacja, nawet nie mając większości na walnym.

[srodtytul]Dwa lata od ostrzeżenia[/srodtytul]

Pierw­sze ostrze­˝e­nie w spra­wie usta­wy (do­ty­czy­?a ona 16 spó?­ek) tra­fi­?o do Pol­ski z Bruk­se­li we wrze­Êniu 2007 r. Rzàd PiS twier­dzi?, ˝e usta­wa jest zgod­na z pra­wem wspól­no­to­wym. Po wy­bo­rach no­we kie­row­nic­two re­sor­tu skar­bu wy­ko­na­?o po­jed­naw­cze ge­sty wo­bec Ko­mi­sji, skra­ca­jàc li­st´ z?o­te­go we­ta do 13 firm. Usu­ni´­to z niej np. Te­le­ko­mu­ni­ka­cj´ Pol­skà i KGHM.Minister Aleksander Grad zastrzegał wówczas, że nie jest to przygotowanie do sprzedaży państwowego pakietu KGHM.

Głośnym przeciwnikiem wykreślenia spółki z listy był Ryszard Zbrzyzny, poseł SLD i współautor ustawy o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa w spółkach kapitałowych, a także szef wpływowego Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Miedziowego. Do tej pory twierdzi on, że był to pierwszy krok w celu oddania Polskiej Miedzi w ręce obcego kapitału. W 2010 r. MSP chce sprzedać do 10 proc. akcji KGHM.

Jak jest w innych spółkach z listy? Tak w Grupie Lotos, jak w PGNiG Skarb Państwa do tej pory nie korzystał z przywileju blokowania kluczowych decyzji. Ale też nie musiał tego robić, ponieważ ma decydujący wpływ na obsadę rady nadzorczej i przez nią – na zarząd każdej z nich. Poza tym ma dominującą pozycję w obu firmach – jako większościowy akcjonariusz decyduje o przebiegu walnego zgromadzenia. Nawet jeśli pozostali akcjonariusze są przeciwni kluczowym decyzjom, takim jak zmiana statutu w jednej lub drugiej spółce, to Skarb Państwa jest w stanie przeforsować własne pomysły.

Dowodzi tego przykład PGNiG – do statutu tej spółki na wniosek MSP dodano trzy lata temu zapis, że władze mogą realizować nawet nierentowne inwestycje, jeżeli służą one poprawie bezpieczeństwa energetycznego państwa.

W przypadku Orlenu, chociaż znajduje się on na liście spółek „o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego”, nikt w koncernie nie pamięta, by kiedykolwiek zastosowano w nim przepisy dotyczące złotego weta. Nie było zresztą takiej potrzeby. Choć MSP kontroluje zaledwie 27,5 proc. kapitału spółki, to bezpośrednio powołuje swoich przedstawicieli do rady nadzorczej oraz do zarządu (po jednym) i ma decydujący głos na WZA.

Nieoficjalnie wiadomo, że właśnie dokonane latem zmiany w statucie PKN Orlen, które wzmocniły kompetencje Skarbu Państwa jako głównego akcjonariusza tej firmy i mają ją ochronić przed wrogim przejęciem, zaniepokoiły Komisję. Chodzi o ograniczenie prawa wykonywania głosów akcjonariuszowi, który nie przedstawi pełnych informacji o sobie, lub gdy istnieje podejrzenie kumulowania akcji koncernu przez powiązanych ze sobą akcjonariuszy. Ministerstwo analizuje właśnie możliwość umieszczenia podobnych zapisów w statutach Grupy Lotos i KGHM, by zabezpieczyś swoje interesy po sprzedaży akcji tych spółek.

[srodtytul]Zmiany w przygotowaniu[/srodtytul]

– Większość dotychczasowych spraw tego typu kończyła się wprowadzeniem zmian w krajowych przepisach. Resort skarbu mógłby więc negocjować tylko w odniesieniu do niektórych firm, gdzie ma największą szansę przekonania KE lub najważniejsze interesy – komentuje Łukasz Rozdeiczer, starszy prawnik w kancelarii Clifford Chance, wykładowca uniwersytetów Georgetown i Londyńskiego.

Resort skarbu na razie zachowuje olimpijski spokój, przynajmniej oficjalnie. – Trwają prace nad kolejnymi zmianami w ustawie. Samo wniesienie sprawy do ETS trwa około dwóch miesięcy, więc do tego czasu zarzuty mogą się stać nieaktualne – mówi „Parkietowi” Maciej Wewiór, rzecznik ministerstwa.

Jak dowiedział się „Parkiet”, w ubiegłym tygodniu Komitet Stały Rady Ministrów skierował do oceny prawnikom projekt nowej ustawy o złotym wecie, który w zupełnie nowy sposób zabezpiecza interesy Skarbu Państwa w newralgicznych sektorach. W przyszłym tygodniu projekt może trafić pod obrady Rady Ministrów. To oznacza, że lista spółek złotego weta może ulec znaczącym modyfikacjom.

Lista spółek, w których obowiązuje złote weto: PGNiG, Grupa Lotos, OLPP, PKN Orlen, Tauron, PGE, PSE-Operator, Gaz-System, PERN Przyjaźń, Naftoport, PKP-Polskie Linie Kolejowe, TP-Emitel, Inowrocławskie Kopalnie Soli Solino